Τρεις άνθρωποι έλαβαν δώρα ζωής τις παραμονές των Χριστουγέννων, σε ισάριθμες μεταμοσχεύσεις νεφρού και ήπατος, μόνο στην Χειρουργική Κλινική Μεταμοσχεύσεων του ΑΠΘ, στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Το 2025 κλείνει με αύξηση του αριθμού των επεμβάσεων σε σχέση με το 2024, σε μια περίοδο προοδευτικής αύξησης της δωρεάς οργάνων στην Ελλάδα. 

Ο διευθυντής της Κλινικής, καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Τσουλφάς (φωτογραφία), ο οποίος πρόσφατα εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Master Surgeon Educators της Αμερικανικής Ακαδημίας Χειρουργών American College of Surgeons (ACS), μιλάει στο iatronet.gr για το σήμερα και το αύριο της μεταμόσχευσης στην Ελλάδα. Παράλληλα, αναφέρεται στις αισιόδοξες διεθνείς επιστημονικές εξελίξεις για τη ξενομεταμόσχευση οργάνων από άλλα είδη σε άνθρωπο, αλλά και στη μελλοντική δυνατότητα βιοεκτύπωσης οργάνων για μεταμόσχευση στο εργαστήριο. 

  • Πριν από λίγες μέρες εκλεγήκατε μέλος του μεγαλύτερου επιστημονικού και εκπαιδευτικού οργανισμού χειρουργών στον κόσμο. Τι σηματοδοτεί αυτή η διάκριση;  

Η Αμερικάνικη Ακαδημία Χειρουργών θέλει να αναδείξει τη σημασία της εκπαίδευσης. Το βασικό μήνυμα είναι πως έχουμε να κερδίσουμε μαθαίνοντας νέες τεχνικές. 

Στη μεταμόσχευση, έχουμε το επιπλέον καθήκον να αφήσουμε ως αποτύπωμα την επόμενη γενιά χειρουργών. Το Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ ήταν το πρώτο στην Ελλάδα που έκανε τις εξειδικεύσεις σε ειδικότητες, όπως η χειρουργική μεταμοσχεύσεων, οριοθετημένες, με συγκεκριμένο πρόγραμμα και αξιολόγηση. Πάρα πολλά νέα και άξια παιδιά δείχνουν ενδιαφέρον για τις μεταμοσχεύσεις, υπάρχει εξέλιξη και αυτό μας χαροποιεί. Πρόσφατα είχαμε μια νέα συνάδελφο που έκανε το επόμενο βήμα, την Κωνσταντίνα Καρακάση, την πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που έκανε μεταμόσχευση ήπατος.  

  • Ας μιλήσουμε για δώρα ζωής, καθώς διανύουμε περίοδο γιορτών, ενώ οδεύουμε προς το τέλος του έτους. Ποιος είναι ο απολογισμός της Κλινικής για το 2025; 

Το δώρο ζωής είναι ένα συνεχές, όπως η ζωή και ο θάνατος και δεν διακόπτεται στις γιορτές, όπως επίσης οι δύσκολες αποφάσεις. Το Σάββατο είχαμε μια μεταμόσχευση ήπατος, την επόμενη κάναμε μεταμόσχευση νεφρού και περιμένουμε μια ακόμη. Από πίσω υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν αυτό το δώρο. Στο νεφρό ο μέσος χρόνος αναμονής είναι 8 χρόνια, με τους ασθενείς να βρίσκονται στη δύσκολη κατάσταση της αιμοκάθαρσης. Στο ήπαρ δεν υπάρχει καν αυτή η λύση, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. 

Αναφορικά με τον απολογισμό, το 2025 είχαμε 36 μεταμοσχεύσεις ήπατος, έναντι 29, 60 μεταμοσχεύσεις νεφρού από πτωματικό δότη, έναντι 37 πέρυσι κι άλλες 7 από ζώντα δότη, 2 συνδυασμένες μεταμοσχεύσεις ήπατος - νεφρού και 3 μεταμοσχεύσεις νεφρού - παγκρέατος, έναντι μίας πέρυσι. Γενικά στη χώρα τα μεγέθη είναι αυξημένα, γιατί έχει αυξηθεί ο ρυθμός της δωρεάς. 

  • Πόσο αυξήθηκε η δωρεά οργάνων στην Ελλάδα και σε ποιους παράγοντες οφείλεται αυτή η αύξηση; 

Από τη μια πλευρά είχαμε θλιβερά περιστατικά που συγκίνησαν την κοινή γνώμη, με χαρακτηριστική περίπτωση της Έμμας που έδωσε ζωή σε τόσους ανθρώπους. Τέτοια συμβάντα συντελούν στην αύξηση, η οποία όμως είναι συνήθως προσωρινή. 

