Αγγλικός όρος

liver

Ορισμός

Το μεγαλύτερο συμπαγές όργανο του σώματος, το οποίο βρίσκεται στη δεξιά πλευρά κάτω από το διάφραγμα. Το ήπαρ καταλαμβάνει το δεξιό υποχόνδριο, το επιγάστριο και τμήμα του αριστερού υποχόνδριου, και βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το κάτω τμήμα του στέρνου. Η κάτω επιφάνειά του είναι κοίλη και καλύπτει τον στόμαχο, το δωδεκαδάκτυλο, την ηπατική καμπή του παχέος εντέρου, τον δεξιό νεφρό και την επινεφριδική κάψα. Το ήπαρ εκκρίνει τη χολή και αποτελεί τη θέση πολυάριθμων μεταβολικών λειτουργιών.


ΑΝΑΤΟΜΙΑ: Το ήπαρ έχει τέσσερις λοβούς, πέντε συνδέσμους και πέντε αύλακες και καλύπτεται από έναν ισχυρό ινώδη υμένα, την κάψα του Glisson, η οποία είναι παχύτερη στην εγκάρσια αύλακα. Στο σημείο αυτό, η κάψα φέρει τα αιμοφόρα αγγεία και τον ηπατικό αγωγό, τα οποία εισέρχονται στο όργανο από την πύλη. Ίνες συνδετικού ιστού, ξεκινώντας από την κάψα, εισέρχονται στο ηπατικό παρέγχυμα και σχηματίζουν το υποστηρικτικό δίκτυο του οργάνου και διαχωρίζουν τις λειτουργικές μονάδες του ήπατος, οι οποίες ονομάζονται ηπατικά λοβία.
Οι ενδοηπατικοί χοληφόροι αγωγοί συγκλίνουν και αναστομώνονται, σχηματίζοντας τελικά τον εκκριτικό αγωγό του ήπατος, ονομαζόμενος ως ηπατικός πόρος, ο οποίος συνδέεται με τον κυστικό πόρο της χοληδόχου κύστεως, σχηματίζοντας τον κοινό χοληδόχο πόρο, ο οποίος εισέρχεται στο δωδεκαδάκτυλο από το φύμα του Vater. Ένας δακτύλιος λείου μυός στο τελικό άκρο του χοληδόχου πόρου, ο οποίος ονομάζεται σφιγκτήρας του Oddi, επιτρέπει τη διέλευση της χολής στο δωδεκαδάκτυλο με τη χαλάρωσή του. Η χολή που παράγεται στο ήπαρ εισέρχεται στη χοληδόχο κύστη, όπου υπόκειται σε συμπύκνωση, κυρίως με την απώλεια ύδατος, το οποίο απορροφάται από τον βλεννογόνο της χοληδόχου κύστεως. Όταν απαιτείται χολή στο λεπτό έντερο για την πέψη, η χοληδόχος κύστη συσπάται και ο σφιγκτήρας χαλαρώνει, επιτρέποντας με τον τρόπο αυτό τη διαφυγή της ιξώδους χολής της χοληδόχου κύστεως. Συνήθως, ο σφιγκτήρας του Oddi βρίσκεται σε σύσπαση, αποκλείοντας την είσοδο στο δωδεκαδάκτυλο και υποχρεώνοντας τη χολή να εισέλθει στη χοληδόχο κύστη μετά την έξοδο της από το ήπαρ.
Οι λειτουργικές μονάδες του ήπατος είναι τα ηπατικά λοβία, εξάπλευρες συγκεντρώσεις ηπατοκυττάρων, τα οποία διατρέχονται από πολυάριθμα τριχοειδή, που ονομάζονται κολποειδή. Τα κολποειδή επενδύονται από τα κύτταρα Kupffer, τα οποία είναι τα μακροφάγα του ήπατος.

ΑΙΜΑΤΩΣΗ: Η αιμάτωση του ήπατος γίνεται με την παροχή οξυγονωμένου αίματος μέσω της ηπατικής αρτηρίας, η οποία αποτελεί κλάδο της κοιλιακής αρτηρίας, καθώς και αίματος από όλα τα πεπτικά όργανα και τον σπλήνα μέσω της πυλαίας φλέβας. Τα τελικά προϊόντα της πέψης, καθώς και άλλα υλικά, διέρχονται με τον τρόπο αυτό από το ήπαρ, πριν την είσοδο τους στη γενική κυκλοφορία.

