Φωτορύπανση: οι συνέπειες στην περιβαλλοντική υγεία και ισορροπία

Το φως μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον: ο νυχτερινός φωτισμός επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία, τη συμπεριφορά των ζώων και την ανάπτυξη των φυτών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες παρενέργειες και αρνητικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα. Ο έναστρος ουρανός γίνεται επίσης "φτωχότερος" λόγω του τεχνητού φωτός. Τα τελευταία χρόνια, οι μελέτες έχουν δώσει μια ολόκληρη σειρά από παραδείγματα των συνεπειών που μπορεί να έχει η φωτορύπανση.

Ελεγχόμενες εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση στο φως τη νύχτα μπορεί να στρεσάρει το οπτικό σύστημα, να διαταράξει την κιρκαδιανή φυσιολογία - με απλά λόγια, το εσωτερικό ρολόι - να καταστείλει την έκκριση μελατονίνης και να επηρεάσει τον ύπνο. Οι αρνητικές επιπτώσεις του νυχτερινού φωτός στους εργαζόμενους κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι καλά τεκμηριωμένες: Ο κίνδυνος καρκίνου, καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη, υψηλής αρτηριακής πίεσης, παχυσαρκίας και κατάθλιψης είναι αυξημένος.

Οι επιπτώσεις της φωτορύπανσης σε όλους τους άλλους ανθρώπους είναι πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν, αλλά και εδώ υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης των προαναφερθέντων ασθενειών καθώς και διαταραχών του ύπνου.

Ειδικότερα, το εξωτερικό φως με υψηλή περιεκτικότητα σε μπλε φως θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου.

Υπάρχουν επίσης ευρήματα ότι οι λοιμώξεις από κορώνoϊό ήταν πιο σοβαρές σε άτομα που εργάζονταν τη νύχτα, υπέφεραν από στέρηση ύπνου ή των οποίων το περιβάλλον ήταν έντονα φωτισμένο τη νύχτα- αυτό φάνηκε σε μια μελέτη στην οποία συμμετείχε η επιδημιολόγος Eva Schernhammer από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης.

Ο ζωικός κόσμος αντιδρά επίσης ευαίσθητα, όπως έχουν δείξει αμέτρητες μελέτες. Το ανθρωπογενές φως έχει αντίκτυπο στον προσανατολισμό, στον ρυθμό ημέρας-νύχτας ή στη χειμερία νάρκη και στη συνέχεια στη συμπεριφορά ζευγαρώματος. Τα νυκτόβια είδη θηλαστικών γίνονται πιο παθητικά στο νυχτερινό φως, ενώ τα πτηνά τελειώνουν νωρίτερα τη νυχτερινή τους ανάπαυση.

Οι θαλάσσιες χελώνες αποφεύγουν τις φωτισμένες παραλίες για να γεννήσουν τα αυγά τους, καθώς το φως αποπροσανατολίζει τα νεοεκκολαπτόμενα νεογνά και μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Τα πουλιά που πετούν τη νύχτα έχουν επίσης προβλήματα προσανατολισμού, πράγμα που σημαίνει ότι συγκρούονται συχνότερα με κτίρια ή δεν μπορούν να βρουν τις θέσεις ανάπαυσής τους. Οι νυχτερίδες αποφεύγουν τις λάμπες και επομένως έχουν πάντα μικρότερες περιοχές κυνηγιού.

Τα μικρότερα ψάρια συγκεντρώνονται κοντά σε πηγές φωτός και έτσι γίνονται εύκολη λεία. Οι πυγολαμπίδες δυσκολεύονται να προσελκύσουν συντρόφους στο τεχνητό φως, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πληθυσμοί τους, ενώ επηρεάζονται ακόμη και τα δέντρα: αν αναπτύσσονται κοντά σε φώτα του δρόμου, ρίχνουν τα φύλλα τους αργότερα μέσα στο έτος. Η επίδραση του τεχνητού φωτός στα έντομα είναι ιδιαίτερα ορατή: Ζουζουνίζουν γύρω από τις λάμπες στο σκοτάδι, κουράζονται ή καίγονται αν πλησιάσουν πολύ κοντά στην πηγή φωτός.

Οι ερευνητές αναμένουν ότι το άθροισμα αυτών των επιδράσεων θα οδηγήσει σε απώλεια της βιοποικιλότητας, αλλά είναι επίσης πιθανές οι ανατροφοδοτικές επιδράσεις - για παράδειγμα, επειδή τα έντομα είναι απαραίτητα για την επικονίαση των καλλιεργειών, η μείωσή τους μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη γεωργία.

Η φωτορύπανση μειώνει επίσης τη δραστηριότητα των γαιοσκωλήκων, για παράδειγμα: έρχονται στην επιφάνεια τη νύχτα για να φάνε μικρούς σπόρους ή φύλλα. Είναι λιγότερο δραστήρια στο φως και ζευγαρώνουν λιγότερο συχνά. Όπως ανακάλυψε μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Φυσικών Πόρων και Επιστημών της Ζωής (Boku) στη Βιέννη, η συμπεριφορά των γαιοσκωλήκων θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο ακόμη και στην ανάπτυξη της αμβροσίας (Ambrosia artemisiifolia), ενός εξαιρετικά αλλεργιογόνου νεοφύτου. Επειδή τα σκουλήκια μεταφέρουν τους σπόρους βαθύτερα στο σκοτεινό έδαφος, τα φυτά γίνονται μεγαλύτερα και μπορούν να εξαπλωθούν ευκολότερα, σύμφωνα με την υπόθεση.

Η αστρονομία έχει επίσης πρόβλημα με τη φωτορύπανση: σύμφωνα με ερευνητές του Γερμανικού Κέντρου Ερευνών GFZ για τις Γεωεπιστήμες στο Πότσνταμ και του Πανεπιστημίου Ρουρ του Μπόχουμ, η φωτεινότητα του ουρανού αυξάνεται κατά μέσο όρο 9,6% ετησίως παγκοσμίως. Ένα παράδειγμα θεωρητικού υπολογισμού απεικονίζει αυτή την εξέλιξη: ένα παιδί που γεννιέται σε ένα μέρος όπου 250 αστέρια είναι ορατά κατά τη γέννησή του θα μπορεί να δει μόνο 100 αστέρια στα 18α γενέθλιά του.

Οι προσαρμογές στον φωτισμό θα μπορούσαν να μετριάσουν τις επιπτώσεις: Εκτός από τη γενική μείωση της έντασης και της διάρκειας του φωτισμού, βοηθούν επίσης οι ασπίδες που εμποδίζουν την εκπομπή φωτός προς ανεπιθύμητες κατευθύνσεις, οι χρονοδιακόπτες και οι αισθητήρες κίνησης, καθώς και η μετάβαση σε ζεστό λευκό φως με μικρότερο ποσοστό μπλε φωτός.