Αγγλικός όρος

gastric cancer

Ορισμός

Αδενοκαρκίνωμα του στομάχου. Το 50% έως 60% όλων των καρκινωμάτων του στομάχου αναπτύσσονται στην περιοχή του πυλωρού. Το 20% αναπτύσσεται κατά μήκος του ελάσσονος τόξου· τα υπόλοιπα εντοπίζονται στον πυθμένα, κυρίως κατά μήκος του μείζονος τόξου. Αν και ο καρκίνος αυτός είναι συχνός σε όλον τον κόσμο μεταξύ των διαφόρων φυλών, η επίπτωση του γαστρικού καρκίνου εμφανίζει ανεξήγητη γεωγραφική, πολιτισμική και φυλετική διαφοροποίηση, με τη μέγιστη επίπτωση στους άνδρες άνω των 40 ετών και με υψηλή θνησιμότητα στην Ιαπωνία, στην Ισλανδία, στη Χιλή και στην Αυστρία. Από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1990, η επίπτωση του γαστρικού καρκίνου μειώθηκε από περίπου 38 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα σε 6 περιπτώσεις ανά 100.000. Το 2004, η Αμερικανική Εταιρεία για τον Καρκίνο εκτιμούσε ότι θα υπήρχαν 22.710 νέες περιπτώσεις γαστρικού καρκίνου και 11780 θάνατοι από τη νόσο. Η πρόγνωση για συγκεκριμένο ασθενή εξαρτάται από το στάδιο της νόσου κατά το χρόνο της διάγνωσης, αλλά συνολικά το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης είναι περίπου 15%.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: Αν και η αιτιολογία του γαστρικού καρκίνου είναι άγνωστη, έχει βρεθεί ότι ορισμένοι προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως η γαστρίτιδα με γαστρική ατροφία, αυξάνουν τον κίνδυνο. Έχουν ενοχοποιηθεί επίσης και γενετικοί παράγοντες. Τα άτομα της ομάδας αίματος Α εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο κατά 10% και η νόσος παρατηρείται συχνότερα σε άτομο με οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Το Helicobacter pylori έχει επίσης ενοχοποιηθεί στην παθογένεση της νόσου.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ: Ο υποσιτισμός οφείλεται στη μειωμένη σίτιση, στις μεταβολικές απαιτήσεις του αναπτυσσόμενου όγκου ή σε απόφραξη της γαστρεντερικής οδού. Σιδηροπενική αναιμία εκδηλώνεται, όταν ο όγκος προκαλεί εξέλκωση και αιμορραγία. Ο όγκος είναι δυνατό να επηρεάσει την παραγωγή του ενδογενούς παράγοντα που είναι απαραίτητος για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12, με αποτέλεσμα την εκδήλωση κακοήθους αναιμίας. Καθώς ο όγκος μεθίσταται σε άλλες δομές, είναι δυνατό να συμβούν άλλες συνοδές επιπλοκές.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Στα πρώιμα στάδια, ο ασθενής μπορεί να εκδηλώνει πόνο στη ράχη, στο επιγάστριο ή οπισθοστερνικά που ανακουφίζεται με κοινά αναλγητικά· ωστόσο, το σύμπτωμα αυτό μπορεί να μην αναφέρεται λόγω αδυναμίας αξιολόγησης της σπουδαιότητάς του. Ο ασθενής τυπικά αναφέρει ένα ασαφές αίσθημα πλήρωσης, βάρους και μετρίου βαθμού κοιλιακής διάτασης μετά τα γεύματα. Ανάλογα με την ανάπτυξη του όγκου, ο ασθενής μπορεί να αναφέρει απώλεια βάρους, λόγω διαταραχών της όρεξης· ναυτία· και εμέτους. Καφεοειδείς έμετοι παρατηρούνται, όταν ο όγκος εντοπίζεται στο καρδιακό στόμιο. Η αδυναμία και η καταβολή αποτελούν συνήθη ενοχλήματα.
Αν ο όγκος εντοπίζεται στο εγγύς τμήμα του στομάχου, ο ασθενής μπορεί να εκδηλώνει δυσφαγία. Η ψηλάφηση της κοιλίας μπορεί να αποκαλύψει την παρουσία μάζας, ενώ συχνά ψηλαφώνται διογκωμένοι λεμφαδένες, ειδικά στον υπερκλείδιο βόθρο και στη μασχαλιαία χώρα. Η παρουσία άλλων συνοδών ευρημάτων εξαρτάται από την έκταση της νόσου και την εντόπιση των μεταστάσεων.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ: Ο γαστρικός καρκίνος διαγιγνώσκεται με γαστροσκόπηση σε συνδυασμό με βιοψία. Η ακτινοσκόπηση της ανώτερης πεπτικής οδού μπορεί να αποκαλύψει την παρουσία όγκου. Οι εξετάσεις που αποκλείουν ειδικές μεταστατικές εστίες περιλαμβάνουν την υπολογιστική τομογραφία, την ακτινογραφία θώρακα, το σπινθηρογράφημα ήπατος και οστών και τη βιοψία ήπατος.