Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι ένας επιθηλιότροπος ιός ο οποίος μολύνει το πλακώδες επιθήλιο. 40 υπότυποι του ιού αυτού μολύνουν τα γεννητικά όργανα και τις περιοχές μετάπτωσης του πλακώδους επιθηλίου του δέρματος στο κυλινδρικό επιθήλιο του πεπτικού και του ουρογεννητικού σωλήνα.

Στα σημεία αυτά προκαλούν θηλωματώδεις εκβλαστητικές βλάβες. Ορισμένοι ογκογόνοι υπότυποι του ιού HPV (16, 18, 33, 35 κλπ.) ενσωματώνονται στο DNA των κυττάρων ξενιστών και προκαλούν επίπεδες προκαρκινωματώδεις βλάβες οι οποίες μπορούν να εξελιχθούν σε πλακώδη καρκινώματα.

Η περισσότερον γνωστή καρκινωματώδης βλάβη που προκαλεί ο HPV είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.

Στην περιοχή του πρωκτού, ο ιός HPV ενοφθαλμιάται στο περιπρωκτικό δέρμα, ενώ οι καρκινογόνοι υπότυποι συνήθως ενοφθαλμιώνται στην ζώνη μετάπλασης του πρωκτού. Η ζώνη μετάπλασης εκτείνεται περίπου 12 mm κεντρικά της οδοντωτής γραμμής και είναι η δυναμική περιοχή όπου το πλακώδες επιθήλιο επεκτείνεται στο κυλινδρικό επιθήλιο του εντερικού σωλήνα.

Ο ιός HPV είναι ένας συχνός ιός και αναφέρετι ότι μολύνει περίπου το 80% του σεξουαλικού ενεργού πληθυσμού. Ο ιός αυτός μεταδίδεται συχνότατα με την σεξουαλική επαφή και η χρήση προφυλακτικών προφυλάσσει μερικά από την μόλυνση.

Υπάρχουν όμως ισχυρές ενδείξεις ότι μπορεί να μεταδοθεί και με μολυσμένα χέρια ή αντικείμενα. Στον πρωκτό, ο ιός αυτός μεταδίδεται πολύ συχνά με την σεξουαλική επαφή, οπότε η συχνότητα του ιού είναι πολύ μεγάλη στον πληθυσμό που έχει επαφές στον πρωκτό.

Όμως υπάρχουν τεκμηριωμένες έρευνες σε πληθυσμό ετεροφυλοφίλων ανδρών που δίδουν ποσοστά 12-24% μόλυνσης στον πρωκτό με τον ιό HPV.

Στα επιθήλια, ο ιός εγκαθίσταται στα κερατινοκύτταρα και ειδικά στα κύτταρα της βασικής μεμβράνης, στα σημεία όπου υπάρχουν μικροτραυματισμοί.

Η περιοχή της μετάπλασης μεταξύ πλακώδους και κυλινδρικού επιθηλίου είναι ασταθής και ευάλωτη στην μόλυνση. Στον πρωκτό ο ιός μπορεί να παραμείνει ανενεργός, ειδικά εάν υπάρχει ικανοποιητική κυτταρική ανοσία στον ξενιστή.

Χαρακτηριστικά είναι τα κύτταρα με ευρεία ανώμαλη περιπυρηνική άλω ( κοιλοκύτταρα) Ορισμένοι υπότυποι HPV που ενσωματώνονται στο DNA του κυττάρου -ξενιστού προκαλούν αυξημένη αγγειογένεση και επίπεδες βλάβες που χαρακτηρίζονται από δυσπλαστικά κύτταρα και ανώμαλα αγγεία.

Αυτές οι βλάβες μπορεί να εξελιχθούν σε ενδοεπιθηλική νεοπλασία και τελικά σε διηθητικό πλακώδες καρκίνωμα του πρωκτού.

Η παραμονή της μόλυνσης και η εξέλιξη σε καρκίνο είναι πολύ συχνότερη στα άτομα με μειωμένη κυτταρική ανοσία, όπως π.χ. σε περίπτωση μόλυνσης από τον ιό HIV και σε φαρμακευτική ανοσοκαταστολή, όπως π.χ μετά από μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων.

Γιά τον λόγο αυτό ο καρκίνος πρωκτού είναι συχνότερος στις ομάδες αυτές, ειδικά εάν υπάρχει πρωκτική επαφή. Ο ιός HPV ανευρίσκεται περίπου στο 90% των καρκίνων του πρωκτού και το 90% των παραπάνω περιπτώσεων μόλυνσης οφείλεται στους υπότυπους HPV 16 και 18.

Η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού στους MSM είναι παρόμοια με αυτής του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας πριν την εισαγωγή του τεστ παπανικολάου. Γιά τον λόγο αυτό, έχει αρχίσει στις ομάδες υψηλού κινδύνου (ομοφυλόφιλοι, μόλυνση με τον ιό HPV, κονδυλώματα πρωκτού, μεταμοσχευθέντες, ιστορικό υψηλόβαθμης δυσπλασίας στον τράχηλο, ειδικά εάν συνοδεύονται από κάπνισμα) να γίνεται πρώιμη διάγνωση προκαρκινωματωδών δυσπλασιών με την κυτταρολογική του πρωκτού.

