Ο PERSEAS στην Ελαφόνησο: Έρευνα και Φροντίδα Υγείας

Κωνσταντίνος Θωμόπουλος, Δρ. Ιωάννης Ιωαννίδης, Δρ. Ιωάννης Κυριαζής

[εκ μέρους των ερευνητών της μελέτης PERSEAS]

Η Ταυτότητα του PERSEAS

Επιστημονική ομάδα που απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από μέλη της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν) σχεδίασε και υλοποιεί μία μη παρεμβατική προοπτική μελέτη παρατήρησης 5ετούς διάρκειας, με την ονομασία PERSEAS [ Prospective Evaluation of vascular Risk Surrogates: the Elafonisos Area Study], στο γενικό πληθυσμό της Ελαφονήσου Λακωνίας.

Κύριος σκοπός της μελέτης PERSEAS είναι να καταγράψει διαχρονικά τις μεταβολές των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου στον πληθυσμό ενός νησιού που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την ηπειρωτική χώρα. Τα γεωγραφικά και δημογραφικά στοιχεία της Ελαφονήσου αποτελούν χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στην πρωτοτυπία της μελέτης PERSEAS.

Η μελέτη PERSEAS πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας, του Δήμου Ελαφονήσου, την αιγίδα του Ιατρικού Συλλόγου Λακωνίας και την ευγενική υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας Abbott. H πρώτη επιστημονική επίσκεψη της ερευνητικής ομάδας του PERSEAS στην Ελαφόνησο πραγματοποιήθηκε στις 8-13 Οκτωβρίου 2012 και με βάση το σχεδιασμό της μελέτης, η επίσκεψη αυτή θα επαναλαμβάνεται κάθε έτος περίπου την ίδια χρονική περίοδο.

Οι ερευνητές, στην πρώτη τους αυτή επίσκεψη στο νησί, είχαν τη δυνατότητα να εξετάσουν και να ενημερώσουν σε θέματα καρδιαγγειακής πρόληψης περισσότερα από 400 άτομα, που ανταποκρίθηκαν θετικά στην ιατρική αυτή πρόσκληση.

Στην επιτυχία αυτή σημαντικός ήταν ο ρόλος του Δήμου Ελαφονήσου που στήριξε ενεργά την ερευνητική αυτή προσπάθεια. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων που υποβλήθηκαν, είναι στη διάθεση όλων των εξεταζομένων, στο Αγροτικό Ιατρείο Ελαφονήσου το οποίο ανήκει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και εποπτεύεται από το Υπουργείο Υγείας.

Ο PERSEAS αποτελεί την πρώτη μελέτη που σε βάθος χρόνου καλείται να αποτυπώσει τους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου ενός πληθυσμού. Βέβαια, έχουν υπάρξει παρόμοιες προηγούμενες ιατρικές μελέτες παρατήρησης, σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, όπως είναι οι ATTICA και IKARIA, οι οποίες όμως, τουλάχιστον εξ’ αρχής, δεν είχαν προοπτικό σχεδιασμό, καθώς επίσης και μελέτες που στόχευαν αποκλειστικά στην υπέρταση όπως οι DIDIMA, HYPERTENSHELL και NAOUSA.

Σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες μελέτες, ο PERSEAS στοχεύει στο σύνολο των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου (υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, διαβήτης, παχυσαρκία) σε συνάρτηση με τις συνήθειες ζωής (κάπνισμα, άσκηση, διατροφή, συνήθειες ύπνου) του πληθυσμού της Ελαφονήσου.

Επίσης, σε βάθος χρόνου ο PERSEAS θα καταγράφει ανά έτος τις μεταβολές των παραγόντων κινδύνου και τις συνήθειες του τρόπου ζωής.

Τέλος, η ετήσια αλληλεπίδραση της ιατρικής ομάδας του προγράμματος PERSEAS με τον πληθυσμό της Ελαφονήσου μέσω εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σε θέματα υγείας, στοχεύει στη βελτίωση της πρωτογενούς πρόληψης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Στα πλαίσια της μελέτης, δημιουργήθηκε ειδική ιστοσελίδα (http://www.perseas-project.gr/) για την καλύτερη ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα χαρακτηριστικά της μελέτης, τους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κίνδυνου και τρόπους πρόληψης για τα αγγειακά νοσήματα.

