Ορισμός

Η φωνολογική διαταραχή είναι μια μορφή διαταραχής της ομιλίας, γνωστή ως «διαταραχή άρθρωσης».

Τα παιδιά με φωνολογική διαταραχή δεν χρησιμοποιούν μερικούς ή όλους τους ήχους ομιλίας που αντιστοιχούν  στην ηλικιακή τους ομάδα.

Εναλλακτικές ονομασίες

Αρθρωτική διαταραχή, Εξελικτική διαταραχή άρθρωσης, Διαταραχή λόγου και ομιλίας, Διαταραχή ήχου.

Αίτια

Η διαταραχή αυτή είναι πιο συχνή στα αγόρια. Περίπου το 3% των παιδιών προσχολικής ηλικίας και το 2% των παιδιών ηλικίας 6-7 παρουσιάζουν φωνολογική διαταραχή.

Οι αιτίες που οδηγούν σε φωνολογικές διαταραχές στα παιδιά είναι συχνά άγνωστες. Στενοί συγγενείς μπορεί να είχαν προβλήματα λόγου και ομιλίας.  Άλλοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να είναι η φτώχεια και η καταγωγή από μεγάλη οικογένεια.

Οι φωνολογικές διαταραχές μπορούν επίσης να προκληθούν από:

  • Προβλήματα ή αλλαγές στη δομή ή το σχήμα των μυών και των οστών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ήχων ομιλίας. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να περιλαμβάνουν σχιστία της υπερώας και προβλήματα με τα δόντια.
  • Βλάβη σε μέρη του εγκεφάλου ή των νεύρων που ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο οι μύες και άλλες δομές λειτουργούν για να παράγουν ομιλία (όπως από εγκεφαλική παράλυση).

Συμπτώματα

Τα περισσότερα παιδιά εμφανίζουν προβλήματα στην προφορά των λέξεων κατά τα αρχικά στάδια ανάπτυξης της ομιλίας τους.

Ωστόσο, μέχρι την ηλικία των 3 ετών, τουλάχιστον τα μισά από όσα λέει ένα παιδί θα πρέπει να γίνονται εύκολα αντιληπτά από έναν ξένο.

Μέχρι την ηλικία των 5 ετών, η ομιλία ενός παιδιού θα πρέπει να είναι γενικά κατανοητή.

  • Το παιδί θα πρέπει να παράγει ορθά τους περισσότερους ήχους μέχρι την ηλικία των 4 ή 5 ετών, με μερικές μικρές μόνο εξαιρέσεις όπως οι εξής: λ, σ, ρ, β, ζ, τσ και θ.
  • Μερικά από τα δυσκολότερα φωνήματα μπορεί να μην προφέρονται σωστά ακόμα και στην ηλικία των 7 ή 8 ετών.

Τα παιδιά με φωνολογική διαταραχή παραλείπουν, μεταθέτουν ή αντικαθιστούν φωνήματα. Αυτά τα σφάλματα ενδέχεται να δυσκολέψουν την κατανόηση του παιδιού από άλλους ανθρώπους. Μόνο τα μέλη της οικογένειας μπορεί να είναι σε θέση να κατανοήσουν ένα παιδί που έχει μια πιο σοβαρή φωνολογική διαταραχή ομιλίας.

Τα παιδιά με φωνολογική διαταραχή:

  • Συνήθως απλοποιούν συμπλέγματα στην αρχή της λέξης («κρεβάτι» → «κεβάτι», «σπίτι»→ «πίτι»).
  • Ενδέχεται να παραλείψουν έναν ήχο (απαλοιφή τελικού συμφώνου: «παππούς»→ «παππού», απαλοιφή μη τονισμένης συλλαβής: «μπανάνα»→ «νάνα», απαλοιφή φωνήματος στην αρχή ή τη μέση μιας λέξης: «λάμπα»→ «άμπα», «νερό»→ «νεό»), ή να μην τον προφέρουν σωστά (συριστικός σιγματισμός, προφέρουν το σίγμα με ένα συνεχόμενο σφύριγμα) ή να τον αντικαταστήσουν («ρόδα»→ «λόδα»).

Εξετάσεις και έλεγχοι

Τα παιδιά θα πρέπει να εξετάζονται για διαταραχές όπως:

  • Γνωστικά προβλήματα (όπως νοητική καθυστέρηση)
  • Πρόβλημα ακοής
  • Νευρολογικές παθήσεις (όπως εγκεφαλική παράλυση)
  • Σωματικά προβλήματα (όπως υπερωοσχιστίες)

Ο γιατρός θα πρέπει να ρωτήσει για θέματα, όπως το αν στο σπίτι ομιλούνται περισσότερες από μία γλώσσες ή κάποια διάλεκτος.

Θεραπευτική αγωγή

Ηπιότερες μορφές της φωνολογικής διαταραχής ενδέχεται να εξαφανιστούν μόνες τους γύρω  στην ηλικία των 6 ετών.

Η λογοθεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη σε περιπτώσεις σοβαρότερων συμπτωμάτων ή προβλημάτων ομιλίας που δεν βελτιώνονται. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το παιδί να παράγει σωστά τον ήχο, δείχνοντάς του για παράδειγμα πού να τοποθετήσει τη γλώσσα του ή πώς να σχηματίσει τα χείλη του όταν παράγει τον ήχο.

Προοπτική (Πρόγνωση)

Το αποτέλεσμα της θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία κατά την οποία άρχισε να εκδηλώνεται η φωνολογική διαταραχή και το πόσο σοβαρή είναι. Πολλά παιδιά τελικά αναπτύσσουν σχεδόν φυσιολογική ομιλία.

Πιθανές επιπλοκές

Σε σοβαρές περιπτώσεις, το παιδί μπορεί να γίνεται δύσκολα κατανοητό ακόμα και από μέλη της οικογένειάς του. Σε πιο ήπιες μορφές, το παιδί γίνεται δύσκολα κατανοητό από άτομα εκτός του άμεσου περιβάλλοντός του. Απόρροια των παραπάνω είναι ότι ενδέχεται να παρουσιαστούν προβλήματα κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις του παιδιού.

Πότε να επικοινωνήσετε με τον Γιατρό

Καλέστε τον γιατρό σας αν:

  • Υπάρχει δυσκολία κατανόησης του παιδιού στην ηλικία των 4 ετών
  • Υπάρχει δυσκολία παραγωγής συγκεκριμένων ήχων στην ηλικία των 6 ετών
  • Το παιδί παραλείπει, μεταθέτει ή αντικαθιστά συγκεκριμένα φωνήματα στην ηλικία των 7 ετών
  • Το παιδί έχει προβλήματα ομιλίας που το κάνουν να ανησυχεί ή να ντρέπεται σε οποιαδήποτε ηλικία.

Πηγές:

Friedman O, Wang TD, Milczuk. Cleft lip and palate. In: Flint PW, Haughey BH, Lund VJ, et al, eds. Cummings Otolaryngology: Head & Neck Surgery. 5th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010: chap 186.

Sharp HM, Hillenbrand K. Speech and language development and disorders in children. Pediatr Clin North Am. 2008;55:1159-1173.

Simms MD. Language disorders in children: classification and clinical syndromes. Pediatr Clin North Am. 2007;54:437-467.

Lyon GR, Shaywitz SE, Shaywitz BA. Specific language and learning disabilities. In: Kliegman RM, Behrman RE, Jenson HB, Stanton BF, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 18th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 32.

Επικαιροποίηση από:

Συνεργάτες του iatronet.gr