Έγκαυμα

Αγγλικός όρος

burn

Ορισμός

Ιστικός τραυματισμός που προκαλείται από την υπερβολική έκθεση σε θερμικές, χημικές, ηλεκτρικές ή ραδιενεργές ουσίες. Οι επιδράσεις μπορεί να είναι τοπικές, προκαλώντας κυτταρικό τραυματισμό ή θάνατο ή μπορεί να είναι τοπικές και συστηματικές, προκαλώντας πρωτοπαθές σοκ (το οποίο λαμβάνει χώρα αμέσως μετά από τον τραυματισμό και είναι σπάνια θανατηφόρο) ή δευτεροπαθές σοκ (το οποίο λαμβάνει χώρα ύπουλα, μετά από σοβαρά εγκαύματα και είναι συχνά θανατηφόρο). Στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο παρέχεται νοσηλεία σε 1.250.000 άτομα με εγκαύματα. Περισσότεροι από τους 50.000 εισάγονται στο νοσοκομείο, λόγω σοβαρών εγκαυμάτων.

Τα εγκαύματα διακρίνονται συνήθως σε:
1ου βαθμού. Επιφανειακό έγκαυμα, στο οποίο η βλάβη περιορίζεται στην εξωτερική στοιβάδα της επιδερμίδας και χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα, ευαισθησία και ήπιο άλγος. Δεν σχηματίζονται φυσαλίδες και το έγκαυμα επουλώνεται χωρίς τον σχηματισμό ουλής. Ένα συχνό παράδειγμα είναι το έγκαυμα από το ηλιακό φως.
2ου βαθμού. Έγκαυμα που καταστρέφει μερικώς την επιδερμίδα και μερικούς δερματικούς ιστούς, αλλά δεν καταστρέφει τα χαμηλότερα ευρισκόμενα θυλάκια των τριχών, τους ιδρωτοποιούς ή σμηγματογόνους αδένες. Το έγκαυμα είναι επώδυνο και ερυθρό, δημιουργούνται φυσαλίδες και το τραύμα μπορεί να επουλωθεί αφήνοντας πίσω του ουλή.
3ου βαθμού. Έγκαυμα που επεκτείνεται σε όλο το πάχος του δέρματος και του υποδόριου ιστού, κάτω από το χόριο. Το έγκαυμα προσδίδει στο δέρμα μια ωχρή, σκούρα, γκρι, ή μαύρη εμφάνιση. Είναι ανώδυνο, διότι καταστρέφει τα νεύρα στο δέρμα. Η δημιουργία ουλών και οι μόνιμες συσπάσεις των μυών αποτελούν πιθανές επιπλοκές.
4ου βαθμού. Έγκαυμα που εκτείνεται σε όλο το πάχος του δέρματος και μέχρι το υποκείμενο οστό, το λίπος, τους μυς και τους τένοντες. Τα εγκαύματα 3ου και 4ου βαθμού αντιμετωπίζονται καλύτερα σε ειδικά κέντρα εγκαυμάτων.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ: Η απόπτωση του δέρματος, η γάγγραινα, η ουλοποίηση, ερυσίπελας, η νεφρίτιδα, η πνευμονία, η διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος ή οι εντερικές διαταραχές αποτελούν πιθανές επιπλοκές. Το σοκ και η λοίμωξη θα πρέπει να αναμένονται πάντα με εγκαύματα μεγαλύτερου βαθμού ή μεγαλύτερης έκτασης εγκαύματα. Ο κίνδυνος επιπλοκών είναι μεγαλύτερος όταν έχει καεί πάνω από το 25% της επιφάνειας του σώματος.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Τα εγκαύματα μπορούν να προκληθούν από υπεριώδη ακτινοβολία, βίαιη έξοδο ατμού, θερμαινόμενα υγρά και μέταλλα, χημικές φωτιές, ηλεκτροπληξία, ή από την άμεση επαφή με φλόγες ή εύφλεκτο ρουχισμό.

