Ορισμός

H καρδιακή προσβολή ή έμφραγμα συμβαίνει όταν τα αιμοφόρα αγγεία που εφοδιάζουν με αίμα την καρδιά φράζουν, εμποδίζοντας έτσι επαρκείς ποσότητες οξυγόνου να φτάσουν στην καρδιά. Το μυοκάρδιο πεθαίνει ή παθαίνει μόνιμη βλάβη. Ιατρικά αποκαλείται έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Εναλλακτικές ονομασίες

Έμφραγμα του μυοκαρδίου, Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου με ανάσπαση του διαστήματος ST, Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του διαστήματος ST

Αίτια

Οι περισσότερες καρδιακές προσβολές προκαλούνται από θρόμβο αίματος ο οποίος φράζει μια από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Στις στεφανιαίες αρτηρίες ρέουν αίμα και οξυγόνο προς την καρδιά. Αν η ροή του αίματος φράξει, η καρδιά υποφέρει από έλλειψη οξυγόνου και τα καρδιακά κύτταρα πεθαίνουν.

Στην αθηροσκλήρωση σχηματίζεται πλάκα στα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών σας. Αυτή η πλάκα δημιουργείται από τη χοληστερίνη και άλλα κύτταρα.  Η καρδιακή προσβολή μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα των παρακάτω:

  • Η αργή ανάπτυξη πλάκας μπορεί σχεδόν να φράξει μια από τις στεφανιαίες αρτηρίες σας. Η καρδιακή προσβολή συμβαίνει όταν δεν κυλάει αρκετό οξυγονωμένο αίμα μέσα από αυτή την απόφραξη. Κάτι τέτοιο είναι πιθανότερο να σας συμβεί όταν ασκείστε
  • Η ίδια η πλάκα αναπτύσσει επίσης ρωγμές (ρηγματώσεις) ή ρήξεις. Τα αιμοπετάλια κολλάνε στις ρήξεις και διαμορφώνουν θρόμβο. Αν αυτός ο θρόμβος φράξει εντελώς τη δίοδο του οξυγονωμένου αίματος, τότε το άτομο παθαίνει καρδιακή προσβολή. Πρόκειται για τη συνηθέστερη αιτία του εμφράγματος

Κατά καιρούς αιφνίδια συναισθηματική φόρτιση ή σωματικό στρες, όπως φέρ’ ειπείν μια αρρώστια, μπορεί να προξενήσουν καρδιακή προσβολή.

Στους παράγοντες επικινδυνότητας του εμφράγματος και της στεφανιαίας νόσου περιλαμβάνονται:

  • Η μεγάλη ηλικία (άνω των 65)
  • Το αντρικο φύλο
  • Ο διαβήτης
  • Το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου (γενετικοί ή κληρονομικοί παράγοντες)
  • Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
  • Το κάπνισμα
  • Η διατροφή με υπερβολικά πολλά λίπη
  • Τα ανθυγιεινά επίπεδα χοληστερίνης, ειδικότερα όταν είναι υψηλή η  χοληστερίνη LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη ή «κακή» χοληστερίνη) και χαμηλά η χοληστερίνη HDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνή ή «καλή»).
  • Η χρόνια νεφροπάθεια
Συμπτώματα

Ο πόνος στο στήθος ανήκει στα σημαντικότερα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής. Πιθανώς να αισθάνεστε τον πόνο σε ένα μόνο τμήμα του σώματός σας ή μπορεί ο πόνος να μετακινείται από το στήθος σας στα χέρια, τους ώμους, το λαιμό, τα δόντια, την κάτω γνάθο, την κοιλιακή χώρα ή την πλάτη.

Ο πόνος μπορεί να είναι είτε ισχυρός είτε ήπιος. Μοιάζει σαν:

  • Μια ταινία να σας σφίγγει γύρω από το στήθος
  • Έντονη δυσπεψία
  • Κάτι βαρύ να έχει πλακώσει το στήθος σας
  • Αίσθημα πνιγμονής ή βαριά πίεση

Ο πόνος κρατάει συνήθως πάνω από 20 λεπτά. Η ανάπαυση και ένα φάρμακο που ονομάζεται νιτρογλυκερίνη δεν μπορούν πάντα να ανακουφίσουν πλήρως τον ασθενή από τον πόνο της καρδιακής προσβολής. Τα συμπτώματα επίσης μπορεί να υποχωρήσουν και να επανεμφανιστούν.

