Η πανδημία κορωνοϊού ήταν αναμενόμενο να απασχολήσει τη θεματολογία των δημιουργών της 7ης τέχνης. Δεκάδες ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές σειρές διηγούνται δραματικές ιστορίες, με πρωταγωνιστές γιατρούς και νοσηλευτές πρώτης γραμμής, ασθενείς, πολίτες της διπλανής πόρτας και πολιτικούς.

Ο παθολόγος - ερευνητής, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γιώργος Παππάς (φωτογραφία), συγκέντρωσε και κατέγραψε τις σημαντικότερες απεικονίσεις της διετούς υγειονομικής κρίσης στη μικρή και στη μεγάλη οθόνη, σε εργασία του που προδημοσιεύτηκε στο SSRN. Μεταξύ αυτών, δύο εξαιρετικής ποιότητας ντοκιμαντέρ, τα οποία προκρίθηκαν στη short list αλλά δεν προτάθηκαν τελικά για την κατηγορία Ντοκιμαντέρ Μεγάλου Μήκους στα 94α Βραβεία Όσκαρ. Ο κ. Παππάς αποδίδει το γεγονός στην "πανδημική κόπωση" του κοινού. "Η εκτίμησή μου είναι πως το κοινό, συμπεριλαμβανομένων και των εκλεκτόρων της Ακαδημίας, θέλουν να αφήσουν πίσω τις αναμνήσεις της πανδημίας και βάζουν άλλες προτεραιότητες", λέει ο ίδιος στο iatronet.gr.

Η κινηματογραφική αφήγηση της πανδημίας, όπως αναλύεται από τον συγγραφέα, εστιάζει σε πέντε επίπεδα: α) ανεπαρκής αρχική ανταπόκριση από κυβερνήσεις, οργανισμούς και επιστημονική κοινότητα, β) ηρωική αντίδραση υγειονομικού προσωπικού, γ) κοινωνικό αποτέλεσμα της πανδημίας, δ) επίδραση του lockdown σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο, ε) ιστορική προσέγγιση, χωρίς κριτική ή υποκειμενική αξιολόγηση.

Ντοκιμαντέρ

Τα δύο ντοκιμαντέρ, που σύμφωνα με τον κ. Παππά "θα θυμίζουν στις επόμενες γενιές ότι κάθε πανδημία έχει ανώνυμους ήρωες και θύματα, πέραν των αριθμών", είναι τα:

  • "In the Same Breath" (φωτογραφία) της Nanfu Wang για το HBO. Η Wang είχε το ατυχές προνόμιο να ζήσει από μέσα τα πρώτα κύματα πανδημίας τόσο στη Wuhan της Κίνας όσο και στις ΗΠΑ. Μέσα από μαρτυρίες καθημερινών ανθρώπων περιγράφει την ανεπάρκεια της αρχικής αντίδρασης των δύο χωρών και την υποβάθμιση της απειλής από τις κυβερνήσεις τους. Η διστακτικότητα των Κινέζων αξιωματούχων, η καθησυχαστική δήλωση του Φάουτσι, στις 17 Φεβρουαρίου του 2020 ότι "είναι η γρίπη για την οποία πρέπει να ανησυχούμε", η έλλειψη εξοπλισμού ατομικής προστασίας, οι διαταραχές μετατραυματικού στρες των εργαζομένων στα νοσοκομεία, σε μια αφήγηση τόσο διαφορετική από αυτή των κυβερνήσεων.
  • Το "The First Wave" (φωτογραφία πάνω) του Mathew Heineman για το National Geographic. Οι ήρωές του είναι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας κατά το πρώτο κύμα πανδημίας στη Νέα Υόρκη, την άνοιξη του 2020. "Να κοιτάς στα μάτια τον θάνατο καθημερινά, αλλά, τι τρομακτικό, να σε κοιτά κι αυτός πίσω". Στιγμές σιωπής όταν χάνεται η μάχη για τη ζωή ενός ασθενούς, σωματική και ψυχική εξάντληση του υγειονομικού προσωπικού, σε συνδυασμό και με τους δικούς τους φόβους για πιθανή μόλυνση. Αλλά και γενέθλια που γιορτάζονται μέσω zoom, μια φράση του Αλμπέρ Καμύ σε μια διαφάνεια διαδικτυακού σεμιναρίου, το "Here Comes the Sun" των Beatles ως η θριαμβευτική μελωδία κάθε φορά που γίνεται μια επιτυχημένη διασωλήνωση.

