Οι αστροναύτες που επιστρέφουν στη γη έπειτα από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας αντιμετωπίζουν μια σειρά από λειτουργικά προβλήματα, όπως ατροφία μυών, αλλοιώσεις στα οστά, αλλά και εγκεφαλικές διαταραχές. Η θεραπεία και αποκατάστασή τους περιλαμβάνει μεταξύ άλλων δοκιμασία άσκησης σε ανθρωποφυγόκεντρο της NASA, η οποία με την ελεγχόμενη περιστροφή δημιουργεί συνθήκες τεχνητής βαρύτητας στα πόδια.

Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζουν και ασθενείς από διάφορα νοσήματα ή τραυματισμούς, που λόγω της χρόνιας κατάκλισης ή της μειωμένης κίνησης δυσκολεύονται να σταθούν όρθιοι και να ανταποκριθούν με επάρκεια σε καθημερινές λειτουργίες. Μεταξύ αυτών και ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.

Μια σύμπραξη επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων στη Θεσσαλονίκη οδήγησε στην πειραματική δοκιμή της ανθρωποφυγόκεντρου σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, καθώς έπειτα από μόλις 12 συνεδρίες άσκησης και χωρίς φαρμακευτική παρέμβαση υπήρξε σημαντική βελτίωση σε μια σειρά από λειτουργικά και νοητικά ελλείμματα του ασθενή της δοκιμαστικής εφαρμογής.

Ο δρ Μανώλης Δερμιτζάκης (φωτογραφία κάτω), νευρολόγος στο Κέντρο Αεροπορικής Ιατρικής Θεσσαλονίκης και διδάκτωρ του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, εξηγεί στο iatronet πώς έγινε η παρέμβαση κι επισημαίνει πως τα θετικά της αποτελέσματα ανοίγουν ένα ευρύ φάσμα μελετών για την αποκατάσταση ασθενών με τη συγκεκριμένη τεχνολογία.

Η ανθρωποφυγόκεντρος

Η ανθρώπινη φυγόκεντρος κοντού βραχίονα, που δανείζεται τις τεχνολογίες της NASA προκειμένου να βοηθήσει λειτουργικά ασθενείς σε κατάκλιση βρίσκεται από το 2019 στο Κέντρο Αποκατάστασης «Αρωγή» στη Θεσσαλονίκη. Η δημιουργία της ήταν μια ιδέα της διευθύντριας του Κέντρου Αεροπορικής Ιατρικής Θεσσαλονίκης, Χρυσούλας Κουρτίδου - Παπαδέλη.

Ο κάθετος περιστρεφόμενος άξονας μπορεί να δεχτεί ως δύο ασθενείς σε ύπτια στάση. Σε αυτόν υπάρχουν υποδοχείς της βαρύτητας, που ενεργοποιούνται και διεγείρονται με την ελεγχόμενη περιστροφή μεταφέροντας την πίεση στα κάτω άκρα σε μια τεχνητή προσομοίωση της όρθιας στάσης. Μια σειρά από αισθητήρες μετρούν και καταγράφουν το βαθμό ερεθισμού των μυών, του μυοσκελετικού συστήματος, αλλά και του εγκεφάλου. Γίνεται καταγραφή της εγκεφαλικής λειτουργίας, του οξυγόνου, του βάρους που ασκείται στα πέλματα, καθώς και της αιμάτωσης της εγκεφαλικής ροής, ώστε να αποφεύγεται η πιθανότητα λιποθυμίας του ασθενούς λόγω απότομης μείωσης της εγκεφαλικής παροχής.

Δύο χρόνια μετά την δημιουργία της ανθρωποφυγόκεντρου έγινε η πρώτη πειραματική θεραπεία σε ασθενή με σκλήρυνση κατά πλάκας, σε μια συνεργασία του Κέντρου με την Ομάδα Βιοϊατρικής και Αεροδιαστημικής Νευροεπιστήμης, το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής του ΑΠΘ, τη Μονάδα Πολλαπλής Σκλήρυνσης του ΑΧΕΠΑ και το Εργαστήριο Αξιολόγησης της Βιολογικής Απόδοσης του Ανθρώπου, των ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ.