Η κυτταρολογική του πρωκτού εκτελείται με ψήκτρα, όπως ακριβώς και το τεστ Παπανικολάου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου την μήτρας. Εάν το τεστ Παπανικολάου δείξει την ύπαρξη ατύπων κυττάρων, τότε θα πρέπει να εντοπισθεί η θέση της δυσπλασίας και αφού διαγνωσθεί ο βαθμός της μετά από βιοψία, να αντιμετωπισθεί ανάλογα.

Οι επίπεδες δυσπλαστικές βλάβες στην περιοχή του πρωκτού δεν είναι ορατές δια γυμνού οφθαλμού ή διαμέσου του ενδοσκοπίου. Οι περιοχές μόλυνσης με τον ιό HPV έχουν το χαρακτηριστικό ότι παίρνουν λευκή χροιά με την χρήση του οξεικού οξέος.

Οι βλάβες αυτές ανιχνεύονται με την διαπρωκτική χρήση του κολποσκοπίου που χρησιμοποιούν οι γυναικολογοι για την διερεύνιση των δυσπλαστικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας (πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας- high resolution anoscopy).

Η τοποθέτηση διαλύματος οξεικού οξέος 3-5% για 2-3 λεπτά είναι απαραίτητη, βοηθά επίσης και η χρήση ιωδιούχου διαλύματος Lugol. Ο έμπειρος εξεταστής μπορεί με την πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας να εντοπίσει τις επίπεδες δυσπλαστικές αλλοιώσεις του πρωκτικού σωλήνα από την χαρακτηριστική μορφολογία των.

Η παθολογοανατομική εξέταση βιοψιών από τα σημεία αυτά επιβεβαιώνει την ακριβή διάγνωση των ενδοεπιθηλιακών νεοπλασιών του πρωκτικού σωλήνα που οφείλονται στον HPV. Η ταυτοποίηση του υπότυπου του ιού HPV επιτυγχάνεται με την διαδικασία PCR και η ανεύρεση των ογκογόνων τύπων με την δοκιμασία Hybrid Capture.

Οι δυσπλαστικές αλλοιώσεις χαμηλού βαθμού παρακολουθούνται ανά εξάμηνο, οι υψηλού βαθμού αλλοιώσεις αντιμετωπίζονται με καυτηριασμό ή χρήση TCA. Δεν υπάρχει η δυνατότητα αφαίρεσης των βλαβών όπως στον τράχηλο (κωνοειδής εκτομή).

Η χρήση του οξεικού οξέος είναι απαραίτητη και για την ανεύρεση των ενδοπρωκτικών θηλωματωδών βλαβών (κονδυλωμάτων). Τα κονδυλώματα του περιπρωκτικού δέρματος μπορεί να αφαιρεθούν χειρουργικά, με κρυοθεραπεία, με laser ή να αντιμετωπισθούν με διάφορες αλοιφές.

Τα ενδοπρωκτικά κονδυλώματα καυτηριάζονται με την διαθερμία, ή με υπέρυθρη ακτινοβολία ή με τριχλωροξεικό οξύ. Η χρήση laser στα ενδοπρωκτικά κονδυλώματα μπορεί να προκαλέσει σημαντική αιμορραγία. Σε κάθε περίπτωση όμως χρήσης καυτηριασμού και ειδικά laser, είναι απαραίτητη η χρήση μάσκας και αναρρόφησης καπνού, επειδή αναφέρονται περιστατικά θηλωμάτωσης του αναπνευστικού σε ιατρούς που ασχολούνται συστηματικά με την αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων ειδικά με laser.

Ο πιθανός τρόπος μετάδοσης είναι η εισρόφηση τεμαχίων DNA του ιού που είχαν εξαχνωθεί από τις ακτίνες laser.

Γενικά η μόλυνση με τον HPV δεν εκριζώνεται με την αφαίρεση των κονδυλωμάτων ή τον καυτηριασμό των δυσπλαστικών βλαβών. Για τον λόγο αυτό, οι πάσχοντες θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά, ειδικά εάν έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV, ή λαμβάνουν κορτικοστεροειδή ή άλλα ανοσοκατασταλτικά.

Επίσης ευνόητη είναι η απαγόρευση χρήσης αλοιφών με κορτικοστεροειδή στην περιπρωκτική περιοχή. Ακόμη και μετά από συνδυασμό χημειο -ακτινοθεραπείας σε εκδηλωμένο καρκίνο πρωκτού, η μόλυνση με τον ιό HPV παραμένει και τίθεται θέμα παρακολούθησης των ασθενών αυτών για την ανάπτυξη νέων δυσπλαστικών βλαβών.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Μ. Κουκουράκης: Έρχονται ριζικές αλλαγές στην αντιμετώπιση του καρκίνου
Ζεαξανθίνη: Όσα πρέπει να ξέρουμε για το αντιοξειδωτικό των ματιών
Ξεκινά σε λίγες ημέρες το 14ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Management