Τα τελευταία χρόνια το θεραπευτικό φάσμα στη Σκλήρυνση κατά πλάκας διευρύνθηκε από την εισαγωγή των μονοκλωνικών αντισωμάτων, όπως η ναταλιζουμάμπη. Οι τελευταίες μελέτες στοχεύουν στην ανακάλυψη και εφαρμογή καινούργιων ανοσοτροποιητικών φαρμάκων, τα οποία θα μπορούν να λαμβάνονται από του στόματος, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Παράλληλα μελετώνται και νέα μονοκλωνικά αντισωμάτα που δυνητικά θα προστεθούν στη θεραπευτική φαρέτρα.

Fingolimod ( FTY 720)

Στα τέλη του 2010 το Fingolimod (FTY720) έγινε η πρώτη φαρμακευτική ουσία από του στόματος που εγκρίθηκε στις ΗΠΑ για την μείωση των υποτροπών και την καθυστέρηση της εξέλιξης της αναπηρίας σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα μορφή της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ).

Πρωτοχρησιμοποιήθηκε ως δραστική ουσία στον τομέα των μεταμοσχεύσεων, δια την πρόληψη της απόρριψης των μοσχευμάτων κατά την μετεγχειριτική περίοδο. Στην διεθνή βιβλιογραφία έχει περιγραφεί επίσης η επιδιορθωτική ικανότητα του φαρμάκου σε επίπεδο νευρικών κυττάρων ύστερα από τραυματισμό.

H ουσία fingolimod παράχθηκε στο εργαστήριο από την ουσία myriocin (ISP-1), μεταβολίτη του μύκητα Isaria sinclairi. H δράση του φαρμάκου έγκειται στην απομόνωση και αναδιανομή των λεμφοκυττάρων (υποπληθυσμός των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος) στους λεμφαδένες, εμποδίζοντάς την μετανάστευση αυτών στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) και την πρόκληση των απομυελινωτικών βλαβών.

Σε κλινικές μελέτες αποδείχθηκε ότι το fingolimod μείωσε τον αριθμό των οξέων απομυελινωτικών βλαβών στην μαγνητική τομογραφία μέχρι και 80% και επηρέασε θετικά την μείωση της συχνότητας των ώσεων ανά έτος κατά 50%. Δοκιμάστηκε σε δύο διαφορετικές δοσολογίες, ήτοι 0,5 mg / ημέρα και 1,25 mg / ημέρα με συγκρίσιμα θετικά αποτελέσματα.

Αντιθέτως η συχνότητα των παρενεργειών του φαρμάκου ήταν στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερη στην δοσολογία των 1,25mg σε σχέση με το δείγμα ελέγχου, κάτι το οποίο αποτέλεσε αιτία διακοπής της αντίστοιχης έρευνας. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν συχνότερες στην ομάδα υψηλότερης δόσης (14,2% των ασθενών), από ό,τι στη χαμηλότερη δόση (7,5%) ή στο εικονικό φάρμακο (7,7%).

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που περιγράφηκαν σε ασθενείς που έπαιρναν fingolimod στα πλαίσια των κλινικών δοκιμών, ήταν η κεφαλαλγία, η γρίπη, διάρροια, αύξηση ηπατικών ενζύμων και βήχας. Στις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνονται η βραδυκαρδία και το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος.

Παράλληλα υπήρχε ένα υψηλότερο ποσοστό λοιμώξεων της κατωτέρας αναπνευστικής οδού (βρογχίτιδα, πνευμονία) και ανάπτυξης οίδηματος της ωχράς κηλίδας του οφθαλμού σε σχέση με το δείγμα ελέγχου. Κατά συνέπεια οι ασθενείς που θα ξεκινήσουν θεραπεία με fingolimod θα πρέπει να παρακολουθούνται για πιθανή βραδυκαρδία κατά την έναρξη θεραπείας, όπως επίσης θα πρέπει να προηγηθεί λεπτομερής οφθαλμολογικός και δερματολογικός έλεγχος.

