Την περασμένη εβδομάδα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) απηύθυνε επείγουσα έκκληση για δράση αναφορικά με τον δυνητικά επικίνδυνο ιό Τσικουνγκούνια, που μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών του γένους Aedes και παρουσιάζει ανησυχητική εξάπλωση σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης.

Νωρίτερα, στις αρχές Ιουλίου το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) είχε καλέσει τις αρμόδιες υγειονομικές Αρχές των κρατών να βρίσκονται σε κατάσταση επιφυλακής για τις νόσους που μεταδίδονται από κουνούπια και αναφέρθηκε στα τρία είδη κουνουπιών που προκαλούν ανησυχία κατά την τρέχουσα περίοδο:

  • Culex pipiens, (το λεγόμενο «κοινό» κουνούπι), βασικός διαβιβαστής του ιού του Δυτικού Νείλου.
  • Aedes albopictus (ασιατικό κουνούπι τίγρης), που μπορεί να μεταδώσει «εξωτικούς» ιούς, όπως τον Δάγκειο Πυρετό, τον ιό Τσικουνγκούνια και τον ιό Ζίκα.
  • Aedes aegypti (κουνούπι τίγρης), που εκτός από τους παραπάνω μεταδίδει επίσης τον ιό του κίτρινου πυρετού.

Ο επίκουρος καθηγητής Εντομολογίας στο Τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ, Απόστολος Καπράνας (φωτογραφία) μιλάει στο iatronet.gr για τη βιολογία των παραπάνω ειδών, ποια απ΄ αυτά έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα και κατά πόσο η κλιματική αλλαγή, οι μετακινήσεις πληθυσμών και άλλοι παράγοντες μπορούν να φέρουν και στη χώρα μας "εξωτικές" νόσους.

Δύο στα τρία είδη εγκατεστημένα

Το κοινό κουνούπι Culex pipiens υπάρχει παντού και είναι κύριος διαβιβαστής του ιού του Δυτικού Νείλου. "Ο ιός κυκλοφορεί πάρα πολύ στα πτηνά. Τα κουνούπια αυτά τον μεταδίδουν σε άλλα πτηνά, μερικές φορές τον μεταδίδουν και στον άνθρωπο, που είναι ένας τελικός και αδιέξοδος ξενιστής. Και φέτος όπως κάθε χρόνο έχουμε κρούσματα του ιού στην Ελλάδα", αναφέρει ο κ.Καπράνας. Σε ό,τι αφορά τα δύο "εξωτικά" είδη - τίγρεις, σημειώνει ότι:

  • "Το Aedes albopictus είναι ένα εξωτικό είδος το οποίο έχουμε στην Ελλάδα περίπου από το 2010. Έχει ασιατική καταγωγή, είναι ένα είδος σχετικά ανθεκτικό και σε χαμηλές θερμοκρασίες, οπότε κυκλοφορεί σχετικά άνετα σχεδόν όλο το χρόνο στην Ελλάδα".
  • Αναφορικά με το Aedes aegypti "είναι κι αυτό αρκετά σημαντικό είδος ως προς την ικανότητά του να μεταδίδει τις ασθένειες, αλλά είναι περισσότερο τροπικό, του αρέσουν πιο πολύ τα τροπικά κλίματα. Αυτό το είδος δεν έχει εγκατασταθεί ακόμη στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη. Υπάρχει στην Κύπρο, που και που ανεβαίνει προς τα πάνω, αλλά δεν εγκαθίσταται".

Ο κίνδυνος για την Ελλάδα

Βασική προϋπόθεση για την μετάδοση των "εξωτικών" ιών από αυτούς τους διαβιβαστές, εκτός από την ύπαρξη κουνουπιών, είναι η παρουσία ανθρώπου που να είναι φορέας του ιού. Οι μετακινήσεις πληθυσμών και οι ροές μεταναστών αυξάνουν αυτή την πιθανότητα.