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ: Σε ένα άτομο με καιγόμενα ρούχα δεν θα πρέπει να του επιτρέπεται να τρέχει. Θα πρέπει να πέσει κάτω και να κυλιέται. Ένα χαλί, μια κουβέρτα ή οτιδήποτε βρίσκεται σε μικρή απόσταση θα πρέπει να χρησιμοποιείται για να σβήσει τις φλόγες. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή, ώστε το άτομο να μην αναπνεύσει τον καπνό. Τα ρούχα θα πρέπει να αφαιρούνται προσεκτικά, έτσι ώστε να μην αποκολληθεί το δέρμα. Οι φυσαλίδες δεν θα πρέπει να διανοίγονται, καθώς αυτό αυξάνει τον κίνδυνο λοίμωξης. Σε όλους τους εγκαυματίες θα πρέπει να χορηγείται αντιτετανικός ορός.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε σοβαρά, εκτεταμένα εγκαύματα, ο ασθενής θα πρέπει να μεταφέρεται όσο το δυνατό πιο γρήγορα σε ένα κέντρο εγκαυμάτων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Η πρώτη προτεραιότητα στην αντιμετώπιση του εγκαυματία είναι η αξιολόγηση της βατότητας των αεροφόρων οδών και η διασφάλιση ότι αυτοί είναι ακέραιοι. Αν υπάρχει η υποψία εισπνοής καπνού ή τραυματισμός των αεροφόρων οδών, θα πρέπει να γίνει διασωλήνωση πριν δημιουργηθεί οίδημα. Ο τραυματισμός των αεροφόρων οδών λαμβάνει χώρα το πιθανότερο μετά από εγκαύματα του προσώπου ή εισπνοή του καπνού σε κλειστούς χώρους. Ο βήχας με έξοδο καπνού ή καμένου υλικού αυξάνει την πιθανότητα εισπνευστικού τραυματισμού. Η δεύτερη υποχρέωση στην αντιμετώπιση των εγκαυμάτων είναι η διασφάλιση της καρδιακής παροχής και της αιμάτωσης των ιστών. Χορηγούνται υγρά με κρυσταλλοειδή ανάλογα με το πρωτόκολλο. Ταυτόχρονα ελέγχεται η αποβολή των ούρων, η αρτηριακή πίεση και ο σφυγμός, το σωματικό βάρος και η νεφρική λειτουργία, ώστε να διασφαλιστεί επαρκής ενυδάτωση.

Η φροντίδα του εγκαύματος αυτή καθαυτή αφορά την αφαίρεση κάθε ρούχου και την πλύση των καμένων ιστών με νερό, αποφεύγοντας την υπερβολική πτώση της θερμοκρασίας του σώματος. Η ήπια αφαίρεση των νεκρωμένων ιστών θα πρέπει να συνοδεύεται από την εφαρμογή επιθεμάτων, υποκατάστατων του δέρματος, τοπικών αντισηπτικών ή αυτόλογων μοσχευμάτων, όπως αυτό υπαγορεύεται από τις περιστάσεις. Χορηγείται προφυλακτική αγωγή κατά του τέτανου, τόσο αντιτετανικός όρος, όσο και το εμβόλιο κατά του τέτανου (ανοσοσφαιρίνη).

Σε ειδικές περιστάσεις μπορεί να χρειαστούν επιπρόσθετες παρεμβάσεις, όπως υπερβαρική οξυγονοθεραπεία για την δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, εσχαροτομή για κυκλοτερή εγκαύματα, αντιβιοτική θεραπεία για τις λοιμώξεις, χορήγηση αγγειοσυσπαστικών φαρμάκων για την υπόταση ή διατροφική υποστήριξη.

Οι ασθενείς με μεγάλα ή σύνθετα εγκαύματα θα πρέπει να μεταφέρονται σε τοπικά κέντρα εγκαυμάτων ή σε χειρουργούς εξειδικευμένους στην αντιμετώπιση των εγκαυμάτων.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: στην επείγουσα αντιμετώπιση των εγκαυμάτων η νοσοκόμα συμμετέχει ενεργά στον έλεγχο των αεροφόρων οδών, της αναπνοής και της κυκλοφορίας, αφαιρεί τα ρούχα του ασθενούς, πλένει με νερό το έγκαυμα, εξασφαλίζει ενδοφλέβια γραμμή, θέτει σε λειτουργία τα μόνιτορ παρακολούθησης του οξυγόνου και της αρτηριακής πίεσης και τοποθετεί καθετήρες Folley (για την παρακολούθηση των αποβαλλόμενων ούρων) και ρινογαστρικό σωλήνα (για την αποσυμφόρηση του στομάχου). Στα επόμενα στάδια της αντιμετώπισης των εγκαυμάτων λαμβάνει χώρα η χειρουργική αφαίρεση των νεκρωμένων ιστών, προσέχοντας να μην διανοιχθούν οι φυσαλίδες. Η αφαίρεση των νεκρωμένων ιστών γίνεται με άσηπτη τεχνική. Μπορούν να εφαρμοσθούν αντιβιοτικές αλοιφές και να τοποθετηθούν μη κολλητικές γάζες. Χορηγείται προφυλακτική θεραπεία κατά του τέτανου, αντιβιοτική θεραπεία και ενδοφλέβια αναλγητικά και αξιολογείται η ανταπόκριση του ασθενούς.

