'Ερευνα αιχμής στη Νανοϊατρική από ελληνικά χέρια

Ένα νανόμετρο (nm) είναι ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου, 60.000 φορές μικρότερο από το πάχος μιας τρίχας. Σε επίπεδο κυττάρου, οι πρωτεϊνες της κυτταρικής μεμβράνης έχουν διαστάσεις λίγων νανόμετρων. Η επιστημονική έρευνα σε νανο-διαστάσεις που αγγίζουν τη μοριακή δομή της ύλης έχει ήδη προσφέρει λύσεις πρώτης γραμμής, μεταξύ άλλων, στην διάγνωση και θεραπεία διάφορων ασθενειών, στην αναγέννηση ιστών και ανθρώπινων οργάνων, στην ανάπτυξη βιοαισθητήρων παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών και στην δημιουργία προϊόντων αντιγήρανσης. Η περαιτέρω έρευνα υπόσχεται πολλά περισσότερα στο μέλλον, με τη νανοϊατρική να αποτελεί κατά πολλούς το "κλειδί" για την αντιμετώπιση πολλών προκλήσεων υγείας.

Η Ομάδα Νανοϊατρικής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ (LTFN) συμμετέχει εδώ και χρόνια στην πρωτοπορία της διεθνούς έρευνας σε αυτό το πεδίο. Η επικείμενη μετεξέλιξή της σε Ινστιτούτο, στο πλαίσιο του Κέντρου Αριστείας COPE-Nano, της δίνει προωθητική δύναμη και νέα προοπτική.

Η επικεφαλής της Ομάδας, καρδιολόγος και νανοϊατρός, Βαρβάρα Καραγκιοζάκη (φωτογραφία), μιλά στο iatronet.gr για τα μέχρι σήμερα επιτεύγματα της νανοϊατρικής και τις μελλοντικές προοπτικές της, με αφορμή την εναρκτήρια εκδήλωση του εμβληματικού έργου COPE-Nano, που έγινε πριν από λίγες ημέρες στη Θεσσαλονίκη.

Βιοαισθητήρες, νανοφορείς, αναγέννηση, αντιγήρανση

Στην περίοδο της πανδημίας, ένα σημαντικό μέρος της έρευνας των νανο-επιστημόνων επικεντρώθηκε στον κορωνοϊο, με κύριο πεδίο εφαρμογής τη νανο-διαγνωστική και την προστασία από τον ιό. Μεταξύ άλλων, αναπτύχθηκαν γρήγορο νανοτέστ υψηλής ευαισθησίας σε συνδυασμό με βιοαισθητήρες που εξασφαλίζει ακριβέστερη διάγνωση, νανο-σπρέι που αδρανοποιεί τον ιό, νανο-μάσκες υψηλής προστασίας, ενώ δοκιμάστηκαν νέα αντιικά φάρμακα.

Η στροφή αυτή καθυστέρησε σε κάποιον βαθμό την έρευνα αιχμής για την συμβολή της νανοτεχνολογίας στην αντιμετώπιση άλλων σοβαρών ασθενειών.

Σύμφωνα με την κ. Καραγκιοζάκη, η έρευνα έχει προχωρήσει ιδιαίτερα στον πεδίο της ανάπτυξης "έξυπνων" νανοφορέων, που έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν στοχευμένα το φάρμακο σε "δύσβατες" περιοχές του οργανισμού, όπου εντοπίζεται πρόβλημα.

"Το drug delivery είναι σημαντικός πυλώνας της νανοϊατρικής. Μπορούμε να μεταφέρουμε μέσα σε νανοσωματίδια - νανοφορείς ό,τι θεραπευτικό παράγοντα επιθυμούμε, προκειμένου να περάσουμε τους φραγμούς του ανθρώπινου οργανισμού που είναι σε νανοκλίμακα, ανάλογα την ασθένεια που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε", λέει και προσθέτει: "υπάρχουν ήδη προϊόντα στην αγορά που έχουν περάσει τις κλινικές μελέτες και χρησιμοποιούνται σε ασθενείς για την θεραπεία διάφορων μορφών καρκίνου".