Η δοκιμή σε 54χρονο με σκλήρυνση

Το μοντέλο δοκιμάστηκε σε έναν 54χρονο ασθενή με δευτεροπαθή προϊούσα σκλήρυνση κατά πλάκας. Έγινε ένα σύνολο 12 συνεδριών άσκησης με συχνότητα 2 ή 3 συνεδριών την εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού της παρέμβασης η άσκηση περιελάμβανε μόνο εφαρμογή τεχνητής βαρύτητας, δηλαδή γινόταν μόνο περιστροφή. Στο δεύτερο μισό, ταυτόχρονα με την περιστροφή, ο ασθενής έκανε και αερόβια άσκηση με αντιστάσεις και βάρη.

Πριν και μετά το τέλος της άσκησης παρακολουθήθηκαν διάφοροι παράγοντες σε συγκεκριμένες κλίμακες και έγινε εκτίμηση της δύναμης, της ισορροπίας, του κορεσμού οξυγόνου, της κατανάλωσης οξυγόνου στα κάτω άκρα καθώς και της λειτουργίας του φλοιού του εγκεφάλου. Τα μεγέθη συγκρίθηκαν και αξιολογήθηκαν με τις κλίμακες που χρησιμοποιούνται στην σκλήρυνση κατά πλάκας. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.

Λειτουργική και νοητική βελτίωση

Σύμφωνα με τον κ. Δερμιτζάκη, στο πρώτο στάδιο της άσκησης, κατά το οποίο γινόταν μόνο περιστροφή, υπήρξε αύξηση της κατανάλωσης οξυγόνου και μια εξισορρόπηση στα δύο πέλματα. Βελτιώθηκε η μυική δύναμη, ο ασθενής είχε καλύτερη ισορροπία όταν ορθοστατούσε, ενώ παρατηρήθηκε και αύξηση των εγκεφαλικών ρυθμών στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Περαιτέρω ανάλυση της εγκεφαλικής λειτουργίας υπέδειξε πως συγκεκριμένες περιοχές του μετωπιαίου και του κροταφικού φλοιού παρουσίασαν γραμμική μεταβολή μεταξύ αυτών των τριών διαδοχικών πειραματικών φάσεων και συνεργάζονταν καλύτερα.

Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, η κλίμακα που αξιολογεί τις ποιοτικές βελτιώσεις, έδειξε σαφή βελτίωση σε μια σειρά από λειτουργίες: Ο χρόνος που χρειάστηκε ο ασθενής για να κάνει 25 βηματισμούς έπεσε από τα 14 δευτερόλεπτα στα 11. Οι νοητικές δοκιμασίες βελτιώθηκαν. Το τεστ των 9 οπών (ο ασθενής προσπαθεί να τοποθετήσει 9 στυλεούς σε ισάρριθμες τρύπες) υπήρξε βελτίωση στο πάσχον χέρι που ήταν το δεξί, αλλά και στο αριστερό που δεν ήταν τόσο επηρεασμένο. Επίσης, στο τεστ βάδισης των 6 λεπτών ο ασθενής περπάτησε 195 μέτρα, από 152 πριν από τη θεραπεία.

Στην οπτικοποίηση των αλλαγών που συντελέστηκαν στον εγκέφαλο, φάνηκε πως αυτές καλύπτουν όλες τις περιοχές του εγκεφάλου, αλλά κυρίως στο αριστερό ημισφαίριο. Δεν υπήρξε καμία ουσιαστική παρενέργεια, καμία δυσμενής επίπτωση ή κάποιο απρόβλεπτο συμβάν.

"Αποδεικνύεται πως με έναν μη παρεμβατικό τρόπο, δηλαδή χωρίς φαρμακευτική αγωγή, και σχετικά σύντομα, μπορούμε να βελτιώσουμε λειτουργικά και νοητικά ελλείμματα σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλες νευρολογικές παθήσεις", τόνισε στο iatronet ο κ. Δερμιτζάκης, ο οποίος παρουσίασε τα αποτελέσματα της παρέμβασης στο 32ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νευρολογίας στη Θεσσαλονίκη, και πρόσθεσε: "το γεγονός αυτό ανοίγει μεγάλα πεδία εφαρμογών μελέτης για το μέλλον. Τα πρώτα ευρήματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Μένει να δούμε σε ποιες άλλες κατηγορίες ασθενών μπορούμε να το εφαρμόσουμε καθώς και αν προκύπτει περαιτέρω βελτίωση σε περίπτωση επανάληψης των συνεδριών".

Ειδήσεις υγείας σήμερα
GSK: Μήνυση κατά Pfizer-BioNTech για τις πατέντες των εμβολίων mRNA
Το Τai chi βελτιώνει την ποιότητα ύπνου ασθενών με προχωρημένο καρκίνο πνεύμονα [μελέτη]
Πώς θα αυξήσουμε την αντοχή μας