Περισσότεροι από 280.000 άνθρωποι στη Γερμανία πάσχουν από σκλήρυνση κατά πλάκας και κάθε χρόνο προστίθενται περίπου 15.000. Αυτό καθιστά τη σκλήρυνση κατά πλάκας την πιο συχνή φλεγμονώδη νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Εκεί, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού επιτίθενται στο μονωτικό στρώμα των νευρικών ινών και βλάπτουν τη λειτουργία τους. Ανάλογα με το σημείο της επίθεσης, μπορεί να εμφανιστεί μια πληθώρα συμπτωμάτων, γι' αυτό και η σκλήρυνση κατά πλάκας ονομάζεται "ασθένεια των 1000 προσώπων". Προβλήματα όρασης, δυσάρεστες αισθήσεις ή παράλυση είναι μόνο μερικά από τα συμπτώματα με τα οποία πρέπει να αντιμετωπίζουν οι ασθενείς.

Το πώς προκαλείται η δυσλειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό άγνωστο. Η ΣΚΠ είναι μια πολυπαραγοντική ασθένεια – δεν υπάρχει ένας μοναδικός παράγοντας που την προκαλεί, αλλά πρέπει να συνυπάρχουν διάφοροι παράγοντες για να εκδηλωθεί η ασθένεια. Οι γενετικές συνιστώσες παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο με διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες: Εκτός από το κάπνισμα, την έλλειψη βιταμίνης D ή ορισμένες μολυσματικές ασθένειες, οι μικροοργανισμοί του εντέρου είναι επίσης ύποπτοι εδώ και καιρό για την πρόκληση της ασθένειας.

Μέχρι τώρα, μελέτες έχουν εντοπίσει πολλά στελέχη βακτηρίων που διαφέρουν μεταξύ της εντερικής χλωρίδας των ασθενών με ΣΚΠ και των υγιών ατόμων. Ωστόσο, η σημασία αυτών των διαφορών για την εξέλιξη της νόσου παρέμενε ασαφής. Επιπλέον, η σαφής ερμηνεία των αποτελεσμάτων ήταν συχνά δύσκολη, καθώς οι γενετικές διαφορές ή οι διαφορετικές διατροφικές συνήθειες των συμμετεχόντων στην έρευνα μπορούν να έχουν μεγάλη επίδραση.

Μελέτη σε δίδυμα μειώνει τους παράγοντες που προκαλούν διαταραχές

Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ανεπιθύμητες επιδράσεις, μια ομάδα ερευνητών από διάφορα ερευνητικά ιδρύματα δημιούργησε ένα μεγάλο συνεργατικό πρόγραμμα με τη βοήθεια διδύμων. Παρόλο που τα μονοζυγωτικά δίδυμα είναι γενετικά σχεδόν πανομοιότυπα, υπάρχουν τα λεγόμενα ασύμφωνα ζεύγη, στα οποία το ένα δίδυμο πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας, ενώ το άλλο δεν παρουσιάζει συμπτώματα.

Περίπου 100 τέτοια ζεύγη διδύμων συμμετέχουν επί του παρόντος στη μελέτη "MS TWIN STUDY" στο Ινστιτούτο Κλινικής Νευροανοσολογίας του LMU Klinikum και επιτρέπουν τη μελέτη της νόσου υπό συγκρίσιμες συνθήκες: Εκτός από τις μικρές γενετικές διαφορές, τα δίδυμα ζούσαν μαζί μέχρι την πρώιμη ενήλικη ζωή και επομένως εκτέθηκαν σε παρόμοιους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Σύγκριση της εντερικής χλωρίδας

Οι ερευνητές εξέτασαν τα δείγματα κοπράνων 81 ζευγαριών διδύμων από τη μελέτη MS TWIN STUDY και συνέκριναν τη σύνθεσή τους μεταξύ των αδελφών. Κατά τη διαδικασία αυτή, εντόπισαν 51 taxa (μικροοργανισμούς μιας συγκεκριμένης ομάδας) που απαντώνται με διαφορετική συχνότητα σε υγιή και άρρωστα δίδυμα.