Άλλα συμπτώματα εμφράγματος:

  • Κρίση άγχους
  • Βήχας
  • Λιποθυμία
  • Ζάλη, αδιαθεσία
  • Ναυτία ή έμετος
  • Αίσθημα παλμών (όταν αισθάνεστε τους καρδιακούς παλμούς να χτυπάνε υπερβολικά γρήγορα ή άρρυθμα)
  • Δυσχέρεια στην αναπνοή
  • Εφίδρωση, ενίοτε ακραία

Ορισμένα άτομα (ηλικιωμένοι, διαβητικοί και γυναίκες) ενδέχεται να νιώσουν μικρό ή και καθόλου πόνο στο στήθος ή να εκδηλώσουν ασυνήθιστα συμπτώματα (δύσπνοια, κόπωση, αίσθηση αδυναμίας). Η «σιωπηλή καρδιακή προσβολή» είναι έμφραγμα χωρίς συμπτώματα.

Εξετάσεις

Η καρδιακή προσβολή είναι επείγον ιατρικό περιστατικό. Αν εκδηλώσετε συμπτώματα εμφράγματος, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Καλέστε το 166 επειγόντως. ΜΗΝ αποπειραθείτε να οδηγήσετε οι ίδιοι ως το νοσοκομείο. ΜΗΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΤΕ ΚΑΘΟΛΟΥ, καθώς διατρέχετε μεγάλο κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου τις πρώτες ώρες μιας καρδιακής προσβολής.

Ο γιατρός θα διεξαγάγει σωματική εξέταση και θα ακροαστεί το στήθος σας με το στηθοσκόπιο. Μπορεί να ακούσει ανωμαλίες στους ήχους των πνευμόνων σας (ονομάζονται ρόγχοι), φύσημα στην καρδιά ή άλλους αφύσικους ήχους.

Μπορεί επίσης να νιώθετε γρήγορους παλμούς, ενώ η αρτηριακή σας πίεση μπορεί να είναι φυσιολογική, υψηλή ή χαμηλή.

Οι εξετάσεις για την καρδιά σας περιλαμβάνουν:

  • Στεφανιαία αγγειογραφία
  • Αξονική Τομογραφία
  • Ηχοκαρδιογράφημα
  • Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ-ECG) - μια φορά ή επαναληπτικό με διαφορά ωρών
  • Μαγνητική τομογραφία
  • Πυρηνική κοιλιογραφία

Οι αιματολογικές εξετάσεις επίσης βοηθάνε να διαφανούν οι βλάβες στον καρδιακό ιστό ή ο βαθμός κινδύνου που διατρέχει ο ασθενής για καρδιακή προσβολή. Σε αυτές τις εξετάσεις περιλαμβάνονται οι παρακάτω:

  • Τροπονίνη I και τροπονίνη T
  • Κρεατινική κινάση (CPK) και μυοκαρδιακό κλάσμα κρεατινικής φωσφοκινάσης (CPK-MB)
  • Μυοσφαιρίνη στον ορό
Αντιμετώπιση

Αν πάθατε έμφραγμα, θα χρειαστεί να νοσηλευτείτε στο νοσοκομείο, πιθανότατα στη μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ). Θα είστε σταθερά συνδεδεμένοι με ηλεκτροκαρδιογράφο, έτσι ώστε η ιατρική ομάδα που θα σας παρακολουθεί να μπορεί να βλέπει πώς χτυπάει η καρδιά σας.

Οι απειλητικές για τη ζωή καρδιακές αρρυθμίες αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου τις πρώτες λίγες ώρες της καρδιακής προσβολής. Αυτές οι αρρυθμίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ή με ηλεκτρική καρδιοανάταξη/απινίδωση.

Η ιατρική ομάδα παρακολούθησης θα σας χορηγήσει οξυγόνο, ακόμη κι αν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα σας είναι φυσιολογικά. Με αυτό τον τρόπο οι ιστοί του σώματός σας θα έχουν επάρκεια σε οξυγόνο χωρίς να χρειαστεί να εργαστεί εντατικά γι’ αυτό η καρδιά σας.

Σε μια από τις φλέβες σας θα τοποθετηθεί μόνιμα ενδοφλέβιος ορός. Με τη μέθοδο αυτή θα διοχετεύονται φαρμακευτική αγωγή και υγρά. Μπορεί να χρειαστεί επίσης να σας τοποθετήσουν ένα σωληνάριο στην ουροδόχο κύστη (ουροκαθετήρας) ούτως ώστε οι γιατροί να παρατηρούν την ποσότητα των υγρών που αποβάλλει το σώμα σας.

ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΕΝΤ

Η αγγειοπλαστική, που επίσης ονομάζεται διαδερμική στεφανιαία αγγειοπλαστική επέμβαση (PCI), είναι για ορισμένους τύπους εμφράγματος  η πλέον ενδεδειγμένη επείγουσα εγχείρηση για τη διάνοιξη των αρτηριών. Το ιδανικό είναι να πραγματοποιείται τα πρώτα 90 λεπτά μετά τη διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο και προτού περάσουν 12 ώρες από την καρδιακή προσβολή.

Η αγγειοπλαστική είναι μια επέμβαση με σκοπό τη διάνοιξη των στενωμένων ή αποφραγμένων αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά.

Το στεφανιαίο στεντ είναι ένα μικρό σωληνάκι από μεταλλικό πλέγμα που ανοίγει (εκπτύσσεται) μέσα στη στεφανιαία αρτηρία. Το στεντ συχνά τοποθετείται μετά την αγγειοπλαστική. Βοηθάει την αρτηρία να παραμένει διανοιγμένη. Το στεντ που απελευθερώνει φάρμακα περιέχει σκεύασμα μέσα του, το οποίο εμποδίζει την αρτηριακή στένωση.

ΘΡΟΜΒΟΛΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ)

Ανάλογα με τα αποτελέσματα του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να πάρουν φάρμακα για να διαλυθεί ο θρόμβος. Το ιδανικό είναι ο ασθενής να ξεκινήσει τέτοιου είδους φαρμακευτική αγωγή εντός τριών ωρών από τη στιγμή που θα νιώσει πρώτη φορά πόνο στο στήθος. Αυτή η θεραπεία αποκαλείται θρομβολυτική. Το φάρμακο πρώτα χορηγείται ενδοφλέβια. Αργότερα μπορεί να συνταγογραφηθούν και αντιπηκτικά που λαμβάνονται από το στόμα προκειμένου να εμποδίσουν τη διαμόρφωση θρόμβων.

Η θρομβολυτική θεραπεία αντενδείκνυται για ασθενείς με:

  • Εσωτερική εγκεφαλική αιμορραγία (ενδοκρανιακή)
  • Εγκεφαλικές ανωμαλίες όπως οι όγκοι ή οι δυσπλασίες των αιμοφόρων αγγείων
  • Εγκεφαλικό επεισόδιο που συνέβη το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο (ή γενικώς πρόσφατα)
  • Τραύμα στο κεφάλι που συνέβη το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο

Η θρομβολυτική θεραπεία είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για εγκύους ή άτομα που:

  • Έχουν ιστορικό χρήσης αντιπηκτικών
  • Υποβλήθηκαν σε σημαντική εγχείρηση ή υπέστησαν σοβαρό τραυματισμό τις προηγούμενες τρεις εβδομάδες
  • Έπαθαν εσωτερική αιμορραγία τις προηγούμενες 2-4 εβδομάδες
  • Υποφέρουν από πεπτικό έλκος
  • Η αρτηριακή πίεσή τους είναι υπερβολικά υψηλή
ΑΛΛΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ

Πολλά διαφορετικά σκευάσματα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση και την πρόληψη των εμφραγμάτων. Η νιτρογλυκερίνη ελαττώνει τον πόνο στο στήθος. Πιθανώς να σας χορηγηθούν ισχυρά φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου.

Τα αντιαιμοπεταλειακά φάρμακα βοηθάνε στην πρόληψη της εμφάνισης θρόμβων. Τέτοια αντιαιμοπεταλειακά φάρμακά είναι η ασπιρίνη και η κλοπιδογρέλη. Ρωτήστε το γιατρό σας ποιο από αυτά τα φάρμακα επιτρέπεται να παίρνετε. Πάντα να τον ενημερώνετε προτού διακόψετε κάποιο από αυτά.

