Της Σοφίας Νέτα

Η καρδιακή ανεπάρκεια, η αδυναμία της καρδιάς να τροφοδοτήσει με αίμα τα διάφορα όργανα και να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους για οξυγόνο, είναι μία μακροχρόνια πάθηση, η οποία συνήθως καθυστερεί να διαγνωσθεί και να αντιμετωπισθεί.

Η έγκαιρη και σύγχρονη αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου (συμπεριλαμβανομένου και του εμφράγματος του μυοκαρδίου) έχει σαν ‘τίμημα’ την διαρκώς αυξανόμενη επίπτωση της καρδιακής ανεπάρκειας.

Τα συμπτώματα (δύσπνοια, εύκολη κόπωση και οιδήματα) υποεκτιμούνται από τους ασθενείς, θεωρώντας ότι είναι φυσικά επακόλουθα είτε της γήρανσης είτε της κακής φυσικής τους κατάστασης. Επιπρόσθετα, δεν έχει γίνει κατανοητό στο ευρύ κοινό ότι πρόκειται για ένα κακόηθες σύνδρομο και μάλιστα με χειρότερη πρόγνωση από αυτή του καρκίνου ή του AIDS.

Στην πραγματικότητα, 30-40% των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια πεθαίνουν στον πρώτο χρόνο από την πρώτη τους εισαγωγή στο νοσοκομείο. Όσο νωρίτερα η καρδιακή ανεπάρκεια διαγνωσθεί και αρχίσει η κατάλληλη θεραπεία, τόσο περισσότερες είναι οι προοπτικές για καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών στο μέλλον.

Γενικά, η σύγχρονη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας έχει τρεις στόχους: την βελτίωση των συμπτωμάτων, την επιβράδυνση της εξέλιξης και την μακροχρόνια επιβίωση.

Φάρμακα που αποφορτίζουν την καρδιά, εξισορροπούν τις απελευθερούμενες ορμόνες και αυξάνουν την ροή του αίματος σε ζωτικά όργανα όπως είναι τα διουρητικά, οι β-αναστολείς, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου και σε ορισμένες περιπτώσεις και οι αναστολείς της αλδοστερόνης αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της φαρμακευτικής θεραπείας της καρδιακής ανεπάρκειας και χρησιμοποιούνται ευρέως στη χώρα μας.

Η προσπάθεια παρέμβασης της Εταιρείας Μελέτης της Καρδιακής Ανεπάρκειας (ΕΜΕΚΑ) είναι να παροτρύνει τους ασθενείς είτε στο εξωτερικό ιατρείο καρδιακής ανεπάρκειας είτε στα πλαίσια προγραμμάτων κατ’ οίκον νοσηλείας ( με την συμμετοχή έμπειρου νοσηλευτικού προσωπικού) να λαμβάνουν τον σωστό συνδυασμό των προαναφερθέντων φαρμάκων στις απαιτούμενες δόσεις.

 Έχει δειχθεί ότι, η στοιχειώδης συμμόρφωση με την λήψη του κατάλληλου συνδυασμού φαρμάκων στην κατάλληλη δόση παράλληλα με την αλλαγή του τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει την τροποποίηση της δίαιτας, τον περιορισμό λήψης αλατιού και κατανάλωσης αλκοόλ, την επίτευξη και διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους, την καταπολέμηση του stress, την διακοπή καπνίσματος και την τακτική άσκηση, όχι μόνο αυξάνουν την ικανότητα του ασθενούς για αυτοεξυπηρέτηση αλλά έχουν και κοινωνικο-οικονομική διάσταση μειώνοντας τις εισαγωγές στο νοσοκομείο λόγω επιβάρυνσης της νόσου.

Ειδικότερα, προγράμματα σωματικής άσκησης, ‘ταμπού’ πριν από μερικά χρόνια, όχι μόνο βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, όχι μόνον ελαττώνουν τις εισαγωγές στο νοσοκομείο αλλά φαίνεται να παρατείνουν αυτή την ίδια τη ζωή των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια.

Αν και οι Έλληνες καρδιολόγοι είναι στην πρωτοπορία των προγραμμάτων αυτών σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο, στόχος της ΕΜΕΚΑ είναι η επέκταση και η διάδοσή τους σε όλη την Ελλάδα.

Σε ασθενείς με σοβαρού βαθμού καρδιακή ανεπάρκεια, που παρά τις προηγούμενες προσπάθειες εισάγονται στο νοσοκομείο, μπορεί να χορηγηθούν ενδοφλέβια ινότροποι παράγοντες, οι οποίοι ενδυναμώνουν τη συσπαστικότητα της καρδιάς και έχει βρεθεί ότι μειώνουν τον αριθμό των κατ’έτος νοσηλειών.

Ορισμένα κέντρα στην Ελλάδα επίσης πρωτοπορούν παγκοσμίως αφ’ ενός μεν εισάγοντας νέες μεθόδους χορήγησης των ινοτρόπων φαρμάκων αφ’ ετέρου δε δοκιμάζοντας νέους φαρμακολογικούς παράγοντες με ινότροπη δράση.

Κοσμογονία, όμως, στη χώρα μας συντελείται και στην ταχύτητα με την οποία αφομοιώνονται νέες τεχνολογίες, οι οποίες εφαρμόζονται σε προχωρημένα στάδια καρδιακής ανεπάρκειας, όπως η εμφύτευση αμφικοιλιακού βηματοδότη για την επίτευξη καρδιακού επανασυγχρονισμού και η εμφύτευση απινιδιστών, τεχνικές που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και προλαμβάνουν τον αιφνίδιο θάνατο σε επιλεγμένες ομάδες ασθενών.

Τόσο οι αμφικοιλιακοί βηματοδότες όσο και οι απινιδιστές ‘διεκδικούν’ με ιδιαίτερες αξιώσεις την πρώιμη εμφύτευσή τους σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας επαναφέροντας για πολλοστή φορά στο προσκήνιο τον περίφημο, από κοινωνικοοικονομική άποψη, λόγο κόστους/οφέλους.

Η πολλά υποσχόμενη κυτταρική θεραπεία με βλαστοκύτταρα περνάει, διεθνώς, από την φάση των μικρών μελετών, που στόχευαν στον έλεγχο της ασφάλειας της μεθόδου, στις μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες με στόχο τη διερεύνηση της κλινικής και προγνωστικής αποτελεσματικότητας της μεθόδου.

Με ενδιαφέρον αναμένονται τα αποτελέσματα των μελετών αυτών για να καθορισθεί ο τρόπος και ο χρόνος χορήγησης των βλαστοκυττάρων καθώς και η κατηγορία των ασθενών που θα ωφεληθεί από το είδος αυτό της θεραπείας.

Τέλος, τα τελευταία 10 χρόνια, η χώρα μας πρωτοπορεί ή τουλάχιστον δεν υπολείπεται στην αντιμετώπιση του τελικού σταδίου καρδιακής ανεπάρκειας προσφέροντας ελπίδα σε περιπτώσεις που προ 10ετίας θα εθεωρούντο ‘χαμένες’.

Η ελπίδα αυτή ‘ακούει’ στο όνομα τεχνητή καρδιά και μεταμόσχευση καρδιάς. Δύο εξαίρετα κέντρα έχουν αναλάβει το σημαντικό αυτό φορτίο. Το νοσοκομείο ‘Αλεξάνδρα’ υπό τον καθηγητή καρδιολογίας κύριο Ιωάννη Νανά και τους συνεργάτες του καρδιολόγους σε συνεργασία με τους καρδιοχειρουργούς Magdie Yacoub και Στέργιο Θεοδωρόπουλο από το Ιασώ General με κύρια έμφαση στην τοποθέτηση τεχνητής καρδιάς σαν γέφυρα προς την ανάρρωση του ασθενούς και το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο υπό τον καρδιοχειρουργό κύριο Πέτρο Αλιβιζάτο και τους συνεργάτες του καρδιοχειρουργούς Πέτρο Σφυράκη και Γεώργιο Σταυρίδη σε συνεργασία με τους καρδιολόγους Σταμάτη Αδαμόπουλο, Γεώργιο Καραβόλια και Αθανάσιο Μαγγίνα με κύρια έμφαση στην τοποθέτηση τεχνητής καρδιάς σαν γέφυρα προς την μεταμόσχευση.

Στο πρόγραμμα της τεχνητής καρδιάς σαν γέφυρα προς την ανάρρωση, η ομάδα του ‘Αλεξάνδρας- Ιασώ General’ επιτυγχάνει τον απογαλακτισμό του ασθενούς από το μηχάνημα, αφού προηγουμένως ενισχύσει το μυοκάρδιο με τον β-διεγέρτη κλεμβουτερόλη.

Στο πρόγραμμα του Ωνασείου Καρδιοχειρουργιού Κέντρου, εκτός από τους 48 μεταμοσχευμένους ασθενείς χωρίς προηγούμενη υποστήριξη με τεχνητή καρδιά με εξαιρετικά αποτελέσματα συγκρίσιμα των μεγάλων μεταμοσχευτικών κέντρων Ευρώπης και Αμερικής, άλλοι 11 ασθενείς, των οποίων το μέλλον ήταν αρνητικά προδιαγραμμένο, μεταμοσχεύθηκαν αφού προηγουμένως υποστηρίχθηκαν από τεχνητή καρδιά, ενώ άλλοι 9 ασθενείς με μηχανήματα αναμένουν στη λίστα το πολυπόθητο μόσχευμα ώστε να απολαύσουν και αυτοί τα αγαθά της ζωής που απολαμβάνουν οι μεταμοσχευμένοι.

Η συνεργασία πολιτείας, ιατρικών φορέων και εκκλησίας θα αυξήσει εντυπωσιακά τον αριθμό των δοτών ώστε να ικανοποιηθούν, εν μέρει τουλάχιστον, οι ανάγκες της χώρας μας σε προσφορά οργάνων.

Η καρδιακή ανεπάρκεια, επομένως, είναι μια νόσος, η οποία σχετίζεται με κακή ποιότητα ζωής, αρκετά υψηλό κόστος (2% των συνολικών δαπανών για την υγεία) και είναι δυνητικά θανατηφόρος, γι αυτό και η σωστή και έγκαιρη θεραπεία είναι πολύ σημαντική προτού εγκατασταθούν μη αναστρέψιμοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί, που οδηγούν σε εξάντληση των εφεδρειών του μυοκαρδίου.

Ως εκ τούτου η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί μια συνεχή επιδημιολογική, διαγνωστική, προγνωστική, θεραπευτική και κοινωνικο-οικονομική πρόκληση.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Οι δημιουργικές δραστηριότητες προστατεύουν από τη γήρανση του εγκεφάλου
Παρέμβαση με εικονική πραγματικότητα μειώνει το άγχος του θανάτου
Ο Barry Manilow ανακοίνωσε ότι πάσχει από καρκίνο στον πνεύμονα