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Η χειρουργική εκτομή του όγκου αποτελεί συχνά τη θεραπεία εκλογής. Η εκτομή της βλάβης με σαφή όρια είναι εφικτή σε αναλογία μεγαλύτερη από το ένα τρίτο των περιπτώσεων. Ακόμα και στους ασθενείς με ανεγχείρητη νόσο, η εκτομή του όγκου ανακουφίζει τα συμπτώματα και βελτιώνει τα δυνητικά οφέλη της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας που συνήθως ακολουθούν την επέμβαση. Η φύση και η έκταση της βλάβης καθορίζουν τον τύπο της επέμβασης. Οι χειρουργικές τεχνικές περιλαμβάνουν τη γαστροδωδεκαδακτυλοστομία, τη γαστρονηστιδοστομία, την υφολική γαστρεκτομή και την ολική γαστρεκτομή. Αν υπάρχουν μεταστάσεις, μπορεί να απαιτηθεί εκτομή του επιπλόου και του σπληνός. Η χημειοθεραπεία των όγκων του πεπτικού συστήματος συμβάλλει στον έλεγχο των σημείων και των συμπτωμάτων και παρατείνει την επιβίωση. Τα αδενοκαρκινώματα του στομάχου ανταποκρίνονται σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της φθοριοουρακίλης, της καρμουστίνης, της δοξορουβικίνης και της μιτομυκίνης. Τα αντισπασμωδικά και αντιόξινα φάρμακα ανακουφίζουν τα γαστρεντερικά ενοχλήματα. Τα αντιεμετικά περιορίζουν τη ναυτία που επιτείνεται, καθώς μεγαλώνει ο όγκος. Στα προχωρημένα στάδια της νόσου, μπορεί να απαιτηθεί η χρήση κατασταλτικών και ηρεμιστικών φαρμάκων για τον έλεγχο του υπερβολικού άγχους. Τα οπιοειδή αναλγητικά ανακουφίζουν τον ισχυρό και διαρκή πόνο. Σε ανεγχείρητο ή μερικώς χειρουργήσιμο όγκο, η ακτινοθεραπεία είναι αποτελεσματική, αν συνδυαστεί με χημειοθεραπεία. Ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει τη θεραπεία αυτή με κενό στόμαχο. Δε θα πρέπει να χορηγείται προεγχειρητικά, επειδή επιδρά βλαπτικά στα σπλάγχνα και αναστέλλει την επούλωση.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Ελέγχεται η διαιτητική πρόσληψη και ο ασθενής ζυγίζεται περιοδικά. Αν δεν έχει ήδη πραγματοποιηθεί, ο ιατρός ξεκινά ενδελεχή κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο με διαδοχικές εξετάσεις σύμφωνα με τις ενδείξεις. Ο ασθενής προετοιμάζεται σωματικά και ψυχικά για το χειρουργείο ή άλλη θεραπεία (ακτινοθεραπεία), όταν απαιτείται.
Κατά την πορεία της νόσου, χορηγείται δίαιτα υψηλής πρωτεϊνικής και θερμιδικής αξίας για την αποφυγή της απώλειας βάρους ή την ανάκτησή του και για την πρόληψη του υποσιτισμού και της αναιμίας. Η δίαιτα αυτή ενισχύει την ανοχή του ασθενή στο χειρουργείο, στη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία· προάγει την επούλωση του τραύματος· και παρέχει επαρκή ποσότητα πρωτεϊνών, υγρών και καλίου για τη σύνθεση του γλυκογόνου και των πρωτεϊνών του οργανισμού. Συνιστώνται συχνά και μικρά γεύματα και περιλαμβάνονται τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο, αν ο ασθενής εμφανίζει σιδηροπενία. Τα συμπληρώματα διατροφής χορηγούνται σύμφωνα με τη συνταγογράφηση. Για τη διέγερση της μειωμένης όρεξης, μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά σκευάσματα. Η παρεντερική διατροφή χορηγείται σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες. Αντιόξινα φάρμακα χορηγούνται για την υποχώρηση του αισθήματος καύσου και της γαστρικής οξύτητας, ενώ χορηγείται κάποιος ανταγωνιστής των ισταμινικών υποδοχέων τύπου 2, όπως σιμετιδίνη ή φαμοτιδίνη με σκοπό τη μείωση της γαστρικής έκκρισης. Χορηγούνται επίσης οπιοειδή αναλγητικά. Ο ασθενής ενημερώνεται σχετικά με τη χρήση όλων των φαρμάκων. Οι επιπλοκές της ακτινοθεραπείας περιλαμβάνουν ναυτία, εμέτους, αλωπεκία, κακουχία και διάρροια. Οι επιπλοκές της χημειοθεραπείας περιλαμβάνουν λοιμώξεις, ναυτία, εμέτους, εξελκώσεις της στοματικής κοιλότητας και αλωπεκία. Κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας ή της χημειοθεραπείας, ενθαρρύνεται η πρόσληψη τροφής από το στόμα για την υποχώρηση ορισμένων ανεπιθύμητων ενεργειών· χορηγούνται χυμοί μαλακών φρούτων, πιπερόριζας ή άλλα υγρά και αντιεμετικά φάρμακα για τον έλεγχο της ναυτίας και των εμέτων· παρέχονται επίσης ανακουφιστικά μέτρα και ψυχολογική υποστήριξη, εφόσον απαιτούνται. Ο ασθενής συμβουλεύεται να αναφέρει τις επίμονες ανεπιθύμητες ενέργειες. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να ακολουθήσει έναν κατά το δυνατό φυσιολογικό τρόπο ζωής μετά την ανάρρωση από το χειρουργείο και κατά την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία. Θα πρέπει να αποφεύγει δραστηριότητες που προκαλούν υπερβολική κόπωση (τουλάχιστον προσωρινά) και να αναπαύεται. Ο ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει τα πλήθη και τις επαφές με άτομα με γνωστές λοιμώξεις.