Άλλα αξιόλογα ντοκιμαντέρ είναι το "76 Days" (κινεζικό αντίστοιχο του "The First Wave"), το "Coronation" του  Ai Weiwei με πλάνα που γυρίστηκαν κρυφά από εθελοντές, το "54 Days" του BBC2, το "Totally Under Control" με επικριτικές αναφορές στους χειρισμούς Τραμπ, το βιογραφικό "Fauci" για τον αμερικανό επιδημιολόγο, αλλά και το "The Last Cruise", που περιγράφει όσα έγιναν στο γνωστό και σε μας κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess μέσα από μαρτυρίες ταξιδιωτών και προσωπικού.

Μυθοπλασία

Το "Help" (φωτογραφία) σε σενάριο Jack Thorne και σκηνοθεσία Marc Munden για το Channel 4, είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό έργο μυθοπλασίας που σχετίζεται με την τρέχουσα πανδημία, όπως αναφέρει ο κ. Παππάς. Η Jody Comer, μια άπειρη νοσοκόμα σε οίκο ευγηρίας, έχει καταφέρει μετά βίας να εξοικειωθεί με τα καθήκοντά της, όταν το πρώτο κύμα SARS-CoV-2 σαρώνει το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο διευθυντής του οίκου ευγηρίας, τον οποίο υποδύεται ο Ian Hart, αγωνίζεται να βρει ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό για το προσωπικό (η Comer χρησιμοποιεί σακούλες σκουπιδιών για στολή), ενώ παράλληλα πρέπει να φιλοξενήσει και άλλους τρόφιμους καθώς τα νοσοκομεία ασφυκτιούν από ασθενείς με COVID-19. Ο ιός εισέρχεται αναπόφευκτα στη δομή προκαλεί συρροή σε προσωπικό και φιλοξενούμενους.

Το "Beat the Devil", σε σενάριο και σκηνοθεσία του διάσημου θεατρικού συγγραφέα David Hare, είναι μια προσαρμογή στην οθόνη του θεατρικού μονολόγου που περιγράφει λεπτομερώς τη δική του εμπειρία με τον COVID-19 και το επακόλουθο long COVID. Ο διάσημος πρωταγωνιστής, Ralph Fiennes, περιγράφει αρχικά τα συμπτώματα και τους φόβους του, ενώ στο δεύτερο μέρος ξεσπά: "Έχω την οργή του επιζώντος" δηλώνει, καταγγέλλοντας την ανεπαρκή ανταπόκριση του κράτους αλλά και την απουσία ειλικρινούς ενημέρωσης.

Το "Chinese Doctors" του Andrew Lau αποτελεί τη συνεισφορά της Κίνας, σε μια μυθοπλασία - έπος, που επικεντρώνεται στις ηρωικές προσπάθειες του προσωπικού ενός νοσοκομείου της Γουχάν κατά τη διάρκεια της πρώιμης επιδημίας και του επακόλουθου lockdown.

Το "8 Rue de l'Humanité" (Οδός Ανθρωπιάς 8) του Dany Boon, που προβάλλεται στο Netflix, εστιάζει στους διαφορετικού χαρακτήρα κατοίκους ενός συγκροτήματος διαμερισμάτων στο Παρίσι κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown. Ο υποχόνδριος, ο πλούσιος ρατσιστής αρνητής, ο τρελός επιστήμονας που αναζητά ινδικά χοιρίδια για τα πειράματά του με το εμβόλιο, η νεαρή τραγουδίστρια με το τραγούδι "Pandemie" που γίνεται viral.