Αυτό που έχει δώσει μια ώθηση σε μια πιο μόνιμη βάση είναι οι τοπικοί συντονιστές στα νοσοκομεία, οι οποίοι έχουν βοηθήσει πολύ την επικοινωνία μεταξύ των ΜΕΘ και των οικογενειών, με την κατάλληλη ενημέρωση και αναγνώριση. Η Ελλάδα αποφάσισε να ακολουθήσει το ισπανικό μοντέλο και αυτό είναι το κλειδί. Οι Ισπανοί είναι πρωτοπόροι στον κόσμο, με περίπου 40 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Στην Ελλάδα, πριν από όχι πολλά χρόνια ήμασταν στους 3-4 ανά εκατομμύριο και πήγαμε στους 10. Η αύξηση είναι εντυπωσιακή, ο στόχος πρέπει να είναι κοντά στους 20, γιατί εκεί είναι ο μέσος όρος, εκεί είναι και άλλες χώρες με παρόμοιο πληθυσμό, όπως η Κροατία για παράδειγμα. Υπάρχει περιθώριο για βελτίωση, αλλά τα βήματα που έγιναν είναι πάρα πολύ σημαντικά και με καλά θεμέλια, δεν είναι πυροτεχνήματα. Έχουμε να κάνουμε πολλά ακόμη στο θέμα της αξιοποίησης και της ενίσχυσης των μεταμοσχευτικών κέντρων. Θέλω να πιστεύω ότι θα γίνει. 

  • Είστε επικεφαλής του Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας στη Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων. Τι καινοτόμο προτείνετε για την επόμενη ημέρα; 

Στα πλαίσια του Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας στη Μεταμόσχευση του ΑΠΘ, με τη διεπιστημονική ομάδα σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο, την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και τη Σχολή Ευελπίδων, έχουμε ολοκληρώσει και πιστοποιήσει ως πατέντα το κυτίο για τη μεταφορά μοσχευμάτων με drone. Είναι μια ειδική συσκευή, η οποία έχει ειδικούς αισθητήρες για μέτρηση θερμοκρασίας, υγρασίας και άλλων παραμέτρων, προλαμβάνει κραδασμούς κατά τη μεταφορά, έχει GPS για να βλέπουμε ανά πάσα στιγμή το στίγμα, αλλά και την εικόνα για την ποιότητα και την κατάσταση του μοσχεύματος. 

  • Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις αναφορικά με την ξενομεταμόσχευση οργάνων από άλλα είδη στον άνθρωπο και πόσο μακριά είμαστε από τη δυνατότητα δημιουργίας οργάνων προς μεταμόσχευση στο εργαστήριο από βλαστοκύτταρα;  

Για το δεύτερο, είμαστε πιο κοντά από ό,τι ήμασταν πριν από δέκα χρόνια, αλλά έχουμε ακόμα δρόμο. Οι δυνατότητες τρισδιάστατης εκτύπωσης έχουν εκτιναχθεί, ενώ παράλληλα έχουν γίνει βήματα στη βιοεκτύπωση, όπου μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα βλαστοκύτταρα. Τα εμπόδια βρίσκονται στο ότι ένα όργανο είναι πολύ πιο πολύπλοκο από μια συλλογή και μια καλλιέργεια κυττάρων. Η πρόκληση είναι να μπορέσεις να αναπαραγάγεις όλες τις λειτουργίες του οργάνου. 

Πολύ πιο κοντά είμαστε στην ξενομεταμόσχευση. Έχει γίνει μια σημαντική πρόοδος με βασικές μονάδες στην Αμερική, όπως η προσπάθεια μιας ομάδας με τον Tatsuo Kawai, που υπήρξε και ένας από τους δασκάλους μου στην εξειδίκευση. Μαζί με μια εταιρεία, η οποία μπόρεσε να παρέμβει γονιδιακά και να αλλάξει τα γονίδια που οδηγούσαν σε απόρριψη του μοσχεύματος. Η τεχνολογία αυτή ήταν τλ κλειδί που οδήγησε στη δυνατότητα να γίνουν ξενομεταμοσχεύσεις νεφρού από χοίρο σε άνθρωπο και έχουμε ήδη αποτελέσματα αρκετών μηνών. Πρόσφατα αναφέρθηκε και μια μεταμόσχευση με ήπαρ στην Κίνα. Αυτό έχει προοπτική, έχει μέλλον. Τα βήματα τρέχουν και είμαστε κοντά να ξεκινήσει πρωτόκολλο επίσημα από το FDA πλέον, για την ξενομεταμόσχευση.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Πώς να φροντίσετε τον εαυτό σας αν οι γιορτές σας φαίνονται ''δύσκολες''
Το “Hangover” των εορτών
Χρήση κάνναβης από εφήβους βλάπτει τις σχολικές επιδόσεις και τη συναισθηματική υγεία