Άγχος αποχωρισμού

Ορισμός

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα αναπτυξιακό στάδιο κατά το οποίο το παιδί βιώνει άγχος όταν αποχωρίζεται τον άνθρωπο που το φροντίζει  (συνήθως τη μητέρα του).

Αίτια

Καθώς αναπτύσσονται τα βρέφη, βιώνουν διάφορα συναισθήματα, συνήθως με προβλέψιμη σειρά. Πριν από τους 8 μήνες, τα βρέφη είναι τόσο νέα στον κόσμο που γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα για το τι θεωρείται συνηθισμένο και τι μπορεί να είναι επικίνδυνο, με αποτέλεσμα νέες καταστάσεις ή εμπειρίες να φαίνονται συνηθισμένες και όχι τρομακτικές.

Κατά την κανονική ανάπτυξη, στην διάρκεια αυτής της πρώιμης περιόδου το βρέφος εξοικειώνεται με το περιβάλλον στο σπίτι και αισθάνεται άνετα όταν είναι παρόντες γονείς ή άλλα πρόσωπα που το φροντίζουν. Μετά από αυτό το διάστημα, η έλλειψη εξοικείωσης συχνά προκαλεί φόβο επειδή το βρέφος αναγνωρίζει ότι συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο.

Από 8 έως 14 μηνών, τα παιδιά συχνά φοβούνται όταν συναντούν νέα πρόσωπα ή επισκέπτονται νέους χώρους. Αναγνωρίζουν τους γονείς τους ως οικεία και ασφαλή πρόσωπα. Όταν τους αποχωρίζονται, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται μακριά από το σπίτι, αισθάνονται μη ασφαλή και απειλούμενα.

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο. Συνέβαλε στο να διατηρήσει ζωντανούς τους προγόνους μας και βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να κυριαρχήσουν στο περιβάλλον τους.

Συνήθως το άγχος αποχωρισμού υποχωρεί όταν το παιδί είναι περίπου 2 ετών. Σε αυτή την ηλικία, τα μικρά παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι οι γονείς μπορεί να είναι εκτός του οπτικού τους πεδίου, αλλά θα επιστρέψουν αργότερα. Υπάρχει επίσης μια φυσιολογική επιθυμία να δοκιμάσουν την ανεξαρτησία τους.

Για να ξεπεράσουν το άγχος αποχωρισμού, τα παιδιά πρέπει:

• Να νιώσουν ασφαλή στο περιβάλλον του σπιτιού τους
• Να εμπιστευτούν άλλους ανθρώπους πέρα από τους γονείς τους
• Να έχουν εμπιστοσύνη ότι οι γονείς τους θα επιστρέψουν

Ακόμα και όταν τα παιδιά έχουν περάσει με επιτυχία αυτό το αναπτυξιακό στάδιο, το άγχος του αποχωρισμού μπορεί να επιστρέψει κατά τη διάρκεια περιόδων πίεσης. Τα περισσότερα παιδιά θα βιώσουν κάποιο βαθμό αγχώδους αποχωρισμού όταν βρίσκονται σε άγνωστες καταστάσεις, ειδικά όταν έχουν αποχωριστεί τους γονείς τους.

Όταν τα παιδιά βρίσκονται σε καταστάσεις (όπως νοσοκομεία) και βιώνουν άγχος και πίεση (όπως ασθένεια ή πόνο), αναζητούν την ασφάλεια, την άνεση και την προστασία των γονέων τους. Όταν οι γονείς δεν μπορούν να είναι με τα παιδιά τους σε αυτές τις περιπτώσεις, τα παιδιά αισθάνονται πίεση.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να παραμείνετε όσο το δυνατόν περισσότερο με το παιδί σας κατά τη διάρκεια οποιωνδήποτε ιατρικών διαδικασιών. Η παρουσία σας μπορεί στην πραγματικότητα να μειώσει την ένταση του πόνου που το παιδί βιώνει, καθώς οποιοδήποτε άγχος χειροτερεύει το άλγος.

Συμπτώματα

• Υπερβολική δυσφορία όταν αποχωρίζεται τους γονείς του
• Εφιάλτες
• Άρνηση να πάει στο σχολείο ή σε άλλα μέρη λόγω του φόβου του αποχωρισμού
• Άρνηση να πάει για ύπνο χωρίς τον γονέα
• Επαναλαμβανόμενες σωματικές παθήσεις
• Το άγχος για την απώλεια ή τον τραυματισμό μεταφέρονται στο πρόσωπο που κυρίως φροντίζει το βρέφος στον γονέα

Έλεγχος και Εξετάσεις

Δεν υπάρχει εξέταση για αυτές τις καταστάσεις, επειδή είναι φυσιολογικές.

