Η άνοια είναι ένα σύνδρομο που επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη, τη συμπεριφορά και την ικανότητα για καθημερινές δραστηριότητες, με τη νόσο Alzheimer να αποτελεί την πιο συχνή αιτία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από 55 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με άνοια και ο αριθμός αυτός προβλέπεται να τριπλασιαστεί έως το 2050 . Αν και η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βελτιώσει συμπτώματα ή να επιβραδύνει την εξέλιξη, δεν αποτελεί πανάκεια. Σε αυτό το πλαίσιο, οι μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο των ασθενών όσο και των φροντιστών. Η χρησιμότητα των μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων ως υποστήριξη των ατόμων με άνοια είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη εδώ και χρόνια. Οι μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις είναι θεραπευτικές στρατηγικές που δεν περιλαμβάνουν φαρμακευτικά σκευάσματα και στοχεύουν στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, της συμπεριφοράς και της συναισθηματικής κατάστασης του ασθενούς. Οι παρεμβάσεις αυτές στηρίζονται σε αρχές νευροπλαστικότητας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, ενώ είναι εξατομικευμένες ανάλογα με το στάδιο της νόσου και τις ανάγκες κάθε ατόμου.

Βασικές Κατηγορίες Μη Φαρμακολογικών Παρεμβάσεων

  1. Γνωστική Ενδυνάμωση και Επανεκπαίδευση

Προγράμματα όπως η Γνωστική Ενδυνάμωση (Cognitive Stimulation Therapy) και η Γνωστική Επανεκπαίδευση περιλαμβάνουν δραστηριότητες μνήμης, επίλυσης προβλημάτων και λεκτικής επικοινωνίας. Η συμμετοχή σε αυτά έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει όχι μόνο τη γνωστική λειτουργία αλλά και την ψυχολογική διάθεση. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η εφαρμογή τέτοιων παρεμβάσεων δύο φορές την εβδομάδα για 7 εβδομάδες επιφέρει σημαντική βελτίωση σε τεστ μνήμης.

  1. Μουσικοθεραπεία

Η μουσική ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια άνοιας. Συμμετοχή σε μουσικές συνεδρίες μειώνει το άγχος, την επιθετικότητα και ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση. Μάλιστα, οι αγαπημένοι ήχοι από τη νεότητα του ασθενούς φαίνεται να έχουν τηνισχυρότερη επίδραση.

  1. Θεραπεία Με Τέχνη και Δραστηριότητες Δημιουργικής Έκφρασης

Ζωγραφική, χειροτεχνία και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και προσφέρουν διέξοδο στη συναισθηματική έκφραση. Οι ασθενείς νιώθουν παραγωγικοί και μειώνεται το αίσθημα απομόνωσης.

  1. Σωματική Άσκηση

Η τακτική σωματική δραστηριότητα (π.χ. περπάτημα, ήπια γυμναστική) όχι μόνο βελτιώνει τη φυσική κατάσταση, αλλά συμβάλλει και στη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας. Η άσκηση ενισχύει την αιμάτωση του εγκεφάλου και μειώνει την κατάθλιψη.

  1. Θεραπείες Επαναπροσανατολισμού και Επικύρωσης

Η Θεραπεία Προσανατολισμού στην Πραγματικότητα βοηθά τους ασθενείς να διατηρούν επίγνωση του χρόνου, του χώρου και των προσώπων, μέσω επαναλαμβανόμενων πληροφοριών. Αντίθετα, η Θεραπεία Επικύρωσης επικεντρώνεται στο να αποδέχεται τα συναισθήματα του ασθενούς χωρίς να τον διορθώνει, μειώνοντας το άγχος και τις συγκρούσεις.

  1. Doll Therapy (Θεραπεία με Κούκλες)

Εφαρμόζεται κυρίως σε προχωρημένα στάδια άνοιας, με στόχο τη μείωση της ανησυχίας και της επιθετικότητας. Η παρουσία μιας κούκλας ξυπνά μνήμες φροντίδας και προσφέρει αίσθηση ασφάλειας. Μελέτες δείχνουν μείωση συμπτωμάτων κατά 30% σε 6 εβδομάδες παρέμβασης .

  1. Θεραπευτική Παρέμβαση με Ζώα (Animal-Assisted Therapy)

Η επαφή με σκύλους ή γάτες μειώνει την κατάθλιψη, αυξάνει την κοινωνικότητα και προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη. Οι συνεδρίες αυτές εφαρμόζονται κυρίως σε κέντρα ημέρας και μονάδες φροντίδας.

Η εφαρμογή μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων απαιτεί συνεργασία ειδικών (ψυχολόγων, εργοθεραπευτών, μουσικοθεραπευτών) και οικογενειακού περιβάλλοντος. Στην Ελλάδα λειτουργούν Κέντρα Ημέρας για άτομα με άνοια, όπου προσφέρονται δομημένα προγράμματα και υποστήριξη για φροντιστές.Εκτός από τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, οι παρεμβάσεις αυτές μειώνουν το άγχος και την εξουθένωση των φροντιστών, καθώς προσφέρουν εναλλακτικές στρατηγικές διαχείρισης δύσκολων συμπεριφορών.Οι μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις δεν αντικαθιστούν τη φαρμακευτική αγωγή, αλλά αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα για μια ολιστική προσέγγιση στην άνοια. Συνδυάζοντας τέχνη, μουσική, κίνηση και συναισθηματική υποστήριξη, συμβάλλουν στη διατήρηση της αξιοπρέπειας, της αυτονομίας και της ποιότητας ζωής των ασθενών.

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

  1. World Health Organization. Dementia fact sheet. 2023.
  2. Olazarán J, et al. Nonpharmacological therapies in Alzheimer’s disease: a systematic review of efficacy. Dement Geriatr Cogn Disord. 2010;30(2):161-78.
  3. Aguirre E, et al. Cognitive stimulation therapy for dementia: A systematic review. Aging Ment Health. 2013;17(5):514-24.
  4. Woods B, et al. Cognitive stimulation for dementia: a systematic review of the evidence. Cochrane Database Syst Rev. 2012;2:CD005562.
  5. Raglio A, et al. Music therapy interventions in dementia care: Evidence-based systematic review. Ageing Res Rev. 2015;23:109-22.
  6. Beard RL. Art therapies and dementia care. Dementia. 2012;11(5):633-56.
  7. Heyn P, et al. The effects of exercise training on elderly persons with cognitive impairment and dementia: a meta-analysis. Arch Phys Med Rehabil. 2004;85(10):1694-704.
  8. Tondi L, et al. Validation therapy (VT) in dementia: A review. Arch Gerontol Geriatr. 2007;44 Suppl 1:407-11.
  9. Pezzati R, et al. Doll therapy in dementia: A systematic review. Aging Ment Health. 2021;25(6):1121-1128.
  10. Moretti F, et al. Pet therapy in elderly patients with mental illness. Psychogeriatrics. 2011;11(2):125-9.
  11. Brodaty H, et al. Psychological interventions for caregivers of people with dementia: a systematic review. Aging Ment Health. 2014;18(8):983-95.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη