Πέτρα στα νεφρά

Ορισμός

Η πέτρα στα νεφρά είναι μια συμπαγής μάζα σχηματισμένη από μικροσκοπικούς κρυστάλλους. Μία ή και παραπάνω πέτρες μπορούν να βρίσκονται στο νεφρό ή τον ουρητήρα ταυτόχρονα.

Εναλλακτικές ονομασίες

Λίθοι στα νεφρά, Νεφρολιθίαση, Πέτρες - νεφρό

Αίτια

Οι πέτρες στα νεφρά σχηματίζονται όταν τα ούρα περιέχουν υπερβολικά πολλές ουσίες. Αυτές οι ουσίες μπορούν να δημιουργήσουν μικρούς κρυστάλλους που σχηματίζουν λίθους.

Ο σοβαρότερος παράγοντας επικινδυνότητας για τις πέτρες στα νεφρά είναι η αφυδάτωση.

Οι πέτρες στα νεφρά ενδέχεται να μην εμφανίσουν συμπτώματα μέχρι να αρχίσουν να κινούνται στους αγωγούς (ουρητήρες) οι οποίοι αδειάζουν τα ούρα στην κύστη. Όταν συμβεί αυτό, οι πέτρες μπορεί να εμποδίσουν τη ροή των ούρων από τα νεφρά. Αυτό προκαλεί πρήξιμο στα νεφρά και πόνο. Ο πόνος είναι συνήθως οξύς.

Οι πέτρες στα νεφρά είναι συνηθισμένες. Ένα άτομο που είχε λίθους στα νεφρά συχνά ξαναεμφανίζει στο μέλλον. Οι πέτρες στα νεφρά εμφανίζονται επίσης και σε πρόωρα βρέφη.

Μερικοί τύποι λίθων έχουν την τάση να εκδηλώνονται στα μέλη της ίδιας οικογένειας. Ορισμένα είδη επίσης εμφανίζονται μαζί με εντερική πάθηση, ειλεϊκή παράκαμψη (μπαϊπάς) για παχυσαρκία ή παθολογικά νεφρικά σωληνάρια.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι πέτρας στα νεφρά. Τα ακριβή αίτια εξαρτώνται από τον τύπο.

• Οι πιο κοινές είναι οι πέτρες ασβεστίου. Εμφανίζονται συχνότερα στους άντρες απ’ ό,τι στις γυναίκες και συνήθως σε ηλικίες 20-30 ετών. Είναι πιθανό να εμφανιστούν ξανά. Το ασβέστιο μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες ουσίες, όπως είναι το οξαλικό οξύ (η πιο κοινή ουσία), το φωσφορικό ή το ανθρακικό, για να διαμορφώσει πέτρα. Το οξαλικό οξύ υπάρχει σε διάφορες τροφές. Νόσοι του λεπτού εντέρου αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων από οξαλικό ασβέστιο.
• Οι πέτρες κυστίνης σχηματίζονται ενίοτε σε άτομα με κυστινουρία. Αυτή η διαταραχή προσβάλλει μέλη της ίδιας οικογένειας, άνδρες και γυναίκες.
• Οι πέτρες στρουβίτη συνήθως εμφανίζονται σε γυναίκες που έχουν ουρολοίμωξη. Αυτές οι πέτρες μπορούν να μεγαλώσουν πολύ και να φράξουν το νεφρό, τον ουρητήρα ή την κύστη.
• Οι πέτρες ουρικού οξέος εντοπίζονται συχνότερα στους άντρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Μπορούν να συμβούν μαζί με ουρική αρθρίτιδα ή χημειοθεραπεία.

Λίθοι στα νεφρά σχηματίζονται και από άλλες ουσίες.

Συμπτώματα

Το κύριο σύμπτωμα είναι ο οξύς πόνος που ξεκινάει απότομα και μπορεί να φύγει εξίσου ξαφνικά:

• Ο πόνος μπορεί να εκδηλωθεί στην κοιλιακή χώρα ή στα πλευρά της πλάτης
• Ο πόνος μπορεί να μετακινηθεί στη βουβωνική χώρα (βουβωνικό άλγος) ή στους όρχεις (ορχεοδυνία)

Άλλα συμπτώματα:

• Αφύσικη χροιά ούρων
• Αιματουρία
• Ρίγη
• Πυρετός
• Ναυτία
• Έμετος

Εξετάσεις

Ο πόνος μπορεί να είναι αρκετά οξύς και να απαιτεί ναρκωτικά αναλγητικά. Η κοιλιακή χώρα ή η πλάτη μπορεί να παρουσιάζουν ευαισθησία στην αφή.

Οι εξετάσεις για πέτρες στα νεφρά περιλαμβάνουν:

• Ανάλυση της πέτρας για να διαπιστωθεί σε ποιον τύπο ανήκει
• Επίπεδα ουρικού οξέος
• Ανάλυση ούρων για να εντοπισθούν κρύσταλλοι και ερυθρά αιμοσφαίρια στα ούρα

Πέτρες ή απόφραξη στον ουρητήρα φαίνονται με τα παρακάτω:

• Αξονική τομογραφία κοιλίας
• Μαγνητική κοιλίας/νεφρών
• Ακτινογραφία κοιλίας
• Ενδοφλέβια πυελογραφία
• Υπέρηχος νεφρών
• Παλίνδρομη πυελογραφία

Οι εξετάσεις μπορεί να δείξουν υψηλά επίπεδα ασβεστίου, οξαλικού ή ουρικού οξέος στα ούρα ή στο αίμα.