ΝΕΥΡΩΣΗ: Η νεύρωση αποτελείται από παρασυμπαθητικές ίνες που φέρονται με το πνευμονογαστρικό νεύρο και από συμπαθητικές ίνες που φέρονται από το κοιλιακό πλέγμα μέσω του ηπατικού νεύρου.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: Το ήπαρ είναι από τα περισσότερο μεταβολικά ενεργά όργανα του σώματος. Μεταβολισμός των αμινοξέων: Συνθέτει μη-βασικά αμινοξέα, απαμινώνει την περίσσεια των αμινοξέων για την παραγωγή ενέργειας, και συνθέτει ουρία, η οποία εκκρίνεται μέσω των νεφρών. Παραγωγή χολής: Είναι υπεύθυνο για την παραγωγή των χολικών αλάτων, τα οποία γαλακτωματοποιούν τα λίπη στο λεπτό έντερο. 800 έως 1000 ml χολής εκκρίνονται σε ένα 24ωρο, και ο ρυθμός έκκρισης αυξάνεται σημαντικά στη διάρκεια της πέψης γευμάτων πλούσιων σε λιπαρά. Μεταβολισμός υδατανθράκων: Μετατρέπει μονοσακχαρίτες, διαφορετικών της γλυκόζης, σε γλυκόζη, και αποθηκεύει την περίσσεια της γλυκόζης στη μορφή του γλυκογόνου, μέχρι να χρειασθεί αυτή η αποθηκευμένη ενέργεια. Αποτοξίνωση: Παράγει ένζυμα για το μεταβολισμό πιθανώς επιβλαβών ουσιών που εντοπίζονται στην πυλαία κυκλοφορία (π.χ. αλκοόλ, αμμωνία, ινδόλη, πολλά φάρμακα και σκατόλη) σε λιγότερο τοξικές ουσίες. Ενδοκρινείς λειτουργίες: Εξυπηρετεί τη μετατροπή της λεβοθυροξίνης, στην περισσότερο μεταβολικά ενεργό θυρεοειδή ορμόνη, την τριιωδοθυρονίνη. Έκκριση: Αποβάλλει τα προϊόντα της αποικοδόμησης της αιμοσφαιρίνης (χολερυθρίνη και χολοπρασίνη) στη χολή. Αυτά αποβάλλονται στα κόπρανα. Μεταβολισμός των λιπών: Συνθέτει χοληστερόλη καθώς και λιποπρωτεΐνες για τη μεταφορά του λίπους σε άλλους ιστούς του οργανισμού, μετατρέπει τα λιπαρά οξέα σε ακετυλομάδες ή κετόνες, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας. Φαγοκυττάρωση: Τα μακροφάγα του (κύτταρα Kupffer) καθαρίζουν την πυλαία κυκλοφορία από βακτήρια, άλλα παθογόνα και γηρασμένα ερυθροκύτταρα. Πρωτεϊνοσύνθεση: Συνθέτει αλβουμίνη, α-σφαιρίνες και β-σφαιρίνες, συστατικά του συμπληρώματος και παράγοντες πήξης, ορισμένοι από τους οποίους εξαρτώνται από την βιταμίνη Κ. Αποθήκευση: Αποθηκεύει χαλκό, σίδηρο, βιταμίνη B12, και τις λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, Ε και K.

ΕΞΕΤΑΣΗ: Το ήπαρ εξετάζεται με επισκόπηση, ακρόαση, επίκρουση και ψηλάφηση. Η επισκόπηση του οργάνου περιλαμβάνει έμμεσες εκτιμήσεις (π.χ. για ίκτερο [χρώμα του δέρματος], παλαμιαίο ερύθημα, και αστεροειδές αιμαγγείωμα και άλλα σημεία της χρόνιας ηπατοπάθειας. Η ακρόαση του ήπατος μπορεί να αποκαλύψει φυσήματα που σχετίζονται με καρκίνο του ήπατος· η ακρόαση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την αδρή εκτίμηση του μεγέθους του οργάνου. Η επίκρουση του ήπατος, η οποία εκτελείται στη δεξιά μεσοκλειδική γραμμή, παρέχει μια άλλη μέθοδο για την αδρή εκτίμηση του μεγέθους. Η ψηλάφηση του οργάνου μπορεί να αποκαλύψει ευαισθησία, ακανόνιστα άκρα, μάζες ή όγκους.

Ετυμολογία

Αγγλ. Σαξ. lifer

Υπώνυμος όρος

abscess of liver
amyloid liver
artificial liver
biliary cirrhotic liver
cancer of liver
cirrhosis of liver
cysts of liver
fatty liver
liver flap
floating liver
foamy liver
hobnail liver
inflammation of liver
lardaceous liver
nutmeg liver
shock liver
liver spots
wandering liver