Του Γιάννη Παγκαλιά

Την εικόνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Ιατρικών Δεδομένων (European Health Data Space, EHDA) και τη διαχείρισή τους, επιχείρησε να αποτυπώσει ο Χάρης Βασιλείου, σύμβουλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού και Επιχειρηματικής Αρχιτεκτονικής στη Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων (DG SANTE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο Healthcare Transformation 2025, μιλώντας σε απευθείας σύνδεση από τις Βρυξέλλες. Παράλληλα, έκανε έναν παραλληλισμό με τις πρωτοβουλίες που έχουν υλοποιηθεί στην Ελλάδα και πού βρίσκεται σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Όπως επισήμανε, η νομοθεσία για τον EHDA σε ευρωπαϊκό επίπεδο βρίσκεται σε εφαρμογή από τις 26 Μαρτίου του 2025, βρίσκεται σε «entry into force», με αποτέλεσμα όλα τα tasks που προδιαγράφει ο ευρωπαϊκός κανονισμός να αρχίσουν να τρέχουν παράλληλα, τόσο για την πρωτογενή όσο και για τη δευτερογενή χρήση.

Ειδικά για τη δευτερογενή χρήση αυτή βρίσκεται στη φάση όπου η ρύθμιση αρχίζει να μπαίνει στα διαφορετικά «implementing acts», δηλαδή η γενική νομοθεσία αρχίζει να γίνεται πιο συγκεκριμένη και δράσεις ήδη τρέχουν και στην Ελλάδα, με άμεσο στόχο την εφαρμογή κοντά στο 2029 αρχικά για την γενικότερη χρήση και μετά σε πιο συγκεκριμένες κατηγορίες λίγο αργότερα, τόνισε.

Όπως εξήγησε, σε ευρωπαϊκό επίπεδο υλοποιείται η κεντρική πλατφόρμα η οποία βρίσκεται ήδη σε λειτουργία και ήδη υπάρχει μια προχωρημένη έκδοση της πλατφόρμας αυτής. Τον Σεπτέμβριο του 2025 βγήκε η πέμπτη έκδοση αυτής της πλατφόρμας και τον Ιανουάριο του 2026 αναμένεται η έκτη έκδοση με συνεχώς αυξανόμενες δυνατότητες. Πάνω στην πλατφόρμα αυτή, προσέθεσε, κουμπώνουν οι υλοποιήσεις που κάνουν οι διαφορετικές χώρες τα διαφορετικά κράτη-μέλη.

Ωστόσο, δράσεις έχουν αναληφθεί και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρατήρησε ο κ. Βασιλείου. Αναφέρθηκε στις υλοποιήσεις για το Debt Access Service και για το Secure Processing Environment τα οποία μπορούν να χρησιμοποιούνται και κεντρικά, ενώ όλος ο κώδικας είναι διαθέσιμος και σε Open Source ούτως ώστε οι χώρες κράτη-μέλη να μπορούν να το αξιοποιήσουν δεόντως για τις δικές τους υποδομές.

Παράλληλα, μίλησε για τις σημαντικές νέες δράσεις που έρχονται και προωθούνται και από τη HADEA (European Health and Digital Executive Agency) τον αντίστοιχο οργανισμό διεκπεραίωσης των έργων του EU4Health

«Είναι το call που αναμένεται για το που κάνουμε Enhancing Health Data Access Bodies with Particular Focus on the Secondary Use of Health Data, όπου εκεί θέλουμε να δούμε κάποια πράγματα που δεν είχαν αρχικώς χρηματοδοτηθεί σε προηγούμενους διαγωνισμούς, όπως το opt-out Management System, μηχανισμούς δηλαδή που επιτρέπουν σε φυσικά πρόσωπα να κάνουν opt-out καταγραφές των δεδομένων, και βέβαια το Transparency Portal του HDAB, ούτως ώστε οι πληροφορίες σχετικά με τα permits, με τις αιτήσεις, με τα αποτελέσματα, να είναι διαφανή και διαθέσιμα μέσα από τους αντίστοιχους οργανισμούς που θα δημιουργηθούν στα διαφορετικά κράτη-μέλη», υπογράμμισε.

