Κύστες ωοθηκών

Ορισμός

Η κύστη της ωοθήκης είναι ένας σάκος γεμάτος υγρό, ο οποίος σχηματίζεται εντός ή επί της ωοθήκης.

Οι κύστεις που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια του εμμηνορυσιακού κύκλου ονομάζονται λειτουργικές κύστεις και διαφέρουν από εκείνες που προκαλούνται από καρκίνο ή άλλες ασθένειες.

Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις αιτίες σχηματισμού μιας κύστης εντός ή επί της ωοθήκης δείτε επίσης:

• Δερμοειδής κύστη
• Έκτοπη κύηση
• Ενδομητρίωση
• Καρκίνος των ωοθηκών
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Εναλλακτικές ονομασίες

Φυσιολογικές κύστεις ωοθηκών, λειτουργικές κύστεις ωοθηκών, κύστη ωχρού σωματίου, κύστη του ωοθυλακίου

Αιτίες

Κάθε μήνα, κατά τη διάρκεια του εμμηνορυσιακού κύκλου, στην ωοθήκη σχηματίζεται ένα ωοθυλάκιο (μέσα στο οποίο αναπτύσσεται το ωάριο). Τους περισσότερους μήνες το ωάριο απελευθερώνεται από το ωοθυλάκιο (με τη διαδικασία της ωοθυλακιορρηξίας). Αν όμως το ωοθυλάκιο δεν καταφέρει να σπάσει και να απελευθερώσει το ωάριο, το υγρό μένει στο ωοθυλάκιο σχηματίζοντας μια κύστη, η οποία ονομάζεται ωοθυλακική κύστη.

Αν η κύστη σχηματιστεί αφού το ωάριο απελευθερωθεί από το ωοθυλάκιο, καλείται κύστη ωχρού σωματίου. Αυτού του είδους οι κύστεις συχνά περιέχουν μια μικρή ποσότητα αίματος.

Οι ωοθηκικές κύστεις εμφανίζονται συνήθως κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας, δηλαδή από την εφηβεία έως την εμμηνόπαυση, ενώ είναι λιγότερο συνήθεις μετά την εμμηνόπαυση.

Δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής κάποιος παράγοντας ο οποίος να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κύστεων στις ωοθήκες.

Οι λειτουργικές ωοθηκικές κύστεις διαφέρουν από τους ωοθηκικούς όγκους (όπως και από τον καρκίνο των ωοθηκών) ή τις κύστεις οι οποίες εμφανίζονται εξαιτίας ορμονοεξαρτώμενων καταστάσεων, όπως είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Η λήψη φαρμάκων για την αύξηση της γονιμότητας μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών, δηλαδή την εμφάνιση πολλαπλών ωοθηκικών κύστεων, οι οποίες συνήθως υποχωρούν ή εξαφανίζονται συνήθως μετά την περίοδο ή έπειτα από μια εγκυμοσύνη.

Συμπτώματα

Συχνά οι ωοθηκικές κύστεις δεν προκαλούν συμπτώματα. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συνήθως είναι πόνος στην περιοχή ή διατάραξη του καταμήνιου κύκλου.

Μια ωοθηκική κύστη είναι πιθανότερο να προκαλέσει πόνο αν:

• Μεγαλώσει
• Αιμορραγεί
• Σπάσει
• Παρεμποδίζει τη ροή αίματος στην ωοθήκη
• Υπάρξει σεξουαλική επαφή (κατά τη διάρκειά της)
• Συστρέφεται ή προκαλεί συστροφή της σάλπιγγας

Τα συμπτώματα της κύστης ωοθήκης μπορεί να είναι:

• Μετεωρισμός ή οίδημα στην κοιλιακή χώρα
• Άλγος κατά τη διάρκεια των κινήσεων του εντέρου
• Άλγος στην πυελική χώρα αμέσως πριν ή στην αρχή της έμμηνου ρύσης
• Άλγος κατά τη διάρκεια της συνουσίας ή κατά τη διάρκεια της κίνησης στην περιοχή της πυέλου
• Διαρκής οξύς πόνος στην πύελο
• Ξαφνικός έντονος πόνος στην πυελική χώρα, ο οποίος συνοδεύεται συχνά από ναυτία ή εμετό,  γεγονός το οποίο μπορεί να αποτελεί ένδειξη συστροφής της ωοθήκης και διακοπής της ροής του αίματος, ή ρήξης της κύστης και εσωτερικής αιμορραγίας

Σε περίπτωση ωοθυλακικών κύστεων δεν παρατηρούνται συνήθως μεταβολές στον εμμηνορρυσιακό κύκλο, αντίθετα με τις κύστεις ωχρού σωματίου. Επίσης μπορεί να εμφανιστούν κηλίδες αίματος ή να παρουσιαστεί αιμορραγία.

Εξετάσεις

Ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει την ύπαρξη ωοθηκικής κύστης κατά τη διάρκεια μιας κλινικής εξέτασης ή όταν πραγματοποιεί υπέρηχο για κάποιον άλλο λόγο.

Ο υπέρηχος είναι επίσης μέθοδος διάγνωσης για την ύπαρξη κύστης. Ο γιατρός σας ενδέχεται να σας υποβάλει σε παρακολούθηση κάθε 4 με 6 εβδομάδες, ώστε να βεβαιωθεί ότι η κύστη έχει υποχωρήσει.

Άλλες διαγνωστικές εξετάσεις, που μπορεί να χρειαστούν, είναι:

• Αξονική τομογραφία
• Υπερηχογράφημα Doppler
• Μαγνητική τομογραφία

Ο γιατρός σας ενδέχεται να ψηλαφίσει την κύστη κατά τη διάρκεια μιας γυναικολογικής εξέτασης.

Επιπλέον, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει τις ακόλουθες αιματολογικές εξετάσεις:

• Μέτρηση του καρκινικού αντιγόνου Ca-125 στον ορό του αίματος, προκειμένου να διερευνηθεί η πιθανότητα καρκίνου σε γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία εμμηνόπαυσης ή που έχουν παρουσιάσει ύποπτα ευρήματα στον υπέρηχο
• Μέτρηση επιπέδων κάποιων ορμονών (όπως η ωχρινοτρόπος ορμόνη, η θυλακιοτρόπος ορμόνη, η οιστραδιόλη και η τεστοστερόνη)
• Τεστ κυήσεως

Θεραπεία

Οι λειτουργικές κύστεις ωοθηκών στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτούν κάποια ιδιαίτερη θεραπεία, καθώς συνήθως υποχωρούν μέσα σε διάστημα 8 έως 12 εβδομάδων.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός συνταγογραφεί αντισυλληπτικά για 4 με 6 εβδομάδες. Η πιο  μακροχρόνια λήψη των φαρμάκων αυτών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης κύστης. Ωστόσο τα αντισυλληπτικά δεν μειώνουν το μέγεθος των ήδη υπαρχουσών ωοθηκικών κύστεων, οι οποίες συχνά υποχωρούν μόνες τους.

Ορισμένες φορές είναι απαραίτητη η χειρουργική αφαίρεση της κύστης ή της ωοθήκης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν έχουν σχηματιστεί καρκινικά κύτταρα. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται συνήθως:

• Σε περιπτώσεις σύνθετων κύστεων οι οποίες δεν υποχωρούν
• Σε κύστεις που εμφανίζουν συμπτώματα και δεν υποχωρούν
• Σε απλές κύστεις που είναι μεγαλύτερες από 5 με 10 εκατοστά
• Σε γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση ή διανύουν την εμμηνόπαυση

Οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση των κύστεων στις ωοθήκες είναι:

• Διερευνητική λαπαροτομία
• Λαπαροσκόπηση για την αφαίρεση της κύστης ή της ωοθήκης

Ο γιατρός ενδέχεται να συστήσει και κάποια άλλη μέθοδο θεραπείας, αν υπάρχει άλλη αιτία, η οποία προκαλεί τις κύστεις, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Πρόγνωση

Οι κύστεις είναι πιθανότερο να υποχωρήσουν όταν η γυναίκα δεν έχει ακόμη μπει στην εμμηνόπαυση, ενώ σε γυναίκες που είναι στην εμμηνόπαυση υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρκίνου.

Πιθανές επιπλοκές

Οι πιθανές επιπλοκές σχετίζονται με την πάθηση που προκαλεί τις κύστεις. Επίσης, επιπλοκές μπορεί να προκύψουν όταν μια κύστη:

• Αιμορραγεί
• Σπάσει
• Παρουσιάσει αλλοιώσεις που θα μπορούσαν να είναι ενδείξεις καρκίνου
• Συστραφεί

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Κανονίστε μια συνάντηση με τον γιατρό σας, αν:

• Έχετε συμπτώματα που υποδεικνύουν ότι μπορεί να έχετε ωοθηκική κύστη
• Υποφέρετε από οξύ πόνο
• Παρουσιάσετε αιμορραγία για άγνωστο λόγο

Επίσης, καλέστε τον γιατρό σας αν τα ακόλουθα συμπτώματα επιμείνουν τις περισσότερες μέρες σε διάστημα δύο εβδομάδων:

• Χορταίνετε πολύ εύκολα χωρίς μεγάλη ποσότητα φαγητού
• Χάσετε την όρεξή σας
• Χάσετε σωματικό βάρος χωρίς να προσπαθείτε

Πρόληψη

Αν δεν βρίσκετε σε περίοδο που προσπαθείτε να συλλάβετε και έχετε συχνά λειτουργικές κύστεις, μπορείτε να εμποδίσετε την εμφάνισή τους λαμβάνοντας αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία εμποδίζουν τα ωοθυλάκια να αναπτυχθούν πλήρως. 

---