Αντιμετώπιση

Ο στόχος της θεραπείας είναι να ανακουφίσει τον ασθενή από τα συμπτώματα και να προλάβει περαιτέρω εξέλιξή τους. (Οι πέτρες στα νεφρά που είναι αρκετά μικρές συνήθως περνούν μόνες τους.) Η θεραπευτική αγωγή διαφέρει ανάλογα με τον τύπο πέτρας και πόσο σοβαρά είναι τα συμπτώματα. Τα άτομα με βαριά συμπτώματα ενδέχεται να πρέπει να νοσηλευτούν.

Όταν η πέτρα αποβληθεί, τα ούρα πρέπει να αποστραγγιστούν και ο λίθος να φυλαχτεί και να εξεταστεί προκειμένου να αποσαφηνιστεί ο τύπος του.

Πίνετε τουλάχιστον 6-8 ποτήρια νερό τη μέρα για να παράγετε μεγάλη ποσότητα ούρων. Πολλοί ασθενείς ενδέχεται να χρειάζονται ενδοφλέβιο ορό για παροχή υγρών.

Τα παυσίπονα μπορούν να σας βοηθήσουν να θέσετε υπό έλεγχο τον πόνο της κινητικότητας των λίθων (κολικός νεφρού). Για τον οξύ πόνο, ενδέχεται να χρειαστείτε ναρκωτικά αναλγητικά ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (NSAIDS) όπως η ιβουπροφαίνη.

Ανάλογα τον τύπο της πέτρας, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα για τη μείωση του σχηματισμού της ή για να βοηθήσει στη διάλυσή της και στην αφαίρεση της ουσίας που την προκαλεί. Τέτοια φάρμακα είναι:

• Αλλοπουρινόλη (για λίθους ουρικού οξέος)
• Αντιβιοτικά (για λίθους στρουβιτη)
• Διουρητικά
• Διαλύματα φωσφορικού οξέος
• Διττανθρακικό νάτριο ή κιτρικό νάτριο (που κάνει τα ούρα πιο αλκαλικά)

Εγχείρηση συνήθως απαιτείται αν:

• Η πέτρα είναι υπερβολικά μεγάλη για να περάσει μόνη της
• Η πέτρα αυξάνεται σε μέγεθος
• Η πέτρα φράσσει τη ροή των ούρων προκαλώντας λοίμωξη ή βλάβη στο νεφρό

Σήμερα οι περισσότερες θεραπείες είναι λιγότερο επεμβατικές απ’ όσο στο παρελθόν.

• Η εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης χρησιμοποιείται για να αφαιρέσει πέτρες μικρότερες από 1,5 εκατοστό οι οποίες βρίσκονται κοντά στο νεφρό. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιεί υπερηχητικά ή κρουστικά κύματα για να διαλύσει τις πέτρες. Μετά οι πέτρες αποβάλλονται από τον οργανισμό μαζί με τα ούρα
• Η διαδερμική νεφρολιθοτριψία γίνεται σε περιπτώσεις μεγάλων λίθων μέσα ή κοντά στο νεφρό ή όταν τα νεφρά ή οι γύρω περιοχές έχουν αποκτήσει μη κανονικό σχήμα. Η πέτρα αφαιρείται με ενδοσκόπιο, το οποίο εισέρχεται στο νεφρό από ένα μικρό άνοιγμα
• Η ουρητηροσκόπηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πέτρες στο κάτω ουροποιητικό
• Η καθιερωμένη ανοιχτή εγχείρηση (νευρολιθοτριψία) ενδέχεται να κριθεί απαραίτητη αν άλλες μέθοδοι δεν αποδώσουν ή δεν είναι εφικτές

Πρόγνωση

Οι πέτρες στα νεφρά είναι επώδυνες, αλλά συνήθως μπορούν να αφαιρεθούν από το σώμα χωρίς να προξενήσουν μόνιμη βλάβη. Έχουν την τάση να κάνουν ξανά την εμφάνισή τους, ιδίως εάν το αίτιο δεν έχει βρεθεί και δεν έχει αντιμετωπιστεί.

Πιθανές επιπλοκές

• Μείωση ή απώλεια λειτουργίας του προσβεβλημένου νεφρού
• Νεφρική βλάβη, ουλοποίηση
• Απόφραξη ουρητήρα (οξεία ετερόπλευρη αποφρακτική ουροπάθεια)
• Υποτροπιάζουσες πέτρες
• Ουρολοίμωξη

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Καλέστε το γιατρό σας εάν εκδηλώσετε συμπτώματα πέτρας στα νεφρά.

Επίσης επικοινωνήστε μαζί του εφόσον τα συμπτώματα επανακάμψουν, η ούρηση γίνει επώδυνη, μειωθεί η παραγωγή των ούρων ή εμφανιστούν άλλα νέα συμπτώματα.

Πρόληψη

Αν έχετε ιστορικό πέτρας στα νεφρά, θα πρέπει να πίνετε άφθονα υγρά (6-8 ποτήρια νερό τη μέρα) για να παράγετε αρκετά ούρα. Ανάλογα με τον τύπο των λίθων, ενδέχεται να χρειάζεστε φαρμακευτική αγωγή ή άλλα μέτρα προκειμένου να προλάβετε την επανεμφάνισή τους.

Πιθανώς να χρειαστεί να αλλάξετε διατροφή, ώστε να εμποδίσετε ορισμένους τύπους πέτρας να επανακάμψουν.

---