Στη συνέχεια, έκανε αναφορά στις πολιτικές που έχουν εφαρμόσει κάποιες ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με τον ίδιο κάποιες εξ αυτών είναι αρκετά μπροστά στο κομμάτι της δευτερογενής χρήσης, όπως η Φιλανδία, η Γαλλία, η Δανία, χώρες που ήδη είχαν ξεκινήσει πριν την ευρωπαϊκή νομοθεσία και επί της ουσίας οι νομοθετικές ρυθμίσεις που είχαν τους αποτέλεσαν και βάση για το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο.

Για τον κ. Βασιλείου δεν υπάρχει κάποια «μαγική συνταγή», αλλά κάποια κοινά χαρακτηριστικά και βασικά όπως τόνισε τρεις στρατηγικές επιλογές.

«Το πρώτο είναι ότι έστησαν σε ένα κεντρικό λειτουργικό σημείο πρόσβασης, τύπου Health Data Access Body, το HDAB που λέμε εμείς στην νομοθεσία αυτή. Το δεύτερο είναι ότι επένδυσαν σε ασφαλή περιβάλλοντα, ούτως ώστε να γίνεται η αξιοποίηση των δεδομένων, αλλά και σε πραγματικά ποιοτικά μητρώα, δηλαδή σε ποιοτικά δεδομένα, τα οποία αξιοποιήθηκαν από αυτές τις πλατφόρμες, και όχι βέβαια μόνο στο νομοθετικό κομμάτι, που είναι και αυτό πάρα πολύ κρίσιμο και σημαντικό. Αλλά τρίτον, δουλέψαν πάρα πολύ σοβαρά στην εμπιστοσύνη των πολιτών, που είναι πολύ σημαντικό στοιχείο, ούτως ώστε να δίνονται τα δεδομένα, να είναι υψηλής ποιότητας και να μην έχουμε αρκετά opt-outs, που σημαίνει μείωση των δεδομένων που μπορούν να εξοπλισθούν κατά την πάση της ανάλυσης», εξήγησε.

Κλείνοντας, έκανε μια μικρή ανασκόπηση για την εικόνα εντός των συνόρων, λέγοντας:

«Αν τώρα κι εμείς, σαν χώρα που τρέχουμε ήδη κάποια έργα, μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτά τα τρία στοιχεία και να τα μεταφέρουμε και να τα μεταφράσουμε στο δικό μας πλαίσιο, δίνοντας τη δικιά μας ελληνική ταυτότητα, τότε νομίζω ότι μπορούμε να έχουμε μια πολύ έξυπνη προσαρμογή αυτών των βέλτιστων πρακτικών. Κάτι το οποίο γίνεται και με το έργο το GR-HDAB, το οποίο υλοποιείται ήδη υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, με συμμετοχή από την ΕΔΥΤΕ και από την ΗΔΙΚΑ, ούτως ώστε να υλοποιήσουμε αυτή την πρώτη υποδομή HDAB στην Ελλάδα, καθώς και τις βασικές λειτουργικότητες, όπως τον κατάλογο των δεδομένων, το σύστημα για τις αιτήσεις, όπως και το σύστημα για την ασφαλή ανάλυση των δεδομένων αυτών. Οπότε, πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε πολύ καλό δρόμο και νομίζω ότι αυτό θα φανεί και από τη συζήτηση των υπόλοιπων συναδέλφων».

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Νέος εξοπλισμός πυροπροστασίας στα νοσοκομεία Γιαννιτσών, Έδεσσας, Νάουσας
Εμβολιαστική κάλυψη παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα [μελέτες]
Συνάντηση προέδρου του ΕΟΦ με την Ένωση Ασθενών Ελλάδας