Πρώτα Αποτελέσματα της μελέτης PERSEAS

Από στατιστικής άποψης, τα αποτελέσματα της μελέτης PERSEAS μπορούν, ποιοτικά και ποσοτικά, να γενικευτούν στο σύνολο του ελληνικού πληθυσμού με στατιστική απόκλιση 5 ποσοστιαίων μονάδων χωρίς σημαντικό κίνδυνο σφάλματος ή διαφοροποιήσεων.

Οι γυναίκες αποτελούν το 52% του συνολικού πληθυσμού της Ελαφονήσου. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι 52 έτη, ενώ το 31% του πληθυσμού είναι άνω των 65.

Όσον αφορά τις συνήθειες ζωής, το 60% δηλώνει ότι κοιμάται το μεσημέρι, το 30% καπνίζει, ενώ μόνο το 1/3 του πληθυσμού υιοθετεί καθημερινή άσκηση (κυρίως περπάτημα).

Εξετάζοντας το θέμα του σωματικού βάρους και των διατροφικών συνηθειών, διαπιστώθηκε ότι περισσότεροι από το 70% έχουν υπερβάλλον βάρος, 22% είναι παχύσαρκοι και 14% νοσηρώς παχύσαρκοι. Το 25% κάνει καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, τα όσπρια καταναλώνονται από το 70% των νησιωτών τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα, ενώ για τους περισσότερους τα ψάρια αποτελούν σταθερή διατροφική συνήθεια τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.

Αντιθέτως, περισσότεροι από το 50% καταναλώνουν κόκκινο κρέας 1-2 φορές εβδομαδιαίως, ενώ με την ίδια συχνότητα καταναλώνει άσπρο κρέας (κυρίως πουλερικά) το 60%.

Το ελαιόλαδο αποτελεί βασική διατροφική συνήθεια στο σύνολο των ερωτηθέντων, όμως δεν ισχύει το ίδιο και για τα γαλακτοκομικά.

Στο πλαίσιο των παραδοσιακών παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, το 37,5% του πληθυσμού γνωρίζει ότι πάσχει από υπέρταση, το 37% γνωρίζει ότι πάσχει από κάποιας μορφής δυσλιπιδαιμία, ενώ το 10% γνωρίζει ότι έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Επιπλέον, το 10% του πληθυσμού έχει ιστορικό στεφανιαίας νόσου, 11% περιφερικής αγγειακής νόσου και μόλις 3% αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Άρα στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Ελαφονήσου (περίπου 90%, σε αυτούς δηλαδή που δεν έχουν υποστεί κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο) μπορούν να εφαρμοστούν μέτρα πρωτογενούς πρόληψης, ενώ στους υπόλοιπους (περίπου 10% του πληθυσμού που ήδη έχουν υποστεί καρδιαγγειακό επεισόδιο) η συνεχής ευαισθητοποίηση πάνω σε θέματα καρδιαγγειακής υγείας μπορεί να συμβάλλει στη βελτιστοποίηση της δευτερογενούς πρόληψης.

Το 45% του πληθυσμού παρουσιάζει υψηλές τιμές χοληστερίνης (πέρα του φυσιολογικού). Αν και μόνο

το 10% γνωρίζει ότι έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 υπό φαρμακευτική αγωγή, φαίνεται ότι οι μισοί εξ’ αυτών είναι αρρύθμιστοι με υψηλές τιμές σακχάρου. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το εύρημα ότι το 34% έχει προδιαβητικά επίπεδα σακχάρου νηστείας.

Τέλος, ενώ όπως προαναφέρθηκε, το 37% δηλώνει ότι πάσχει από υπέρταση, οι μετρήσεις μας στο νησί δείχνουν ότι το 50% του πληθυσμού έχει τιμές αρτηριακής πίεσης πέραν του φυσιολογικού.