  • Τον πρώτο χρόνο μετά την καρδιακή προσβολή πιθανότατα θα παίρνετε και ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη καθημερινά. Μετά ίσως ο γιατρός σας να σας συνταγογραφήσει μόνο ασπιρίνη
  • Αν υποβληθήκατε σε αγγειοπλαστική και σας τοποθέτησαν στεφανιαίο στεντ μετά το έμφραγμα, μπορεί να χρειάζεστε κλοπιδογρέλη μαζί με την ασπιρίνη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τον ένα χρόνο

Άλλα φάρμακα που ενδέχεται να σας χορηγηθούν στη διάρκεια ή ύστερα από μια καρδιακή προσβολή:

  • Β-αναστολείς (π.χ. μετοπρολόλη, ατενολόλη και προπρανολόλη), οι οποίοι περιορίζουν την παραμόρφωση της καρδιάς και μειώνουν την αρτηριακή πίεση
  • Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (π.χ. ραμιπρίλη, λισινοπρίλη, εναλαπρίλη ή καπτοπρίλη), οι οποίοι συμβάλλουν στην πρόληψη της καρδιακής ανεπάρκειας και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης
  • Υπολιπιδαιμικά, ιδίως στατίνες (δηλαδή λοβαστατίνη, πραβαστατίνη, σιμβαστατίνη, ατορβαστατίνη και ροσουβαστατίνη), που μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα και εμποδίζουν την αύξηση της πλάκας. Τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα ενδέχεται να περιορίσουν τις πιθανότητες επόμενου εμφράγματος ή θανάτου

Πάντα να επικοινωνείτε με το γιατρό σας προτού διακόψετε οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή και ιδίως τα παραπάνω φάρμακα. Όταν σταματάτε ή αλλάζετε τη δοσολογία αυτών των φαρμάκων, θέτετε τη ζωή σας σε κίνδυνο.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΑΟΡΤΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ (ΜΠΑΪΠΑΣ)

Η στεφανιαία αγγειογραφία ή στεφανιογραφία μπορεί να αποκαλύψει βαριά στεφανιαία νόσο σε πολλά αγγεία ή στένωση στην αριστερή κύρια στεφανιαία αρτηρία (το αγγείο δηλαδή που εφοδιάζει με το περισσότερο αίμα την καρδιά). Υπό αυτές τις συνθήκες ο καρδιολόγος ενδέχεται να συστήσει επείγουσα επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης ή αλλιώς μπαϊπάς (CABG). Η εγχείρηση αυτή επίσης ονομάζεται «ανοιχτής καρδιάς». Ο χειρουργός παίρνει μια φλέβα ή αρτηρία από κάποιο άλλο μέρος του σώματός σας και τη χρησιμοποιεί για να παρακάμψει τη φραγμένη στεφανιαία αρτηρία.

Πρόγνωση

Η καλή εξέλιξη της υγείας σας μετά την καρδιακή προσβολή εξαρτάται από την έκταση και την τοποθεσία των ιστών του σώματος σας που καταστράφηκαν. Τα προγνωστικά για την κατάστασή σας είναι χειρότερα αν το έμφραγμα προκάλεσε βλάβη στο σύστημα σηματοδοσίας που ειδοποιεί την καρδιά να συσταλεί.

Περίπου το ένα τρίτο των εμφραγμάτων είναι θανατηφόρο. Αν ζείτε δύο ώρες μετά την καρδιακή προσβολή, έχετε πιθανότητες επιβίωσης, μπορεί όμως να υποφέρετε από επιπλοκές. Όσοι ασθενείς δεν παρουσιάσουν επιπλοκές μπορούν να αναρρώσουν πλήρως.

Συνήθως το άτομο που υπέστη καρδιακή προσβολή μπορεί να επιστρέψει με βραδύ ρυθμό κανονικά σε όλες τις σωματικές δραστηριότητές του, συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Πιθανές επιπλοκές
  • Καρδιογενής καταπληξία (σοκ)
  • Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
  • Βλάβη που εκτείνεται πέρα από τον καρδιακό ιστό (επέκταση της εμφραγματικής περιοχής) και πιθανότατα οδηγεί σε ρήξη της καρδιάς
  • Βλάβη των καρδιακών βαλβίδων ή του τοιχώματος ανάμεσα στις δυο πλευρές της καρδιάς
  • Φλεγμονή του υμένα που περιβάλλει την καρδιά (περικαρδίτιδα)
  • Αρρυθμίες, όπως οι περιπτώσεις κοιλιακής ταχυκαρδίας και κοιλιακής μαρμαρυγής
  • Θρόμβος στους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή)
  • Θρόμβος στον εγκέφαλο (εγκεφαλικό επεισόδιο)
  • Παρενέργειες της φαρμακευτικής θεραπείας
Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Καλέστε επειγόντως ιατρική βοήθεια (το 166) αν παρουσιάσετε συμπτώματα καρδιακής προσβολής.