Επί του παρόντος σχεδιάζονται πολυκεντρικές μελέτες του fingolimod και σε ασθενείς με πρωτοπαθή και δευτεροπαθή προϊούσα μορφή της νόσου. Το φάρμακο θα είναι διαθέσιμο σε κάψουλες των 0,5mg, θα ονομάζεται Gilenya και θα πρωτοκυκλοφορήσει στην Ελβετία και Γερμανία και εν συνεχεία σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Cladribin

Το Cladribin είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται από ετών δια τη θεραπεία της λευχαιμίας εκ τριχωτών κυττάρων, μίας κακοήθους ασθένειας του αιμοποιητικού συστήματος. H ουσία Cladribin ανήκει στα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και επηρεάζει την παραγωγή των λεμφοκυττάρων (υποπληθυσμός των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος) που αποτελούν τον πυρήνα της ανοσολογικής αντίδρασης στην ΣΚΠ.

Σε διεθνή πολυκεντρική μελέτη φάσης ΙΙΙ (CLARITY) αξιολόγηθηκε η θεραπεία με Cladribin για 96 εβδομάδες σε 1.326 ασθενείς με υποτροπιάζουσα μορφή πολλαπλής σκλήρυνσης. Η αποτελεσματικότητα προσδιορίστηκε χρησιμοποιώντας κλινικά (ποσοστό ασθενών χωρίς υποτροπή και εξέλιξη της αναπηρίας) και ακτινολογικά κριτήρια (πλήθος απομυελινωτικών βλαβών).

Ερευνήθηκαν διαφορετικές δόσεις των 3,5 και 5,25 mg / kg. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, τα άτομα που λαμβάναν τη χαμηλότερη δόση της Cladribin παρουσίασαν σε ποσοστό 58% μείωση της υποτροπής της νόσου σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.

Αντίθετα οι ασθενείς που έλαβαν την υψηλότερη δόση εμφάνισαν 55% σχετική μείωση σε ετήσια ποσοστά υποτροπής σε σχέση με το εικονικό φάρμακο. Σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες, παρατηρήθηκαν στο 2% των ασθενών με λήψη της Cladribin έρπητας ζωστήρας, ενώ περιγράφηκαν 4 περιπτώσεις νεοπλασιών (καρκίνου), κάτι το οποίο θορύβησε τους ερευνητές.

Το παραπάνω είχε ως αποτέλεσμα να ανασταλεί μέχρι νεωτέρας η έγκριση του φαρμάκου από τον Ευρωπαϊκό και Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων, ενώ στην Αυστραλία και την Ρωσία έχει λάβει ήδη έγκριση δια κυκλοφορία. Νεότερα δεδομένα αναμένονται.

Laquinimod

Το Laquinimod είναι ένα πειραματικό ανοσοτροποιητικό φάρμακο που δημιουργήθηκε στο εργαστήριο από τις φαρμακευτικές εταιρείες Active Biotech και Teva. Θεωρείται ότι δρά ανοσοτροποποιητικά στα δενδριτικά κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα οποία θεωρούνται κριτικής σημασίας διά την έναρξη του “καταρράκτη” της ανοσολογικής αντίδρασης των Τ-λεμφοκυττάρων (υποπληθυσμός των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος) που λαμβάνει χώρα στην απομυελινωτική νόσο.

Σε έρευνα σταδίου ΙΙ με 180 ασθενείς εμφανίστηκε υπό θεραπέια με Laquinimod μείωση των οξέων απομυελινωτικών βλαβών στην υποτροπιάζουσα μορφή της ΣΚΠ. Η ιδιαιτερότητα του έγκειται στον τρόπο εφαρμογής του, που είναι από του στόματος υπό την μορφή ταμπλέτας.