Εάν εξακολουθεί να εκδηλώνεται έντονο άγχος αποχωρισμού μετά την ηλικία των 2 ετών, τότε ίσως να χρειαστεί μια εξέταση από κάποιον ψυχίατρο για να διαπιστωθεί εάν το παιδί έχει διαταραχή άγχους ή άλλη πάθηση.

Θεραπευτική Αγωγή

Δεν απαιτείται καμία θεραπεία για το συνηθισμένο άγχος αποχωρισμού.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το βρέφος ή το μικρό παιδί τους να μάθει να προσαρμόζεται στην απουσία τους αφήνοντας το στα χέρια έμπιστων προσώπων  που θα το φροντίζουν. Αυτό βοηθά το παιδί να μάθει να εμπιστεύεται και να συνδέεται και με άλλους ενήλικες και να καταλάβει ότι οι γονείς του θα επιστρέψουν.

Εάν χρειαστεί να γίνουν ιατρικές εργασίες ενώ ένα παιδί βρίσκεται σε αυτό το στάδιο, είναι σημαντικό για έναν γονέα να πηγαίνει με το παιδί όποτε είναι δυνατόν. Όταν ο γονέας δεν μπορεί να συνοδεύσει το παιδί, τότε είναι χρήσιμη μια εκ των προτέρων έκθεση του παιδιού σε αυτή τη κατάσταση: Για παράδειγμα μέσω της επίσκεψης στο ιατρείο πριν την διεξαγωγή της εξέτασης. Όταν ούτε αυτό είναι εφικτό, τότε το παιδί μπορεί να εμφανίσει σοβαρό άγχος φωνάζοντας, προβάλλοντας αντίσταση στην εξέταση, κλαίγοντας, παρακαλώντας και ουρλιάζοντας.

Ορισμένα νοσοκομεία διαθέτουν εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό το οποίο μπορεί να εξηγήσει  τις διαδικασίες και τις ιατρικές συνθήκες σε παιδιά όλων των ηλικιών. Εάν το παιδί σας είναι ιδιαίτερα ανήσυχο και χρειάζεται σημαντική ιατρική φροντίδα, ίσως είναι χρήσιμο να αναζητήσετε μια τέτοια συνδρομή.

Όταν ο αποχωρισμός των γονέων είναι απαραίτητος, αλλά η εκ των προτέρων έκθεση του παιδιού σε αυτή την κατάσταση δεν είναι εφικτή (όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις χειρουργείου), πολλοί ιατροί συστήνουν στο παιδί να πάρει ήπια καταπραϋντικά ή ηρεμιστικά φάρμακα για να μειώσουν το «τραύμα».

Εξηγήστε την κατάσταση και την εμπειρία στο παιδί και διαβεβαιώστε το ότι οι γονείς περιμένουν, λέγοντάς του συγκεκριμένα, που ακριβώς περιμένουν.

Για τα μεγαλύτερα παιδιά που δεν έχουν ξεπεράσει το άγχος του αποχωρισμού εντός του φυσιολογικού αναπτυξιακού χρονοδιαγράμματος ή που το εκδηλώνουν μέσω έντονου στρες, οι αποτελεσματικές θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Αγχολυτικά φάρμακα
• Αλλαγή στις τεχνικές των γονέων
• Συμβουλευτική γονέων και παιδιού

Η θεραπεία για σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνει:

• Οικογενειακή εκπαίδευση
• Οικογενειακή θεραπεία
• Ατομική ψυχοθεραπεία

Προοπτική (Πρόγνωση)

Τα μικρά παιδιά με συμπτώματα που βελτιώνονται μετά την ηλικία 2 είναι φυσιολογικά, ακόμη και αν το άγχος αποχωρισμού επανεμφανιστεί αργότερα σε καταστάσεις έντονου στρες. Όταν το άγχος του αποχωρισμού εμφανίζεται στην εφηβεία, μπορεί να σηματοδοτεί την ανάπτυξη αγχώδους διαταραχής.

Πότε να επικοινωνήσετε με τον Γιατρό

Καλέστε τον γιατρό εάν το παιδί σας εμφανίζει έντονο άγχος αποχωρισμού μετά την ηλικία των 2 ετών.

---