Αγγλικός όρος

glaucoma

Ορισμός

Ομάδα παθήσεων του οφθαλμού που χαρακτηρίζονται από αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση που καταλήγει σε ατροφία του οπτικού νεύρου και πιθανώς σε τύφλωση. Το γλαύκωμα είναι η τρίτη συχνότερη αιτία έκπτωσης της όρασης και τύφλωσης στις Η.Π.Α. Ο καταρράκτης και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας λόγω γήρατος αποτελούν τις δύο κύριες αιτίες. Εκτιμάται ότι περίπου 15 εκατομμύρια κάτοικοι των Η.Π.Α. πάσχουν από γλαύκωμα· από αυτούς 150000 εμφανίζουν αμφοτερόπλευρη τύφλωση. Οι τρεις κύριες κατηγορίες του γλαυκώματος είναι το (οξύ) γλαύκωμα κλειστής γωνίας, το οποίο αφορά άτομα των οποίων οι οφθαλμοί προδιαθέτουν ανατομικά για την εκδήλωση της πάθησης· το (χρόνιο) γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, στο οποίο η γωνία που επιτρέπει την αποχέτευση του υδατοειδούς υγρού του οφθαλμού φαίνεται φυσιολογική, αλλά είναι λειτουργικά ανεπαρκής· και το συγγενές γλαύκωμα, στο οποίο η ενδοφθάλμια πίεση είναι αυξημένη για άγνωστο λόγο. Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση προκαλεί διόγκωση του οφθαλμικού βολβού· κατάσταση γνωστή ως βούφθαλμος. Η οξεία μορφή του γλαυκώματος συχνά συνοδεύεται από οξύ άλγος. Η χρόνια μορφή χαρακτηρίζεται από ύπουλη έναρξη. Η αρχική οπτική διαταραχή συνίσταται στην απώλεια της όρασης στη μέση-περιφερική περιοχή του οπτικού πεδίου. Η απώλεια της κεντρικής οπτικής οξύτητας επέρχεται αργότερα κατά την εξέλιξη της νόσου.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Το γλαύκωμα προκαλείται όταν το υδατοειδές υγρό αποχετεύεται με ιδιαίτερα αργό ρυθμό από τον οφθαλμό και δεν μπορεί να ακολουθήσει το ρυθμό παραγωγής του στον πρόσθιο θάλαμο. Για το λόγο αυτό, η στένωση ή η απόφραξη της γωνίας διήθησης, που σχετίζεται με την αποχέτευσή του υγρού μέσω του πόρου του Schlemm, προκαλεί συσσώρευση του ενδοφθάλμιου υγρού, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Το γλαύκωμα μπορεί να αναπτυχθεί παρ' όλα αυτά, ακόμη και αν η γωνία αποχέτευσης είναι φυσιολογική και ο πόρος του Schlemm φαίνεται λειτουργικός· το αίτιο αυτού του τύπου γλαυκώματος είναι άγνωστο.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Το γλαύκωμα μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα. Διαγιγνώσκεται έπειτα από μετρήσεις αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης (ΙΟΡ), η οποία συχνά υπολογίζεται από την αντιστοίχιση των τιμών που λαμβάνονται προς τις μεταβολές του πάχους του κερατοειδούς (όπως μετρώνται με ένα παχύμετρο ή με τομογραφία οπτικής συνοχής). Η φυσιολογική τονομετρία καταγράφει τιμές από 13 έως 22. Είναι δυνατό να παρατηρηθούν επίσης συχνή αλλαγή των γυαλιών οράσεως, θάμβος οράσεως, ήπια κεφαλαλγία και μειωμένη προσαρμογή στο σκοτάδι. Ο κανόνας για τον προσδιορισμό της απώλειας της όρασης στο γλαύκωμα είναι ο έλεγχος των οπτικών πεδίων. Το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας προκαλεί ήπιο άλγος στους οφθαλμούς, απώλεια της περιφερικής όρασης, άλω γύρω από τα φώτα και μειωμένη οπτική οξύτητα (ειδικά τη νύκτα) που δε διορθώνεται με φακούς. Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας (επείγουσα κατάσταση στην οφθαλμολογία) προκαλεί διαξιφιστικό μονόπλευρο άλγος και πίεση, θάμβος οράσεως, μείωση οπτικής οξύτητας, άλω γύρω από τα φώτα, διπλωπία, δακρύρροια, ναυτία και έμετο λόγω αυξημένης ΙΟΡ. Οι οφθαλμοί μπορεί να εμφανίζουν ετερόπλευρη ένεση στην περιφέρεια του κερατοειδούς, οίδημα επιπεφυκότων, θόλωση του κερατοειδούς και μετρίου βαθμού διαστολή της κόρης η οποία δεν αντιδρά στο φως.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Η μη χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει παράγοντες που προκαλούν μύση (εσερίνη, πιλοκαρπίνη), μαλεϊκή τιμολόλη, μαννιτόλη ενδοφλεβίως και ακεταζολαμίδη παρεντερικώς. Πειραματικές έρευνες έχουν δείξει ότι η μαριχουάνα ανακουφίζει από τα συμπτώματα στο σοβαρό γλαύκωμα. Θα πρέπει επίσης να ελέγχονται παθήσεις που σχετίζονται με το γλαύκωμα, όπως ο διαβήτης. Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει παρακέντηση του κερατοειδούς, ιριδεκτομή (ευρεία περιφερική), κυκλοδιάλυση, πρόσθια σκληροτομή, σκληροτομή με έγκλειση της ίριδας, όπως ιριδόταση ή ιριδέγκλειση· σκληρεκτομή.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το οξύ γλαύκωμα μπορεί να προκληθεί σε ασθενείς με γλαύκωμα κλειστής γωνίας, αν διασταλούν οι κόρες. Σε ασθενείς με γλαύκωμα, χορηγούνται μυδριατικά μόνο μετά από χειρουργική τομή στον σκληροκερατοειδικό ηθμό και μόνο στον οφθαλμό στον οποίο έγινε η επέμβαση, γιατί μπορεί να προκαλέσει οξεία κατάσταση σε έναν οφθαλμό που έχει ήδη εξισορροπήσει την αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (ΙΟΡ).