Επίσης, στο Ινστιτούτο Βιοηλεκτρονικής και Νανοϊατρικής, θα συνεχιστεί η έρευνα για την δημιουργία ακόμη πιο προηγμένων καινονόμων βιοαισθητήρων (lab-on-a-chip devices), που θα βοηθούν τους γιατρούς να παρακολουθούν την υγεία του ασθενή από απόσταση. "Οι βιοαισθητήρες που θα φέρει ο ασθενής, ανάλογα με την ασθένεια που θέλει να παρακολουθεί, θα μετρούν σε 24ωρη βάση τις ζωτικές λειτουργίες και θα στέλνουν σήμα για κάτι έκτακτο, όπως κάποιο σύμπτωμα που θα παραπέμπει σε πιθανό έμφραγμα", σημειώνει.

Στον τομέα της αναγεννητικής Ιατρικής, χρησιμοποιούνται αρχέγονα κύτταρα με πολυμερικά ικριώματα ώστε να παραχθούν όχι μόνο κύτταρα, αλλά και ιστοί, τμήματα οστών και ανθρώπινα όργανα, ενώ στην Δερματολογία - Κοσμετολογία, έχουν ήδη αναπτυχθεί νανοκαλλυντικά (nanocosmetics) που χρησιμοποιούν την τεχνολογία των νανοφορέων. "Αυτοί μεταφέρουν σε βαθύτερη διείσδυση στο δέρμα αντιοξειδωτικά και άλλες ουσίες, ώστε να παράγουν κολλαγόνο και ελαστίνη για την αναγέννηση των κυττάρων και του δέρματος, παρέχοντας το μέγιστο αποτέλεσμα στην αντιγήρανση", σημειώνει η νανοϊατρός.

COPE - Nano

Το Κέντρο Αριστείας COPE-Nano που δημιουργείται στη Θεσσαλονίκη, είναι ένα εμβληματικό έργο που στοχεύει στην εξέλιξη του διεθνώς αναγνωρισμένου Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας LTFN του ΑΠΘ σε ένα Αυτόνομο, Ανεξάρτητο και Βιώσιμο Κέντρο Αριστείας. Στόχος είναι να αποτελέσει έναν σύγχρονο φορέα Αριστείας, Εκπαίδευσης, Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, και να έχει ηγετικό ρόλο σε διεθνές επίπεδο στους ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς των Οργανικών Ηλεκτρονικών, της Νανοϊατρικής, της Βιοηλεκτρονικής και της Νανοτεχνολογίας.

Την περασμένη Τρίτη έγινε στη Θεσσαλονίκη η εναρκτήρια εκδήλωση για την ίδρυση του Κέντρου Αριστείας, η δημιουργία του οποίου υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από την ελληνική κυβέρνηση με συνολικό προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ.

"Η εξέλιξη αποτελεί μια επιβράβευση όλων των προσπαθειών πολλών ετών από το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ, που εδώ και δεκαετίες βρίσκεται στην πρωτοπορία και έχει δημιουργήσει ένα οικοσύστημα καινοτομίας στη Θεσσαλονίκη", σημείωσε η κ. Καραγκιοζάκη.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής του Εργαστηρίου και συντονιστής του έργου, καθηγητής Στέργιος Λογοθετίδης, τόνισε πως το έργο θα βοηθήσει στην ανάπτυξη υποδομών, στην απόκτηση υπερσύγχρονου εξοπλισμού, αλλά και στην δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής ειδίκευσης, συμβάλλοντας στον επαναπατρισμό Ελλήνων επιστημόνων που έχουν καταφύγει στο εξωτερικό (brain gain).

Στο έργο συμμετέχουν φορείς διεθνούς αριστείας, όπως τα Πανεπιστήμια του Κέιμπτιτζ και του Μπορντό, ενώ περισσότεροι από 30 διεθνείς ακαδημαϊκοί, ερευνητικοί και βιομηχανικοί φορείς από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή έχουν ήδη δηλώσει ισχυρό ενδιαφέρον για συνεργασία και αξιοποίηση των υποδομών και των αποτελεσμάτων του Κέντρου COPE-Nano.