Η συχνότητα των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΑΕΕ) διαφέρει ανάμεσα στα δύο φύλα ως προς την συχνότητα, τους παθογενετικούς μηχανισμούς, την αντιμετώπιση, αλλά και την έκβαση. Παρόλο που τα αποτελέσματα των μελετών είναι δυσχερή ως προς τη γενίκευσή τους, λόγω της συχνής υποεκπροσώπησης του γυναικείου φύλου, φαίνεται πως οι γυναίκες υποφέρουν από βαρύτερα επεισόδια, με τον κίνδυνο να ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, ενώ έχουν και δυσμενέστερη έκβαση σε σχέση με τους άνδρες.

Παράγοντες αγγειακού κινδύνου που αφορούν αποκλειστικά γυναίκες, όπως η κύηση και οι ορμόνες, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, ενώ μεγαλύτερα είναι και τα ποσοστά υποδιάγνωσης των ΑΕΕ στο γυναικείο φύλο.

Η επίκουρη καθηγήτρια Νευρολογίας στο ΕΚΠΑ, Σοφία Βασιλοπούλου (φωτογραφία), μετέφερε τα τελευταία δεδομένα για την επίπτωση του φύλου στις αγγειακές νόσους του εγκεφάλου, στο πλαίσιο του 13ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αγγειακών Εγκεφαλικών Νόσων, που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.

Διαφορές ανά φύλο και ηλικία

Δεδομένα από τελευταίες μελέτες από τον Καναδά αναφέρουν ότι το αγγειακό εγκεφαλικό και το παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι συχνότερα στις γυναίκες κάτω των 30 ετών. Στη συνέχεια, φαίνεται να παίρνει τα «ηνία» το ανδρικό φύλο, αργότερα η συχνότητα ισορροπεί στα δύο φύλα και στις πιο προχωρημένες ηλικίες οι γυναίκες έχουν πάλι μεγαλύτερη συχνότητα. Γυναίκες της μαύρης φυλής και ισπανόφωνες γυναίκες άνω των 70 ετών έχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τις λευκές.

Διαφορετική επίδραση έχουν οι διάφοροι παράγοντες κινδύνου, ανάλογα με το φύλο: "Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 σχετίζεται περισσότερο με τις γυναίκες, η υπέρταση είναι περισσότερο επικίνδυνη στις γυναίκες και μάλιστα σε χαμηλότερα μάλλον μεγέθη σε σχέση με τους άνδρες, η παχυσαρκία αφορά εξίσου τα δύο φύλα, ενώ η κολπική μαρμαρυγή είναι ισχυρότερος αιτιολογικός παράγοντας για τις γυναίκες, σε ηλικίες άνω των 65 ετών", ανέφερε η κ. Βασιλοπούλου.

"Γυναικείοι" παράγοντες αγγειακού κινδύνου

Η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων φαίνεται να συσχετίζεται από μελέτες με σημαντικά (2,47) μεγαλύτερο κίνδυνο ΑΕΕ στις νέες γυναίκες, ενώ τα διαδερμικά επιθέματα οιστρογόνων δεν αυξάνουν τόσο τον κίνδυνο.

Η διάρκεια αναπαραγωγικής ζωής παίζει σημαντικό ρόλο στον αγγειακό κίνδυνο, με την η πρώιμη εμμηνόπαυση να τον αυξάνει ακόμα και κατά 75%. Παρενέργειες και επιπλοκές εγκυμοσύνης, όπως η εκλαμψία, έχουν συσχετιστεί με μεγαλύτερο κίνδυνο αγγειακών συμβάντων.

Στις ΗΠΑ το ΑΕΕ αποτελεί κατά 8,2% την αιτία της μητρικής θνησιμότητας με επίπτωση 20 ανά 100.000 τοκετούς. Κύριος παράγοντας αγγειακού κινδύνου είναι η υπέρταση στην κύηση με τις επιπλοκές της.

