Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – ένα βήμα πιο κοντά στη διαχείριση

Τι είναι;

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία χρόνια, συνεχής ή διαλείπουσα νόσος του πεπτικού συστήματος. Χαρακτηρίζεται από συχνά ανεξήγητα συμπτώματα όπως :

• κοιλιακό άλγος
• μετεωρισμός
• διαταραχές των κενώσεων (διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές)

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανισθούν μεμονωμένα ή να παρουσιάζονται επικαλυπτόμενα σε διαφορετικά ποσοστά.Αυτά τα συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα σε απουσία ανατομικών, βιοχημικών ή κλινικών στοιχείων ενεργούς νόσου του εντέρου. Υπολογίζεται ότι το 10-20% των ανθρώπων του γενικού πληθυσμού εμφανίζουν συμπτώματα του συνδρόμου, αλλά μόνο το 15% περίπου των ατόμων που πάσχουν από το σύνδρομο αυτό αναζητούν ιατρική βοήθεια. Οι γυναίκες προσβάλλονται τυπικά περισσότερο συχνά από τους άντρες. Σε ορισμένες μελέτες η αναλογία γυναικών προς άντρες είναι 3/1.

Γιατί αναπτύσσεται το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;

Πιθανές αιτίες εμφάνισης του ΣΕΕ:

1. ανώμαλες συσπάσεις του εντέρου
2. γαστρεντερικές μολύνσεις
3. άγχος
4. τροφικές δυσανεξίες
5. αυξημένη ευαισθησία του εντέρου σε φυσιολογικά ερεθίσματα

Πώς γίνεται η διάγνωση του ΣΕΕ;

Ασθενείς με την υποψία του ΣΕΕ πρέπει να υποβάλλονται σε εξέταση για τον αποκλεισμό άλλων νόσων. Οι εξετάσεις πρέπει να περιλαμβάνουν μία προσεκτική, πλήρη φυσική εξέταση, γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις, εκτίμηση της θυρεοειδικής και της ηπατικής λειτουργίας, ταχύτητα καθίζησης, και εξέταση κοπράνων για την παρουσία αίματος. Ασθενείς άνω των 45 ετών πρέπει να υποβάλλονται σε σιγμοειδοσκόπηση για τον αποκλεισμό δομικών ή ανατομικών αλλοιώσεων του εντέρου.

Ποια είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου;

Η αντιμετώπιση του συνδρόμου είναι συνήθως μια μακροπρόθεσμη διαδικασία που εστιάζει στον περιορισμό της συμπτωματολογίας και κατά τη διάρκειά της χρησιμοποιούνται ψυχολογική υποστήριξη, διαιτητικά μέτρα και φαρμακευτική αγωγή.

Σε άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου παρατηρείται συχνά δυσανεξία στη λακτόζη, η οποία μπορεί να επιδεινώσει το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή να προκαλέσει συμπτώματα παρόμοια με αυτό. Επομένως, συστήνεται η προσωρινή κατανάλωση προϊόντων χωρίς λακτόζη για δύο εβδομάδες. Εάν τα συμπτώματα βελτιωθούν,  είναι λογικό να συνεχιστεί η αποφυγή της λακτόζης. Εάν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν, μπορεί να συνεχιστεί η κατανάλωση τροφών που περιέχουν λακτόζη. Αποφυγή τροφίμων που προκαλούν αέρια όπως όσπρια, λαχανικά, κρεμμύδια, σέλινο, καρότα, σταφίδες, μπανάνες, βερίκοκα, δαμάσκηνα, λάχανα και σιτάρι. Συνιστάται η λήψη ικανής ποσότητας νερού ημερησίως (2 -3 lt) και η αποφυγή της καφεΐνης, προς περιορισμό της υπερέντασης και της επίτασης των συμπτωμάτων.