Τα αποτελέσματα από την μελέτη δύο διαφορετικών δοσολογιών 0,3mg και 0,6mg είναι στο στάδιο της εκτίμησης αυτή την χρoνική περίοδο (Bravo και Allegro). Στην μελέτη αυτή συμμετέχουν ασθενείς με ηλικία 18-50 έτη, με υποτροπιάζουσα μορφή ΣΚΠ, τουλάχιστον μία απομυελινωτική βλάβη που λαμβάνει σκιαστικό στην μαγνητική τομογραφία και δείκτη αναπηρίας EDSS 1.0 - 5.0.

Daclizumab (Αντι - IL -2 R - b -Αντίσωμα)

To Daclizumab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που στοχεύει στον IL-2 υποδοχέα των Τ-λεμφοκυττάρων (υποπληθυσμός των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος). Χρησιμοποιείται στον τομέα των μεταμόσχευσεων οργάνων δια την πρόληψη της απόρριψης του μοσχεύματος, ιδίως στις περιπτώσεις μεταμοσχεύσεων νεφρών.

Το αντίσωμα Daclizumab έδειξε σε μικρότερες μελέτες μείωση της φλεγμονώδους δραστηριότητας στην μαγνητική τομογραφία σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα μορφή ΣΚΠ. Αυτή την περίοδο πραγματοποιείται μία έρευνα σε στάδιο ΙΙ σε 200 ασθενείς στην Βόρειο Αμερική και την Ευρώπη και εξετάζεται η εφαρμογή αυτής της θεραπείας ενδοφλέβια επιπροσθέτως προς την ιντερφερόνη-β (μελέτη CHOICE).

Treosulfan

Η δράση του Treosulfan έγκειται στην ελάττωση ειδικών ουσιών που προάγουν την φλεγμονή (κυτοκίνες) και προαγωγή του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. Προέρχεται από τον τομέα της θεραπευτικής του καρκίνου και δοκιμάζεται επί του παρόντος σε εργαστηριακές μελέτες.

Σε τυχαιοποιημένη, τυφλή μελέτη που ξεκίνησε το 2006, ερευνάται ο αριθμός νέων απομυελινωτικών βλαβών στην μαγνητική τομογραφία ύστερα από 24 μήνες, η επιβράδυνση της αναπηρίας (Κλίμακα EDSS) όπως και η χρονική καθυστέρηση μέχρι την εμφάνιση της επόμενης υποτροπής (ώσης) της ασθένειας.

Το φάρμακο αυτό χρησιμοποιείται σε δύο δοσολογίες 3 και 6 gr/m2 επιφάνειας σώματος, με ενδοφλέβια χορήγηση κάθε 6 εβδομάδες. Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται.

Teriflunomid

Η ουσία Teriflunomid, η οποία λαμβάνεται από του στόματος υπό την μορφή ταμπλέτας, χρησιμοποείται από ετών στην Ρευματολογία δια την θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Είναι ένα ανοσοτροποποιητικό φάρμακο, που αναστέλλει την σύνθεση της πυριμιδίνης, απαραίτητου συστατικού διά την διαίρεση των Τ λεμφοκύτταρων (υποπληθυσμός των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος), τα οποία θεωρούνται ότι προάγουν τον ανοσολογικό καταρράκτη που λαμβάνει χώρα στην ΣΚΠ.

Σε πειραματικά μοντέλα της ΣΚΠ στο εργαστήριο ελέγχθηκε το 2006 η δράση του φαρμάκου με θετικά πρώτα αποτελέσματα. Παρατηρήθηκε συγκεκριμένα κατά την εφαρμογή δύο διαφορετικών δόσεων μείωση του αριθμού των ενεργών βλαβών στην μαγνητική τομογραφία των πειραματοζώων και μια επιβράδυνση της αναπηρίας στην υψηλότερη δοσολογία.

Επί του παρόντος πραγματοποείται μία μελέτη σε ανθρώπους σε φάση ΙΙΙ (TEMSO) και τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
GSK: Μήνυση κατά Pfizer-BioNTech για τις πατέντες των εμβολίων mRNA
Το Τai chi βελτιώνει την ποιότητα ύπνου ασθενών με προχωρημένο καρκίνο πνεύμονα [μελέτη]
Πώς θα αυξήσουμε την αντοχή μας