"Οι περισσότερες από τις περιπτώσεις δάγκειου πυρετού ή ιού Τσικουνγκούνια που έχουν αναφερθεί σε άλλες χώρες της Ευρώπης προέκυψαν από ανθρώπους που μεταφέρθηκαν εκεί από τρίτες χώρες όπου ενδημεί ο ιός και δημιούργησαν τοπικές εστίες μετάδοσης» εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής, ο οποίος δεν αποκλείει το ενδεχόμενο εμφάνισης κάποιων κρουσμάτων και στην Ελλάδα.

"Σίγουρα υπάρχουν πιθανότητες να έχουμε κρούσματα κάποια στιγμή. Αυτές οι πιθανότητες δεν είναι ούτε πάρα πολύ μεγάλες ούτε πάρα πολύ μικρές. Αν έχουμε μια φωτιά στη γειτονιά, κάποιες φορές θα φτάσουν και κάποιες σπίθες στην αυλή μας, μέσω των μετακινήσεων πληθυσμών", αναφέρει, προσθέτοντας πως η εντομολογική επιτήρηση που γίνεται έχει σκοπό να παρακολουθεί κατά πόσο τα κουνούπια που κυκλοφορούν είναι φορείς διάφορων ιών.

"Έχουμε εγκατεστημένες παγίδες σε διάφορες περιοχές, συλλέγουμε κουνούπια και τα αναλύουμε. Μέχρι τώρα από όσο γνωρίζω δεν έχουν βρεθεί κάποια κρούσματα από Τσικουγκούνια και άλλους ανησυχητικούς ιούς, εκτός από τον ιό του Δυτικού Νείλου, που γνωρίζουμε ότι υπάρχει και κυκλοφορεί με τα πτηνά".

Αξιολογώντας την φετινή χρονιά, ο κ. Καπράνας επισημαίνει πως "υπάρχουν ικανοί πληθυσμοί κουνουπιών για να δημιουργήσουν υγειονομικά ζητήματα αν υπάρχει ταυτόχρονη κυκλοφορία διάφορων ιών". Σε ερώτηση για το πώς ερμηνεύει το γεγονός ότι τα πρώτα κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου εμφανίστηκαν φέτος στην Αττική και στην Ηλεία κι όχι στη Βόρεια Ελλάδα όπως συνήθως, πιθανολογεί πως η αιτία εντοπίζεται στις κλιματικές συνθήκες του προηγούμενου διαστήματος. "Παρόλο που δεν έβρεξε πάρα πολύ, είναι πιθανό να υπήρξαν πολλές μικρές εστίες που έδωσαν γρήγορα ορισμένους μικρούς πληθυσμούς κουνουπιών, οι οποίοι μπορεί να συνυπήρχαν με πτηνά. Ίσως αυτό συνέβαλε στα πρώιμα κρούσματα στη Νότια Ελλάδα", παρατηρεί.

Οδηγίες προφύλαξης

Σε αντίθεση με το κοινό κουνούπι (Culex) που προτιμά τις νυχτερινές ώρες, τα κουνούπια του γένους Aedes κυκλοφορούν περισσότερο τη μέρα, επομένως τα ατομικά μέτρα προφύλαξης επεκτείνονται σε όλη τη διάρκεια της μέρας. Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής, επεκτείνεται και η περίοδος κυκλοφορίας των κουνουπιών. "Χρόνο με τον χρόνο, όσο έχουμε ήπιους χειμώνες, το χρονικό παράθυρο μεγαλώνει και πλέον έχουμε κυκλοφορία σχεδόν όλο το χρόνο", αναφέρει.

Με τα παραπάνω δεδομένα, οι αρμόδιες υπηρεσίες κεντρικής διαχείρισης αναπροσαρμόζουν τις στρατηγικές καταπολέμησης, συνυπολογίζοντας και τον παράγοντα της ανθεκτικότητας που μπορεί να αποκτήσουν τα έντομα στα εντομοκτόνα σκευάσματα.

Σε ό,τι αφορά τα ατομικά μέτρα προστασίας που μπορεί να λαμβάνει ο κάθε πολίτης, αυτά είναι η χρήση εντομοαπωθητικών, το ντύσιμο με μακριά ρούχα στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, οι σίτες σε μπαλκονόπορτες και παράθυρα, καθώς και η μέριμνα να μην υπάρχουν λιμνάζοντα νερά σε γλάστρες, δοχεία σε μπαλκόνια και κήπους.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη