Μηνιγγίτιδα

Ορισμός

Η μηνιγγίτιδα είναι βακτηριακή λοίμωξη που προσβάλλει τις μεμβράνες οι οποίες περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό (μήνιγγες). 

Βλ. επίσης:

• Άσηπτη μηνιγγίτιδα
• Μηνιγγίτιδα - Gram-αρνητική
• Μηνιγγίτιδα - Αιμόφιλος γρίπης
• Μηνιγγίτιδα - μηνιγγιτιδοκοκκική
• Μηνιγγίτιδα - πνευμονιοκοκκική
• Μηνιγγίτιδα - σταφυλοκοκκική
• Μηνιγγίτιδα - φυματιώδης

Αίτια

Οι κοινότερες αιτίες της μηνιγγίτιδας είναι ιογενείς λοιμώξεις που συνήθως υποχωρούν χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση. Ωστόσο οι λοιμώξεις βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι εξαιρετικά σοβαρές και ενδέχεται να επιφέρουν θάνατο ή εγκεφαλική βλάβη ακόμα κι αν ακολουθηθεί θεραπεία.

Μηνιγγίτιδα επίσης μπορούν να προκαλέσουν τα εξής:

• Χημικοί ερεθισμοί
• Φαρμακευτικές αλλεργίες
• Μύκητες
• Όγκοι

Στους τύπους περιλαμβάνονται:

• Άσηπτη μηνιγγίτιδα
• Κρυπτοκοκκική μηνιγγίτιδα
• Gram-αρνητική μηνιγγίτιδα
• Μηνιγγίτιδα αιμόφιλου γρίπης
• Μηνιγγίτιδα εξαιτίας καρκίνου (καρκινωματώδης μηνιγγίτιδα)
• Μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα
• Πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα
• Σταφυλοκοκκική μηνιγγίτιδα
• Συφιλιδική άσηπτη μηνιγγίτιδα
• Φυματιώδης μηνιγγίτιδα

Η οξεία βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι επείγον ιατρικό περιστατικό και απαιτεί άμεση θεραπευτική φροντίδα στο νοσοκομείο.

Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πιο ήπια και συμβαίνει συχνότερα από τη βακτηριακή. Συχνά εμφανίζεται στα τέλη του καλοκαιριού και τις αρχές του φθινοπώρου προσβάλλοντας συνήθως παιδιά και ενήλικες κάτω των 30 ετών. Οι περισσότερες λοιμώξεις προσβάλλουν παιδιά κάτω των 5 ετών. Οι περισσότερες ιογενείς μηνιγγίτιδες οφείλονται σε εντεροϊούς, δηλαδή ιούς που προκαλούν επίσης εντερικές ασθένειες.

Πολλοί άλλοι τύποι ιών μπορούν να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα. Για παράδειγμα η ιογενής μηνιγγίτιδα μπορεί να προκληθεί από ιούς έρπητα, τον ίδιο ιό που προκαλεί επιχείλιο έρπη και έρπη γεννητικών οργάνων (παρότι όσοι υποφέρουν από αυτές τις παθήσεις δεν διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν ερπητική μηνιγγίτιδα).

Πρόσφατα, ο ιός του Δυτικού Νείλου, που μεταδίδεται από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, αποτέλεσε αιτία ιογενούς μηνιγγίτιδας σε αρκετές περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται και υποχωρούν γρήγορα. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• Πυρετός και ρίγη
• Αλλαγές νοητικής κατάστασης
• Ναυτία και έμετος
• Ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία)
• Οξύς πονοκέφαλος
• Δυσκαμψία αυχένα (μηνιγγισμός)

Άλλα συμπτώματα τα οποία ενδεχομένως προκύπτουν λόγω αυτής της νόσου:

• Διέγερση και άγχος
• Διογκωμένες πηγές κρανίου
• Μειωμένα επίπεδα συνείδησης
• Κακή σίτιση ή ευερεθιστότητα στα παιδιά
• Ταχεία αναπνοή
• Ασυνήθιστη στάση σώματος, με το κεφάλι και το λαιμό να κάμπτονται προς τα πίσω (οπισθότονος)

Η μηνιγγίτιδα αποτελεί σημαντική αιτία εμφάνισης πυρετού σε παιδιά και νεογνά.

Οι ασθενείς δεν μπορούν να καταλάβουν εάν υποφέρουν από βακτηριακή ή ιογενή μηνιγγίτιδα από τον τρόπο που αισθάνονται, επομένως θα πρέπει αμέσως να ζητήσουν ιατρική παρέμβαση και βοήθεια.