Πρόληψη

Για να προλάβετε την καρδιακή προσβολή:

  • Προσέχετε και διατηρείτε υπό έλεγχο την αρτηριακή πίεση, το ζάχαρο και τη χοληστερίνη σας
  • Μην καπνίζετε
  • Καλό είναι να καταναλώνετε ένα με δύο ποτήρια αλκοόλ ή κρασί τη μέρα. Μια μέτρια ποσότητα οινοπνεύματος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοαγγειακών προβλημάτων. Ωστόσο η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας αλκοόλ προκαλεί περισσότερες βλάβες παρά κάνει καλό
  • Ακολουθήστε διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και ζωικό λίπος, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
  • Τρώτε ψάρι δυο φορές την εβδομάδα. Το ψάρι στο φούρνο ή στη σχάρα είναι προτιμότερο από το τηγανιτό. Το ψήσιμο στο τηγάνι καταστρέφει μέρος της διατροφικής αξίας που προσφέρει το ψάρι στην υγεία
  • Να ασκείστε καθημερινά ή αρκετές φορές την εβδομάδα. Η πεζοπορία είναι καλή άσκηση. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού αρχίσετε να ασκείστε τακτικά
  • Χάστε βάρος αν είστε υπέρβαρος

Εάν αντιμετωπίζετε έναν ή περισσότερους παράγοντες επικινδυνότητας για εμφάνιση καρδιακής νόσου, συζητήστε με το γιατρό σας την πιθανότητα χορήγησης ασπιρίνης που θα σας βοηθήσει να προλάβετε την καρδιακή προσβολή. Μπορεί να σας συνταγογραφήσει θεραπεία με ασπιρίνη (από 75 έως 325 χιλιοστόγραμμα τη μέρα) ή με φάρμακα όπως η πρασουγρέλη ή η κλοπιδογρέλη.

Οι νεότερες ιατρικές κατευθύνσεις δεν συστήνουν πλέον θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, βιταμίνες E ή C, αντιοξειδωτικά ή φυλλικό οξύ για την πρόληψη των καρδιακών νόσων.

Μετά την καρδιακή προσβολή θα χρειαστείτε σταθερή ιατρική παρακολούθηση και φροντίδα για να ελαττώσετε τον κίνδυνο δεύτερης καρδιακής προσβολής. Συχνά συστήνεται πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης το οποίο σας βοηθάει να επιστρέψετε σταδιακά στον κανονικό τρόπο ζωής σας. Να ακολουθείτε πάντα τις ασκήσεις, τη διατροφή και τη φαρμακευτική συνταγή που σας υπέδειξε ο γιατρός σας.


Πηγές:

Anderson JL, Adams CD, Antman EM, Bridges CR, Califf RM, Casey DE Jr., et al. ACC/AHA 2007 guidelines for the management of patients with unstable angina/non-ST-elevation myocardial infarction: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (Writing Committee to Revise the 2002 Guidelines for the Management of Patients With Unstable Angina/Non-ST-Elevation Myocardial Infarction) developed in collaboration with the American College of Emergency Physicians, the Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, and the Society of Thoracic Surgeons endorsed by the American Association of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation and the Society for Academic Emergency Medicine. J Am coll Cardiol. 2007;50:e1-e157.

Kushner FG, Hand M, Smith SC Jr, King SB 3rd, Anderson JL, Antman EM, et al. 2009 Focused Updates: ACC/AHA Guidelines for the Management of Patients WithST-Elevation Myocardial Infarction (updating the 2004 Guideline and 2007 Focused Update) and ACC/AHA/SCAI Guidelines on Percutaneous Coronary Intervention(updating the 2005 Guideline and 2007 Focused Update): a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines. Circulation. 2009 Dec 1;120(22):2271-306. Epub 2009 Nov 18.

Antman Em. ST-Elevation myocardial infarction: management. In: Libby P, Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, eds. Braunwald's Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsever; 2007:chap 51.

Goodman SG, Menon V, Cannon CP, Steg G, Ohman EM, Harrington RA, et al. Acute ST-segment elevation myocardial infarction: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines (8th edition). Chest. 2008;133:708S-775S.

Επικαιροποίηση από:

Συνεργάτες του iatronet.gr