Επιπλέον, οι ερευνητές προχώρησαν για πρώτη φορά σε αυτή τη μελέτη ένα βήμα παραπέρα: τέσσερα από τα ζεύγη διδύμων συμφώνησαν να υποβληθούν σε ενδοσκοπική λήψη δειγμάτων από το λεπτό έντερο – το σημείο όπου υποτίθεται ότι λαμβάνουν χώρα οι παθογόνες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μικροοργανισμών και των αυτοάνοσων κυττάρων του οργανισμού.

Προηγούμενες μελέτες, αντίθετα, εξέτασαν σχεδόν αποκλειστικά δείγματα κοπράνων, τα οποία παρέχουν μόνο περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με τους μικροοργανισμούς που κυριαρχούν στο λεπτό έντερο.

Για να ελέγξουν εάν τα δείγματα από το λεπτό έντερο περιέχουν παθογόνους οργανισμούς, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ειδικά μεταλλαγμένα ποντίκια.

Αυτά παραμένουν υγιή καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους σε αποστειρωμένες συνθήκες.

Ωστόσο, μετά την αποικία με εντερικά βακτήρια, μπορούν να αναπτύξουν μια ασθένεια παρόμοια με τη σκλήρυνση κατά πλάκας.

Στο πλαίσιο της μελέτης, τα ποντίκια έλαβαν δείγματα εντέρου είτε από έναν υγιή είτε από έναν άρρωστο δίδυμο.

Στη συνέχεια, τα συμπτώματα εμφανίστηκαν κυρίως στα ποντίκια που είχαν αποικιστεί με δείγματα από ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας. Αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι στον λεπτό έντερο των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας υπάρχουν μικροοργανισμοί που προκαλούν ασθένειες.

Ασθενιογόνα βακτήρια

Στη συνέχεια, οι ερευνητές εξέτασαν τα κόπρανα των ασθενών ποντικών και μέχρι στιγμής έχουν εντοπίσει δύο μέλη της οικογένειας των Lachnospiraceae ως πιθανούς παράγοντες που προκαλούν την ασθένεια. Ως αριθμητικά ασήμαντα συστατικά της εντερικής χλωρίδας, αυτοί οι οργανισμοί είχαν μέχρι τώρα συνδεθεί με τη σκλήρυνση κατά πλάκας μόνο σε πολύ μεγάλες και καλά ελεγχόμενες μελέτες. Ωστόσο, με την καινοτόμο πειραματική στρατηγική τους, οι ερευνητές μπόρεσαν για πρώτη φορά να μελετήσουν αυτά τα βακτήρια όχι μόνο ως προς την παρουσία τους σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά και ως προς τον ρόλο τους στην εμφάνιση της νόσου.

Οι ερευνητές τονίζουν ότι φυσικά μπορεί να υπάρχουν και άλλοι οργανισμοί με αυτό το δυναμικό.

Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να αποκτηθεί μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα και να εξεταστεί λεπτομερώς η παθογένεια των δύο υποψηφίων – αρχικά σε μοντέλο της νόσου σε ποντίκια και στη συνέχεια όσον αφορά τη μεταβιβασιμότητα των αποτελεσμάτων στον άνθρωπο. Ωστόσο, εάν αποδειχθεί ότι μόνο ένας μικρός αριθμός μικροοργανισμών προκαλεί τη νόσο, αυτό θα μπορούσε να ανοίξει νέες θεραπευτικές δυνατότητες.

Έτσι, η μελέτη δεν αποδεικνύει μόνο τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι συνήθειες του τρόπου ζωής στην εμφάνιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας, αλλά παρέχει και νέες στρατηγικές πειραμάτων για την περαιτέρω διερεύνηση των επιπτώσεών τους.

Πηγές:
Ινστιτούτο Max Planck

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ανακαλεί συσκευασμένο τσουρέκι ο ΕΦΕΤ
Κηπουρική: Πώς βοηθά την ψυχική μας υγεία
Μητσοτάκης από το υπουργείο Υγείας: Τηλεφωνική γραμμή "1566" από τον Ιούλιο για το ΕΣΥ