Αγγλικός όρος

edema, oedema

Ορισμός

Μια τοπική ή γενικευμένη κατάσταση κατά την οποία οι ιστοί του σώματος περιέχουν υπερβολική ποσότητα ιστικού υγρού. Ο ασκίτης και ο υδροθώρακας είναι όροι που αναφέρονται στην υπερβολική συγκέντρωση υγρού στην περιτοναϊκή και υπεζωκοτική κοιλότητα αντίστοιχα. Το γενικευμένο οίδημα παλαιότερα ονομαζόταν ύδρωψ.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Το οίδημα μπορεί να προέλθει από αυξημένη διαπερατότητα των τοιχωμάτων των τριχοειδών αγγείων, αυξημένη τριχοειδική πίεση λόγω φλεβικής απόφραξης ή καρδιακής ανεπάρκειας, λεμφική απόφραξη, διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας, ελάττωση των πρωτεϊνών του πλάσματος, φλεγμονώδεις καταστάσεις, διαταραχές ύδατος και ηλεκτρολυτών, ιδίως αυτών που προκαλούν κατακράτηση ασβεστίου, κακή θρέψη, απίσχνανση ή χημικές ουσίες όπως οι βακτηριακές τοξίνες, τα δηλητήρια, οι καυστικές ουσίες και η ισταμίνη.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Η κατάκλιση βοηθά στην ανακούφιση του οιδήματος των κάτω άκρων. Το αλάτι της διατροφής πρέπει να περιοριστεί σε λιγότερο από 2 g/ημέρα. Η πρόσληψη υγρών μπορεί να χρειαστεί να μειωθεί σε 1500 mL το 24ωρο. Ο περιορισμός αυτός μπορεί να αρθεί όταν έχει αποκατασταθεί ελεύθερη διούρηση. Τα διουρητικά ελαττώνουν το οίδημα όταν υπάρχει καλή νεφρική λειτουργία και όταν διορθώνεται παράλληλα οποιαδήποτε υποκείμενη διαταραχή της καρδιακής λειτουργίας, της τριχοειδικής πίεσης ή της κατακράτησης άλατος. Για το σκοπό αυτό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο από τα διάφορα διαθέσιμα διουρητικά. Τα διουρητικά αντενδείκνυνται σε περίπτωση προεκλαμψίας και όταν τα επίπεδα καλίου ορού είναι πολύ χαμηλά (πχ. μικρότερα από 3.0 mEq/dL). Μπορεί να μην είναι αποτελεσματικά στο καρδιογενές οίδημα που σχετίζεται με προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια. Η διατροφή στο οίδημα πρέπει να είναι επαρκής σε πρωτεΐνη, πλούσια σε θερμίδες και βιταμίνες. Οι ασθενείς με σημαντικό οίδημα πρέπει να ζυγίζονται καθημερινά για να εκτιμούν την απώλεια υγρών ή την κατακράτηση.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Το οίδημα καταγράφεται ανάλογα με τον τύπο του (ζυμώδες, μη ζυμώδες ή σκληρό), την έκταση, την εντόπιση, τη συμμετρία και το βαθμό υποχώρησης κατά την πίεση. Οι περιοχές πάνω από οστικές προεξοχές ψηλαφώνται για την ύπαρξη οιδήματος πιεζόμενες με την άκρη του δακτύλου για 5 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια απομακρύνοντάς το. Φυσιολογικά, ο ιστός επανέρχεται αμέσως στο αρχικό του σχήμα, οπότε το βάθος του κοιλώματος μετράται και καταγράφεται. Ο ασθενής ερωτάται αν παρατήρησε να τον σφίγγουν περισσότερο τα δακτυλίδια, τα παπούτσια, τα κολάρα των ρούχων, οι ζώνες και λοιπά. Εκτιμάται το περικογχικό οίδημα, μετρώνται η περίμετρος της κοιλίας καιτων αστραγάλων και παρακολουθούνται το βάρος και η πρόσληψη και αποβολή υγρών. Οι εύθραυστοι οιδηματώδεις ιστοί προστατεύονται από βλάβη με προσεκτικούς χειρισμούς και τοποθέτηση σε ειδική θέση και παρέχονται συμβουλές σχετικά με την ειδική περιποίηση του δέρματος. Τα οιδηματώδη άκρα κινητοποιούνται και τοποθετούνται σε ανάρροπη θέση για να προαχθεί η φλεβική επαναφορά και οι πνευμονικοί ήχοι παρακολουθούνται για ένδειξη αρχόμενης πνευμονικής συμφόρησης. Παρέχονται οι κατάλληλες θεραπείες, περιλαμβανομένων του περιορισμού του άλατος, των διουρητικών, των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (Α-ΜΕΑ), η αναπλήρωση σε πρωτεΐνες και οι ελαστικές κάλτσες ή άλλα ανάλογα ενδύματα και ο ασθενής διδάσκεται στη χρήση τους.

Πληθυντικός

edemas ή edemata

Ετυμολογία

[Ελλ. oidemα, οίδεμα]