Σε περίπτωση που οι αλλαγές των διατροφικών συνηθειών δεν φέρουν αποτέλεσμα, υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων που μπορούν ανακουφίσουν τους ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Τι ρόλο διαδραματίζουν το βουτυρικό οξύ, τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά στην αντιμετώπιση του ΣΕΕ;

Το βουτυρικό οξύ ανήκει στην  ομάδα λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου. Βρίσκεται στη φύση ως συστατικό του λίπους στο γάλα και στα παράγωγά του, ενώ στο ανθρώπινο σώμα το βουτυρικό οξύ σχηματίζεται στο παχύ έντερο, ως αποτέλεσμα ζύμωσης των διατροφικών  ινών. Το βουτυρικό οξύ :

• αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας για τα κύτταρα του παχέος εντέρου
• συμμετέχει σε ανοσορυθμιστικές και αντιφλεγμονώδεις διαδικασίες
• συμβάλλει στη μείωση του εντερικού pH, δημιουργώντας ένα δυσμενές περιβάλλον για την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων
• ευνοεί την επούλωση των αλλοιώσεων
• συντελεί στην απορρόφηση του νερού και των ηλεκτρολυτών ελαχιστοποιώντας με αυτό τον τρόπο τις περιπτώσεις διάρροιας
• βοηθά το προβιοτικό μείγμα να ενωθεί με τον εντερικό επιθηλιακό ιστό, ενισχύοντας τον αποικισμό.

Η ποσότητα του βουτυρικού οξέος φαίνεται να είναι διαταραγμένη σε ένα μη υγιές παχύ έντερο. Σημαντική είναι, λοιπόν, η αναπλήρωσή του για την αποκατάσταση του εντερικού βλεννογόνου.

Τα προβιοτικά είναι ζωντανά βακτήρια και ζυμομύκητες που υπάρχουν φυσιολογικά στο έντερό μας. Οποιαδήποτε μείωση των μικροοργανισμών αυτών στο έντερο, διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Τα συμπληρώματα με προβιοτικά χορηγούνται σε άτομα με διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Τα πρεβιοτικά είναι άπεπτα συστατικά των τροφών που ενισχύουν την ανάπτυξη και τη δραστηριότητα των προβιοτικών αφού αποτελούν «τροφή» για τα ωφέλιμα προβιοτικά. Κάποιες από τις ευεργετικές δράσεις τους είναι :

• ανακούφιση από δυσκοιλιότητα, περιστασιακή διάρροια
• υποστήριξη της καλής λειτουργίας του εντέρου
• βελτίωση της μικροχλωρίδας του εντέρου
• τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος
• μείωση των επιπέδων χοληστερόλης

Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα που δυσκολεύουν την καθημερινότητά μας και να αναζητούμε τις συμβουλές των ειδικών για την κατάλληλη αντιμετώπισή τους.

Δωροθέα Μισυρλή,

Διαιτολόγος Διατροφολόγος.

Πηγές:
1. Chey, W. D., Kurlander, J., & Eswaran, S. (2015). Irritable bowel syndrome: a clinical review. Jama, 313(9), 949-958.

2. El-Salhy, M., & Gundersen, D. (2015). Diet in irritable bowel syndrome. Nutrition journal, 14(1), 1-11.

3. Zaleski, A., Banaszkiewicz, A., &Walkowiak, J. (2013). Butyric acid in irritable bowel syndrome. Przegladgastroenterologiczny, 8(6), 350.

4. Dale, H. F., Rasmussen, S. H., Asiller, O. O., & Lied, G. A. (2019). Probiotics in irritable bowel syndrome: an up-to-date systematic review. Nutrients, 11(9), 2048.

5. Didari, T., Mozaffari, S., Nikfar, S., &Abdollahi, M. (2015). Effectiveness of probiotics in irritable bowel syndrome: updated systematic review with meta-analysis. World journal of gastroenterology: WJG, 21(10), 3072.

6. Wang, Y. (2009). Prebiotics: Present and future in food science and technology. Food Research International, 42(1), 8-12.