Συγγνώμη... λάθος!

Γράφει ο Βασίλης Τσακρακλίδης, Παθολογοανατόμος

Οι ρίζες του λάθους είναι πολλές και ποικίλες. Άλλες εισχωρούν μέσα στον τρόπο σκέψης και στην ιδιοσυγκρασία μας και άλλες «απλώνονται» στο περιβάλλον και στις συνθήκες εργασίας μας. Η «σκοτεινή πλευρά» του ιατρικού έργου αντιμετωπίζεται με δέος, καθώς είναι ελάχιστα γνωστή και σπάνια τη συζητάμε ανοιχτά.

Όταν μάλιστα συζητάμε για λάθη, αυτά είναι πάντοτε λάθη άλλων, όχι δικά μας.

Χωρίς να αγνοείται το γεγονός ότι ορισμένα άτομα είναι περισσότερο επιρρεπή στο λάθος σε σχέση με άλλα, το λάθος κατά κανόνα δεν είναι υπόθεση προσώπων, αλλά συνθηκών και τρόπου εργασίας.

Γι’ αυτό είναι λανθασμένη η τακτική αναζήτησης και στιγματισμού του ατόμου που υπέπεσε στο λάθος, γιατί μεταξύ των άλλων υποθάλπει το κλίμα απόκρυψης του λάθους. Σωστότερη και αποτελεσματικότερη είναι η αναζήτηση των συνθηκών που οδηγούν στο λάθος και η προσπάθεια τροποποίησής τους.

Αλλιώς, είναι σαν να αντιμετωπίζουμε τα κουνούπια σκοτώνοντάς τα ένα - ένα, και όχι εξαλείφοντας το τέλμα που τα εκτρέφει.

Ο γιατρός που έχει ενστερνιστεί το ιπποκρατικό «ωφελέειν ή μη βλάπτειν» πολύ δύσκολα μπορεί να συμβιβαστεί με την έννοια του λάθους. Γι’ αυτό, όταν υποπίπτει σε λάθος, αντιδρά υπέρμετρα και σπασμωδικά.

Πολλοί γιατροί οδηγήθηκαν σε αλλαγή ειδικότητας, σε εγκατάλειψη του επαγγέλματος ή ακόμα και στην αυτοκτονία, είτε επειδή υπέπεσαν σε ένα σοβαρό λάθος είτε γιατί νόμισαν ότι υπέπεσαν σε σοβαρό λάθος. Όσοι όμως μελέτησαν ψύχραιμα τα λάθη τους, διδάχτηκαν από αυτά, με αποτέλεσμα να γίνουν καλύτεροι γιατροί.

Όλοι οι γιατροί πρέπει να γνωρίζουν ότι τα λάθη είναι αναπόφευκτα, γιατί είναι συνυφασμένα με τη φύση του ιατρικού έργου. Αλάνθαστος είναι μόνο αυτός που δεν εργάζεται. Όσο περισσότερο και εντατικότερα εργάζεται ο γιατρός, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να υποπέσει σε λάθος.

Με την πρόοδο της ιατρικής και την αύξηση της αποτελεσματικότητάς της, οι συνέπειες του λάθους έχουν μεγεθυνθεί και το λάθος σήμερα έχει σημαντικά μεγαλύτερες συνέπειες απ’ ό,τι στο παρελθόν για τον άρρωστο. Μπορεί να του στερήσει μια θεραπεία η οποία θα του έσωζε τη ζωή ή να οδηγήσει στην εφαρμογή μιας άσκοπης, αλλά και επικίνδυνης για τη ζωή του θεραπείας.

Λόγω των σοβαρών συνεπειών, αλλά και επειδή πολλά ιατρικά λάθη αποκτούν ευρεία δημοσιότητα και προκαλούν κοινωνικές αντιδράσεις, πολλοί ιατρικοί φορείς άρχισαν να ασχολούνται σοβαρά με τις αιτίες του λάθους και με την εξεύρεση τρόπου αντιμετώπισής τους.

Πρωτοπόροι στον τομέα αυτόν είναι οι φορείς της ειδικότητας της αναισθησιολογίας.

ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ του ΛΑΘΟΥΣ