Η ατομική επίδραση του lockdown σε μια οικογένεια απασχολεί στο "Together", ενώ στο "Locked Down" ένα ζευγάρι στο Λονδίνο, που υποδύονται η Anne Hathaway και ο Chiwetel Ejiofor πέφτει σε κατάθλιψη και αποφασίζει να κλέψει ένα διαμάντι από το Harrods για  να αναζωογονηθεί. Το βραβευμένο "The Falls" εξετάζει τις δυσκολίες μιας μητέρας και της κόρης της στην πανδημία, ενώ στο σουηδικό δράμα "Orca" διάφοροι χαρακτήρες απομονώνονται και αλληλεπιδρούν.

Οι επιπλοκές της ερωτικής ζωής κατά το πρώτο lockdown περιγράφονται στην τηλεοπτική σειρά "Love in the Time of Corona". Το "Coastal Elites" περιλαμβάνει πέντε μονολόγους, μεταξύ αυτών και μιας εθελόντριας νοσοκόμας στο πρώτο κύμα της Νέας Υόρκης, ενώ στο "Songbird", που διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες του 2023, οι μολυσμένοι φυλακίζονται σε στρατόπεδα. Στο θρίλερ «Safer at Home» ένα πιο θανατηφόρο στέλεχος προκαλεί εκατομμύρια θανάτους και την κατάρρευση ισχυρών χωρών.

Οι παρωδίες

Στο "Borat Subsequent Moviefilm" του Sacha Baron Cohen, μια βλάσφημη συνέχεια της αρχικής ταινίας Borat, ο ιός είναι κατασκεύασμα του Καζακστάν που μέσω του Borat πήγε σε όλο τον κόσμο ως εκδίκηση για το ρεζιλίκι της πρώτης ταινίας.

Τα "Death to 2020" και το sequel του, "Death to 2021" σατιρίζουν γεγονότα των δύο ετών και ειδικά την πολιτική των ΗΠΑ, που αναπόφευκτα είναι συνυφασμένη με την πανδημία.  

Στην τηλεοπτική σειρά "The Bite" αναδύεται ένα θανατηφόρο νέο στέλεχος, που μεταδίδεται μέσω του δαγκώματος και μετατρέπει τους μολυσμένους σε …ζόμπι.

Οι τηλεοπτικοί γιατροί

Αναπόφευκτα, οι τακτικές τηλεοπτικές σειρές ιατρικού ενδιαφέροντος ("The Good Doctor", "New Amsterdam", "Chicago Med") επικεντρώθηκαν στην πανδημία όταν ξεκίνησαν οι νέες τους σεζόν το Φθινόπωρο του 2020, αλλά δεν κατάφεραν να συνεισφέρουν με σημαντικές πληροφορίες, όπως λέει ο κ. Παππάς. Το "Grey's Anatomy" μπορεί να θεωρηθεί εξαίρεση, όχι μόνο επειδή η πρωταγωνίστρια μολύνθηκε από τον SARS-CoV-2 και διασωληνώθηκε στην 17η σεζόν, αλλά και επειδή ασχολήθηκε με  συρροές σε οίκους ευγηρίας, αλλά και αρνητές, σε άλλα επεισόδια.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κομισιόν: Πρόσκληση σε εργαστήρια που ειδικεύονται σε αναλύσεις για παθογόνα που μεταδίδονται με τρόφιμα και νερό
Δοκιμάζεται πειραματικό εμβόλιο mRNA για το γλοιοβλάστωμα
Πασχαλινά δώρα και ευχές για μικρούς ασθενείς στο "Παπαγεωργίου"