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Οι επαγγελματίες της υγείας θα πρέπει να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους, πριν αγγίξουν τον οφθαλμό του ασθενή. Χορηγείται τοπική και συστηματική φαρμακευτική αγωγή η οποία αξιολογείται. Ο ασθενής πρέπει να είναι προετοιμασμένος σωματικά και ψυχολογικά για τις διαγνωστικές εξετάσεις και για το ενδεχόμενο χειρουργείου, εφόσον αυτό ενδείκνυται. Αν ο ασθενής υποστεί εκτομή του σκληροκερατοειδικού ηθμού, χορηγούνται κυκλοπληγικά φάρμακα προκειμένου να χαλαρώσει ο ακτινωτός μυς και να μειωθεί η δράση της ίριδας.

Μετά από κάθε χειρουργική επέμβαση, ο οφθαλμός καλύπτεται για να προστατευθεί και ο ασθενής τοποθετείται σε θέση με την κεφαλή ελαφρώς ανυψωμένη, ενώ γενικότερα λαμβάνονται προστατευτικά μέτρα ανάλογα με το επίπεδο των αισθητηριακών μεταβολών που εμφανίζει ο ασθενής. Οι ασθενείς με γλαύκωμα πρέπει να γνωρίζουν ότι η πάθηση μπορεί να ελεγχθεί, όχι όμως να ιαθεί. Η κόπωση, οι συναισθηματικές εξάρσεις, η υπερβολική κατανάλωση υγρών και η χρήση αντισταμινικών μπορεί να αυξήσουν την ΙΟΡ. Συμπτώματα και σημεία όπως διαταραχές του οπτικού πεδίου ή οφθαλμικό άλγος πρέπει να αναφέρονται χωρίς καθυστέρηση. Ο ασθενής και η οικογένειά του εκπαιδεύονται στις σωστές τεχνικές, όσον αφορά στην υγιεινή των χεριών και τη χορήγηση οφθαλμικών σταγόνων στην αναγνώριση της σημασίας της συμμόρφωσης του ασθενή στην αγωγή· στην ανάγκη συστηματικής παρακολούθησης από οφθαλμίατρο· και στην αναφορά κάθε ανεπιθύμητης ενέργειας. Πρέπει να υπάρχει πληροφόρηση του ασθενή και της οικογένειάς του. Γίνεται επίσης αναφορά σε τοπικούς οργανισμούς και ομάδες υποστήριξης. Η δημόσια εκπαίδευση αποσκοπεί στην ενθάρρυνση του προσυμπτωματικού ελέγχου, ώστε να επιτυγχάνεται η πρώιμη διάγνωση της πάθησης. Πρέπει επιπλέον να είναι διαθέσιμες γραπτές πληροφορίες για τη διάγνωση και τον έλεγχο του γλαυκώματος.

Υπώνυμος όρος

absolute glaucoma
chronic glaucoma
closed-angle glaucoma
low-tension glaucoma
narrow-angle glaucoma
pigmentary glaucoma
primary open-angle glaucoma
secondary glaucoma