Εξετάσεις

Η σωματική εξέταση δείχνει συνήθως:

• Ταχυκαρδία
• Πυρετό
• Αλλαγές στη νοητική κατάσταση
• Δυσκαμψία στον αυχένα

Είναι σημαντικό ένας ασθενής που υποπτεύεται πως υποφέρει από μηνιγγίτιδα να προχωρήσει σε οσφυονωτιαία παρακέντηση («οσφυϊκή διάτρηση»), κατά την οποία συλλέγεται νωτιαίο υγρό (γνωστό και ως εγκεφαλονωτιαίο υγρό ή CSF) για τεστ.

Εξετάσεις που πιθανώς να πρέπει να γίνουν:

• Καλλιέργεια αίματος
• Ακτινογραφία θώρακος
• Εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού για κύτταρα, γλυκόζη και πρωτεΐνη.
• Αξονική τομογραφία στο κεφάλι
• Χρώση κατά Gram, άλλες ειδικές χρώσεις και καλλιέργεια εγκεφαλονωτιαίου υγρού

Αντιμετώπιση

Οι γιατροί χορηγούν με συνταγή αντιβιοτικά για τη βακτηριακή μηνιγγίτιδα. Ο τύπος ποικίλλει ανάλογα με τα βακτήρια που προκαλούν τη λοίμωξη. Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά στην ιογενή μηνιγγίτιδα.

Άλλες φαρμακευτικές αγωγές και ενδοφλέβια υγρά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων όπως το εγκεφαλικό οίδημα, η καταπληξία και οι κρίσεις επιληψίας. Μερικοί ασθενείς ενδέχεται να χρειαστεί να νοσηλευτούν, κάτι που εξαρτάται από τη σοβαρότητα της νόσου και την απαιτούμενη θεραπεία.

Πρόγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία της βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι ουσιώδεις στην πρόληψη μόνιμης νευρολογικής βλάβης. Η ιογενής μηνιγγίτιδα συνήθως δεν είναι βαριάς μορφής και τα συμπτώματα μπορεί να εξαφανιστούν μέσα σε 2 εβδομάδες δίχως μόνιμες επιπλοκές.

Πιθανές επιπλοκές

• Εγκεφαλική βλάβη
• Συσσώρευση υγρού μεταξύ κρανίου και εγκεφάλου (υποσκληρίδιο εμπύημα)
• Απώλεια ακοής
• Υδροκέφαλος
• Επιληπτικές κρίσεις

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Εάν πιστεύετε πως εσείς ή το παιδί σας υποφέρετε από συμπτώματα μηνιγγίτιδας, επισκεφθείτε αμέσως νοσοκομείο για επείγουσα ιατρική περίθαλψη. Η έγκαιρη αντιμετώπιση είναι βασική στη θετική έκβαση της ασθένειας.

Πρόληψη

• Το εμβόλιο του αιμόφιλου στα παιδιά βοηθάει στην πρόληψη ενός τύπου μηνιγγίτιδας
• Το συζευγμένο εμβόλιο πνευμονιόκοκκου αποτελεί πλέον τυπική ανοσοποίηση της παιδικής ηλικίας και είναι πολύ αποτελεσματικό στην πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας

• Άτομα που συγκατοικούν και βρίσκονται σε στενή επαφή με ασθενείς της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας πρέπει να λαμβάνουν προληπτική αντιβίωση για να μην κολλήσουν την ασθένεια

Ο μηνιγγιτιδοκοκκικός εμβολιασμός συστήνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Έφηβοι ηλικίας 11-12 ή μαθητές Α΄ λυκείου (γύρω στην ηλικία των 15 ετών),  οι οποίοι παραμένουν ακόμα ανεμβολίαστοι
• Πρωτοετείς φοιτητές που δεν έχουν εμβολιαστεί και διαμένουν σε φοιτητικές εστίες
• Παιδιά από 2 ετών και πάνω που δεν έχουν σπλήνα ή υποφέρουν από άλλα προβλήματα με το ανοσοποιητικό τους σύστημα
• Όσοι ταξιδεύουν σε χώρες με πολύ συχνά κρούσματα νόσων από μηνιγγιτιδόκοκκο (ρωτήστε το γιατρό σας).

Ορισμένες κοινότητες διενεργούν εκστρατείες εμβολιασμού ύστερα από ξέσπασμα μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας.

---