Παρακολουθείται προσεκτικά η ισορροπία των υγρών, καθώς και η σίτιση του ασθενούς. Χορηγούνται β-αναστολείς, για να ελαττωθεί η κατάσταση του υπερμεταβολισμού που συνοδεύει τα εκτεταμένα εγκαύματα. Προσφέρεται ψυχολογική θεραπεία για να βοηθηθεί ο ασθενής να αντιμετωπίσει την αλλαγή του σώματος του ή τις ανησυχίες του για τον μετέπειτα τρόπο ζωής του. Οι καμένοι ιστοί τοποθετούνται ανάλογα με τα πρωτόκολλα, για να ελαχιστοποιηθεί το οίδημα και οι συσπάσεις των μυών. Χορηγείται θεραπεία για την πρόληψη των φλεβοθρομβώσεων, της πνευμονίας και των επιπλοκών που προκύπτουν από την ακινησία.

Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης, χορηγούνται στον ασθενή ελαστικά ενδύματα, ώστε να αποτραπεί ο σχηματισμός υπερτροφικών ουλών και γίνεται εκγύμναση των αρθρώσεων για να ανακτηθεί η πλήρη κινητικότητα. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να αυξήσει την δραστηριότητα του, να αναπαύεται επαρκώς, να προσπαθεί για την σωματική και συναισθηματική ανεξαρτησία και να ανακτήσει την επαγγελματική και κοινωνική του λειτουργία. Συχνά είναι αναγκαίες οι παραπομπές για εργασιοθεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη, καθώς και οι παραπομπές σε ομάδες υποστήριξης ή σε κοινωνικές υπηρεσίες. Μπορεί να καταστεί αναγκαία και πλαστική χειρουργική. Οι ομάδες υποστήριξης και οι κοινωνικές υπηρεσίες βοηθούν στην προσαρμογή του ασθενούς στον νέο τρόπο ζωής.

Η πρωτύτερη ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς ενδέχεται να τον προδιαθέτει σε τραυματισμό και μπορεί να έχει δυσμενή επίδραση στην ανάνηψη. Οι εγκαυματίες επιδεικνύουν ένα ευρύ φάσμα συναισθηματικών αντιδράσεων, περιλαμβανομένων του θυμού, του εκνευρισμού, της ευερεθιστότητας και άλλων ψυχολογικών καταστάσεων (παραλήρημα, άγχος, κατάθλιψη και θλίψη). Η μετατραυματική αγχώδης διαταραχή μπορεί να λάβει χώρα μετά από κάποιο έγκαυμα και συχνά οι ασθενείς θα χρειαστούν βοήθεια από κάποιον ειδικό για να επανακάμψουν ψυχολογικά. Εξηγήστε στην οικογένεια τις ανάγκες και τις ανησυχίες του ασθενή, ώστε να βοηθήσετε στον δικό της εφησυχασμό (και τις ποικίλες ψυχολογικές αντιδράσεις). Εντάξτε τους μαζί με εσάς στην θεραπεία του ασθενούς, όσο αυτό είναι επιτρεπτό. Τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να παροτρύνονται να κάθονται με το ασθενή, να τον αγγίζουν, να του μιλούν και να του διαβάζουν και γενικά να επικοινωνούν με αυτόν. Δίνοντας στον ασθενή ένα στόχο, βοηθάτε στην ανακούφιση των συναισθημάτων απελπισίας και απαλύνεται σε αυτόν και την οικογένεια του τις επώδυνες αναμνήσεις.

Ετυμολογία

[Αγγλ. Σαξ. baernan, καίω]

Υπώνυμος όρος

acid burn
actinic burn
burn of aerodigestive tract
alkali burn
brush burn
chemical burn
electric burn
burn of eye
freworks burn
flash burn
gunpowder burn
inhalation burn
radiation burn
respiratory burn
thermal burn
x-ray burn