Καρκίνος ωοθηκών

Ορισμός

Ο καρκίνος των ωοθηκών αναπτύσσεται αρχικά στις ωοθήκες, τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα, όπου παράγονται τα ωάρια.

Εναλλακτικές ονομασίες

Καρκίνος - ωοθήκες

Αιτίες

Πρόκειται για τον πέμπτο πιο συνηθισμένο καρκίνο που προσβάλλει τον γυναικείο πληθυσμό και προκαλεί τους περισσότερους θανάτους συγκριτικά με τους υπόλοιπους καρκίνους των αναπαραγωγικών οργάνων.

Η αιτία που προκαλεί τον καρκίνο των ωοθηκών είναι άγνωστη.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Όταν μια γυναίκα έχει γεννήσει αρκετές φορές και αν έχει γεννήσει σε μικρή ηλικία, μειώνεται η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου στις ωοθήκες. Δύο ελαττωματικά γονίδια, το BRCA1 και BRCA2, φαίνεται πως ευθύνονται για μικρό αριθμό κρουσμάτων καρκίνου των ωοθηκών. Οι γυναίκες με βεβαρυμμένο ιστορικό καρκίνου του μαστού ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου για καρκίνο των ωοθηκών.

Οι γυναίκες που ακολουθούν θεραπεία για την αποκατάσταση οιστρογόνων (χωρίς προγεστερόνη) για 5 ή περισσότερα χρόνια ενδέχεται να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών. Τα αντισυλληπτικά χάπια, ωστόσο, μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.

Οι μεγαλύτερες γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Οι περισσότεροι θάνατοι από καρκίνο των ωοθηκών εμφανίζονται σε ηλικίες μεγαλύτερες των 55 ετών.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών συχνά δεν είναι ιδιαίτερα έντονα. Οι ασθενείς και κάποιος γιατρός ίσως να αποδώσουν αρχικά τα συμπτώματα σε άλλες παθήσεις. Έτσι, συχνά όταν πραγματοποιηθεί τελικά η διάγνωση, ο όγκος έχει κάνει μεταστάσεις και σε άλλα σημεία εκτός των ωοθηκών.

Καλό θα είναι να επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν έχετε τα ακόλουθα συμπτώματα σε καθημερινή βάση ή αν διαρκούν για μερικές εβδομάδες:

• «Φουσκώματα» στην κοιλιά

• Απώλεια όρεξης ή αίσθημα κορεσμού δυσανάλογο με την ποσότητα τροφής
• Επίμονους πόνους στην πύελο ή την κοιλιακή χώρα

Υπάρχουν και κάποια άλλα συμπτώματα που εμφανίζονται με τον καρκίνο των ωοθηκών. Ωστόσο, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν και σε γυναίκες που δεν πάσχουν:

• Ανωμαλίες στον έμμηνο κύκλο
• Συμπτώματα του πεπτικού συστήματος:
• Δυσκοιλιότητα
• Αυξημένα αέρια
• Δυσπεψία
• Απώλεια όρεξης
• Ναυτία και εμετός
• Αίσθηση βάρους στην πύελο
• «Φούσκωμα»στην κοιλιά ή χαμηλά στην περιτοναϊκή κοιλότητα
• Ανεξήγητος πόνος στην πλάτη που επιδεινώνεται
• Κολπική αιμορραγία
• Δυσφορία χαμηλά στην κοιλιακή χώρα
• Απώλεια ή αύξηση βάρους

Άλλα συμπτώματα της νόσου είναι

• Υπερβολική τριχοφυΐα
• Συχνοουρία ή αίσθημα πίεσης στην κύστη

Εξετάσεις

Μια κλινική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει οίδημα στην κοιλιά και υγρό στην περιτοναϊκή κοιλότητα (ασκίτης). Μια εξέταση της πυελικής χώρας ίσως δείξει όγκο στην ωοθήκη ή την κοιλιακή χώρα.

Η μέτρηση του καρκινικού αντιγόνουCA-125, η οποία γίνεται με εξέταση αίματος δεν θεωρείται ακριβής για τον εντοπισμό καρκίνου των ωοθηκών. Ωστόσο μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη, αν μια γυναίκα:

• Έχει συμπτώματα καρκίνου των ωοθηκών
• Έχει ήδη διαγνωστεί με καρκίνο των ωοθηκών και με την εξέταση φαίνεται η ανταπόκριση του οργανισμού απέναντι στη θεραπεία

Άλλες διαγνωστικές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πλήρη αιματολογικό έλεγχο και ανάλυση των αερίων του αίματος
• Τεστ εγκυμοσύνης (διάγνωση της χοριακής γοναδοτροπίνης HCG)
• Αξονική ή μαγνητική τομογραφία στην πύελο ή την κοιλιακή χώρα
• Υπέρηχο της πυέλου

Επέμβαση όπως η διαγνωστική ή η χειρουργική λαπαροσκόπηση στην περιοχή της πυέλου μπορεί να βοηθήσει στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων και στην πραγματοποίηση βιοψίας για τη διάγνωση.

Δεν υπάρχει ακόμη κάποια εργαστηριακή ή απεικονιστική εξέταση που να εντοπίζει τον καρκίνο των ωοθηκών σε πρώιμα στάδια.

Θεραπεία

Η χειρουργική επέμβαση είναι μέθοδος που ακολουθείται για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών σε οποιοδήποτε στάδιο εξέλιξης της νόσου. Στα πρώτα στάδια μάλιστα μπορεί να είναι και η μοναδική διέξοδος για τη θεραπεία. Κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις αντιμετώπισης της νόσου είναι:

• Αφαίρεση της μήτρας (ολική υστερεκτομή)
• Αφαίρεση και των δύο ωοθηκών και των σαλπίγγων (αμφοτερόπλευρη σαλπιγγοωοθηκεκτομή)
• Μερική ή ολική εκτομή του και του επιπλόου, του λιπώδους τμήματος που καλύπτει και προστατεύει τα όργανα στην κοιλιά)
• Εξέταση, βιοψία ή αφαίρεση των λεμφαδένων και άλλων ιστών της πυέλου και της κοιλιακής χώρας

Οι χειρουργικές επεμβατικές μέθοδοι που πραγματοποιούνται από ειδικό στα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα γιατρό έχουν υψηλό ποσοστό επιτυχίας στους καρκίνους των αναπαραγωγικών οργάνων.

Η χημειοθεραπεία ακολουθεί τη χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία κάποιων εναπομεινάντων καρκινικών κυττάρων. Η χημειοθεραπεία επίσης συνιστάται στην επανεμφάνιση του καρκίνου. Μπορεί να χορηγείται ενδοφλεβίως ή μερικές φορές κατευθείαν στην περιτοναϊκή κοιλότητα (ενδοπεριτοναϊκά).

Μετά την οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση και τη χημειοθεραπεία οι ασθενείς πρέπει να πραγματοποιούν:

• Μια κλινική εξέταση (και στην περιοχή της πυέλου) κάθε 2 με 4 μήνες για τα πρώτα 2 χρόνια, κάθε 6 μήνες τα επόμενα 3, και έπειτα ετησίως
• Μια εξέταση αίματος για τη μέτρηση του καρκινικού αντιγόνουCA-125 σε κάθε ιατρική επίσκεψη, αν το ποσοστό ήταν υψηλό από την αρχή
• Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να κάνει μια αξονική τομογραφία στο στήθος, την κοιλιά και την περιοχή γύρω από την πύελο καθώς και μια ακτινογραφία θώρακος

Πρόγνωση

Ο καρκίνος των ωοθηκών σπάνια εντοπίζεται στα πρώιμα στάδια της νόσου. Συνήθως βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο, όταν γίνεται η διάγνωση

• Περίπου 3 στις 4 γυναίκες επιβιώνουν από τη νόσο τουλάχιστον ένα χρόνο μετά τη διάγνωση
• Περίπου το 50% των ασθενών ζει περισσότερο από 5 χρόνια μετά τη διάγνωση
• Αν η διάγνωση και η θεραπεία γίνουν πριν ο καρκίνος κάνει μετάσταση εκτός ωοθήκης το ποσοστό επιβίωσης πάνω από 5 χρόνια αυξάνεται θεαματικά.

Πιθανές επιπλοκές

• Μεταστάσεις του καρκίνου σε άλλα όργανα
• Βλάβη στις λειτουργίες κάποιων οργάνων
• Υγρό στην περιτοναϊκή κοιλότητα (ασκίτης)
• Απόφραξη του εντέρου

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Κανονίστε μια επίσκεψη στον γιατρό σας αν είστε γυναίκα άνω των 40 ετών και δεν έχετε κάνει ποτέ εξέταση στην περιοχή της πυέλου. Οι συχνές εξετάσεις στην πύελο συνιστώνται σε όλες τις γυναίκες άνω των 20 ετών.

Κλείστε ένα ραντεβού με τον γιατρό σας αν παρουσιάζετε οποιοδήποτε σύμπτωμα καρκίνου των ωοθηκών.

Πρόληψη

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες για τον έγκαιρο εντοπισμό του καρκίνου των ωοθηκών. Ο υπέρηχος στην πύελο ή οι αιματολογικές εξετάσεις, όπως αυτή του αντιγόνου Ca-125, δεν βοηθούν πάντοτε στη διάγνωση και δεν προτιμώνται από τον γιατρό.

Η εξέταση για το γονίδιο BRCA γίνεται σε γυναίκες με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.

Η αφαίρεση των ωοθηκών σε γυναίκες που έχουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 καιBRCA2 μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών, παρόλο που ενδέχεται να εμφανιστεί και σε άλλα σημεία της πυέλου.

---