Η ημικρανία, που είναι συχνότερη στις γυναίκες, φαίνεται επίσης να αυξάνει τον κίνδυνο ΑΕΕ, ενώ η περίοδος της λοχείας αποτελεί την πιο επικίνδυνη περίοδο για την εκδήλωση ενός αγγειακού συμβάντος.

Σε ό,τι αφορά τους παθογενετικούς μηχανισμούς, αυτοί συνδέονται με πολύπλοκες διεργασίες στο σώμα της μητέρας που αφορούν όλα τα τρίμηνα της κύησης και σχετίζονται με την υπερπηκτικότητα, τον αυξημένο όγκο αίματος, τη φλεγμονή και την ανοσολογική κατάσταση της εγκύου.

Διάγνωση και αντιμετώπιση

Σε ένα πολύ σημαντικό ποσοστό, που αγγίζει το 9%, τα ΑΕΕ δεν διαγιγνώσκονται και δεν αναγνωρίζονται ως τέτοια στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών. Σύμφωνα με μελέτες, η εσφαλμένη διάγνωση γίνεται κατά 25% συχνότερα στις γυναίκες. Όπως αναφέρεται, μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών παρουσιάζεται με "άτυπα συμπτώματα", μη εστιακά, περιπλέκοντας έτσι τη διάγνωση. Καταστάσεις και συμπτώματα παρόμοια με αυτά του ΑΕΕ (stroke mimics) όπως η ημικρανία με αύρα σχετίζονται με το φύλο και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένη διάγνωση.

Ως προς την αντιμετώπιση, μετα-ανάλυση 24 μελετών κατέδειξε πως οι γυναίκες είχαν 13% λιγότερες πιθανότητες να λάβουν ενδοφλέβια θρομβόλυση συγκριτικά με τους άντρες, ενώ στην Ευρώπη ακόμα λιγότερες γυναίκες λαμβάνουν ενδοφλέβια θεραπεία, με εξαίρεση τη Γερμανία. Αντίθετα, οι γυναίκες υποβάλλονται πιο συχνά σε μηχανική θρομβεκτομή, κάτι που εξηγείται εν μέρει από την συχνότερη κολπική μαρμαρυγή στο γυναικείο φύλο.

'Εκβαση

Οι γυναίκες φαίνεται να έχουν δυσμενέστερη πρόγνωση μετά από ΑΕΕ. Όπως υπογράμμισε η επίκουρη καθηγήτρια:

  • Το 2050 λέγεται ότι θα υπάρχουν περισσότεροι θάνατοι από ΑΕΕ στις γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες.
  • Οι γυναίκες έχουν φτωχότερη λειτουργική αποκατάσταση καθώς και ποιότητα ζωής μετά από ένα ΑΕΕ.
  • Η επίπτωση της κατάθλιψης στις γυναίκες μετά από ΑΕΕ είναι σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με το άλλο φύλο, σε ποσοστό έως και 78%.

Πιθανές ερμηνείες για τις διαφορές αυτές, μπορεί να είναι η χειρότερη η κατάσταση της υγείας τη στιγμή του επεισοδίου, η μεγαλύτερη ηλικία και το μεγαλύτερης βαρύτητας ΑΕΕ.

Συμπερασματικά, η κ. Βασιλοπούλου υποστήριξε πως οι "γυναικείοι" παράγοντες αγγειακού κινδύνου θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην προσέγγιση των ΑΕΕ. Παράλληλα, η διάκριση του βιολογικού φύλου από την ταυτότητα του φύλου ίσως συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της πρόληψης και αντιμετώπισης των ΑΕΕ σε όλες τις ηλικίες.

Σημαντική παράμετρος που πρέπει να συνυπολογιστεί είναι, επίσης, ότι οι συνήθεις και κλασικοί τροποποιήσιμοι παράγοντες αγγειακού κινδύνου, όπως η υπέρταση, το σάκχαρο, η χοληστερίνη κ.ά. σημειώνονται και στα δύο φύλα σε νεαρότερες πλέον ηλικίες.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη