Πρωταθλητές στην απιστία οι μεσήλικες

Της Σοφίας Νέτα

Πιο άπιστοι αποδεικνύονται οι μεσήλικες, καθώς έρευνα έδειξε σημαντική αύξηση των περιπτώσεων απιστίας στα ζευγάρια ηλικίας 46 έως 55 ετών. Οι ειδικοί εξηγούν ότι σε αυτή την ηλικία, η γυναίκα περνάει κλιμακτήριο και έχει ανάγκη την επιβεβαίωση, σεξουαλική και συναισθηματική.

Από την άλλη, οι άνδρες γύρω στα 50 διέρχονται μια δεύτερη εφηβεία, και έχουν ανάγκη να επιβεβαιώσουν τον ανδρισμό και το Εγώ τους, συνάπτοντας ερωτικές σχέσεις με τρίτα πρόσωπα.

Την έρευνα παρουσίασε η κλινικός ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος Δρ. Χαρά Νομικού, Παν/μιο Le Miraill Toulouse, Γαλλία και οι συνεργάτες της, βασιζόμενοι σε στοιχεία ατόμων και ζευγαριών που ζήτησαν ψυχολογική βοήθεια για τις σχέσεις τους, κατά το έτος 2007.

Η έρευνα παρουσιάσθηκε κατά τη διάρκεια Ημερίδας με Θέμα: ‘Σχέσεις σε Κρίση’, που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στην Αθήνα.
Από τον έρευνα προκύπτει ακόμη ότι:

τα ζευγάρια από 26 έως 35 ετών αντιμετωπίζουν προβλήματα που εστιάζονται κυρίως στην παρεμβατική συμπεριφορά των γονιών τους. Σε αυτή την ηλικιακή περίοδο, τα άτομα βρίσκονται συνήθως κοντά στο γάμο ή είναι ήδη πρόσφατα παντρεμένα. Το έγγαμο ζευγάρι δυσκολεύεται να διαχωριστεί από την οικογένεια που προέρχεται.
στα ζευγάρια ηλικίας 36 έως 45 ετών, παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στην επικοινωνία. Στη χρονική αυτή περίοδο, τα όρια που προστατεύουν το ζευγάρι έχουν πια διαμορφωθεί, και ως εκ τούτου η παρέμβαση των γονιών και των συγγενών δεν αποτελεί σημείο διένεξης. Είναι όμως η περίοδος που προστίθενται καινούρια μέλη στην οικογένεια, κάτι που φέρνει δυσκολία στην επικοινωνία, καθώς οι ρόλοι και οι ευθύνες στο ζευγάρι αλλάζουν και επαναπροσδιορίζονται.
περισσότερες γυναίκες έρχονται να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια για τη σχέση τους. Συχνά επισκέπτονται έναν ειδικό ψυχικής υγείας, μιας και εκφράζουν πιο εύκολα τα συναισθήματά τους και τις αρνητικές σκέψεις, σε αντίθεση με τους άνδρες που τους χαρακτηρίζει η αλεξιθυμία. Βέβαια, το ερώτημα παραμένει: γιατί οι άνδρες δεν έρχονται στον Ψυχολόγο; Αυτό είναι κάτι που ισχύει γενικότερα, και όχι μόνο όταν το αίτημα είναι η δυσκολία στη σχέση. Το χαμηλό ποσοστό προσέλευσης ζευγαριών φαίνεται να μαρτυρά τη δυσκολία ενός από τους δυο συντρόφων να έρθει στον ειδικό, είτε γιατί πιστεύει ότι δεν το χρειάζεται, είτε γιατί θεωρεί ότι δεν θα βοηθηθεί.
το ποσοστό των έγγαμων που ζητούν βοήθεια είναι σαφώς υψηλότερο από αυτό των άγαμων. Το έγγαμο ζευγάρι ίσως έχει αποκτήσει παιδιά, κάτι που κάνει πιο επιτακτική την εξεύρεση ισορροπίας στην οικογένεια. Επιπλέον, ένα έγγαμο ζευγάρι ενδεχομένως έχει οικονομικές και άλλες νομικές υποχρεώσεις και δεσμεύσεις, και συχνά εμπλέκεται η ευρύτερη οικογένεια του ζευγαριού (γονείς, συγγενείς).

Τι είναι όμως αυτό που κάνει ένα ζευγάρι ή ένα άτομο να αποφασίσει να επισκεφθεί έναν ψυχολόγο; Η έρευνα έδειξε ότι η συναισθηματική αποξένωση και η έλλειψη επικοινωνίας είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά του ζεύγους που κάνουν αναγκαία την παρέμβαση του ειδικού.

Συναισθηματική Αποξένωση: Όταν το ζευγάρι είναι συναισθηματικά απόμακρο, ο ένας δεν αναγνωρίζει τις ανάγκες και τα θέλω του άλλου, και λειτουργούν ως μονάδες και όχι σαν δυάδα. Η σχέση δεν καλύπτει τις συναισθηματικές τους ανάγκες, ενώ νιώθουν ότι αν μιλήσουν με το σύντροφο δεν θα τους καταλάβει και δεν θα τους στηρίξει.
Προβλήματα στην Επικοινωνία: Η δυσκολία ενός ζευγαριού να επικοινωνήσει μπορεί να αναφέρεται στη λεκτική, συναισθηματική, σωματική ή σεξουαλική επικοινωνία. Δεν γίνονται κατανοητοί στο σύντροφό τους, και αδυνατούν να επικοινωνήσουν σε μη-λεκτικό επίπεδο, δηλαδή μέσα από το άγγιγμα, την αγκαλιά, το χάδι, ή τη σεξουαλική επαφή.
Απιστία: Ορίζεται ως η παραβίαση της αποκλειστικής αφοσίωσης που πρέπει να έχει ο ένας προς τον άλλο. Έτσι, συνάπτονται ερωτικές ή συναισθηματικές σχέσεις με ένα τρίτο φυσικό πρόσωπο, ακόμα και μέσω του διαδικτύου.
Σεξουαλικά Προβλήματα: Στις γυναίκες υπάρχει συνήθως μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, προβλήματα διέγερσης ή παρουσία πόνου κατά τη διάρκεια της συνουσίας, ενώ στους άνδρες τα αντίστοιχα προβλήματα έγκεινται συνήθως στην πρόωρη εκσπερμάτιση, στα προβλήματα στύσης
και λιγότερο στη μειωμένη σεξουαλική επιθυμία.
Βία: Χαμηλότερο είναι το ποσοστό των ατόμων που επισκέπτονται έναν ειδικό επειδή βιώνουν βία. Αυτό δεν συνεπάγεται βέβαια χαμηλά ποσοστά βίαιης συμπεριφοράς στη σχέση. Φαίνεται ότι η χαμηλή προσέλευση οφείλεται στη δυσκολία που έχουν τα άτομα, που κακοποιούνται συναισθηματικά, λεκτικά ή σωματικά, να ζητήσουν βοήθεια. Η ενδο-οικογενειακή βία παραμένει ακόμα ταμπού στην Ελλάδα. Παράλληλα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τη δυσκολία, κυρίως γυναικών, να αναγνωρίσουν κάθε είδους βία και επομένως να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι γυναίκες που αποφασίζουν να φύγουν από μια σχέση ή ένα γάμο επισκέπτονται έναν ψυχολόγο σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι οι άνδρες, κάτι που δείχνει ότι οι γυναίκες ζητούν να επιβεβαιώσουν την ορθότητα της απόφασής τους, ίσως μάλιστα και λόγω μητρότητας.

Ποια είναι όμως η πιο συχνή αιτία που παρακινεί μια γυναίκα να ζητήσει ψυχολογική βοήθεια; Διότι νιώθουν ότι δεν επικοινωνούν με τον σύντροφό τους και είναι συναισθηματικά αποξενωμένες από αυτόν -- είναι η δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων, αναγκών και θέλω.

Οι γυναίκες μπορούν πιο εύκολα από ότι οι άνδρες να εκφράζονται και να κατανοούν συναισθηματικά σήματα. Επίσης, πολλές είναι οι γυναίκες που ζητούν βοήθεια για το πώς να χειρισθούν την απιστία του συντρόφου τους.

Συχνά, η ανασφάλεια και η χαμηλή αυτοπεποίθηση μπορούν να οδηγήσουν μια γυναίκα να θεωρήσει τον εαυτό της υπεύθυνο για την απιστία του συντρόφου της, δημιουργώντας της ενοχικά αισθήματα.

Οι άνδρες έχουν μια δυσκολία να λειτουργήσουν όταν βρίσκονται υπό συναισθηματική φόρτιση -- εγκλωβίζονται στο συναίσθημά τους και αδυνατούν να σκεφτούν λογικά. Βρίσκονται σε φόρτιση και νομίζουν ότι χάνουν τον έλεγχο. Προκειμένου να διαχειριστούν το αρνητικό συναίσθημα καταφεύγουν στη λεκτική ή σωματική βία, κάτι που τους προσφέρει μια ψευδή αίσθηση ελέγχου.

Όταν υπάρχει βία σε μια σχέση, το άτομο ζει μέσα στο φόβο. Οι σκέψεις του γίνονται δυσλειτουργικές, οι προσωπικές ανάγκες, τα θέλω και τα δικαιώματα παραμερίζονται προκειμένου να δικαιολογηθεί η συμπεριφορά του θύτη και η απόφαση του θύματος να μείνει στη σχέση, πχ ‘με χτυπάει για να συμμορφωθώ, να γίνω καλύτερη και να βελτιώσουμε τη σχέση μας’, ‘εγώ φταίω που προκάλεσα το θυμό του, καλύτερα να μην μίλαγα’, ‘είμαι αδύναμη και ευάλωτη, καλύτερα να τον αφήσω να με παραδειγματίσει’.

Το θύμα εύκολα μειώνει και κατηγορεί τον εαυτό του, αναλαμβάνοντας την ευθύνη όσων δεν έχουν πάει καλά στη σχέση.

Η ψυχολογική αυτή έρευνα, θέλησε να μελετήσει εκτενέστερα τις ψυχολογικές αντιδράσεις ενός ατόμου που βιώνει προβλήματα στην ερωτική και συναισθηματική του ζωή. Αυτό που καταγράφηκε ήταν ότι τα προβλήματα στη σχέση συνδέονται με υψηλά ποσοστά κατάθλιψης και άγχους, ενώ ένα μικρό ποσοστό ατόμων καταφεύγει σε χρήση ουσιών, κυρίως αλκοόλ για αγχόλυση.

Πιο συγκεκριμένα, υψηλά ποσοστά άγχους και κατάθλιψης εμφανίζουν τα ζευγάρια που νιώθουν συναισθηματικά αποκομμένα. Ένας από τους δυο ή και οι δυο, παρουσιάζουν πολλές δυσλειτουργικές πεποιθήσεις, δηλαδή μπορεί να εστιάζουν υπερβολικά σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες.

Οι πεποιθήσεις αυτές μπλοκάρουν και δυσχεραίνουν τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Οι Young & Kiosk (1997) αναφέρθηκαν σε 11 ‘παγίδες-σχήματα’, μια από τις οποίες είναι η παγίδα της ‘συναισθηματικής στέρησης’. Όταν πιστεύουμε ότι ο σύντροφος μας δεν μας καταλαβαίνει, τότε η δυσλειτουργική πεποίθηση συνίσταται στο να πιστεύουμε ότι η αγάπη του συντρόφου μας δεν είναι αρκετή και ποτέ δεν θα μας καλύψει συναισθηματικά.

Παρερμηνεύουμε τη συμπεριφορά του/της, διώχνοντας τον/την μακριά μας, ενώ αισθανόμαστε ότι θα μείνουμε για πάντα μόνοι.

Τι όμως ακριβώς συμβαίνει όταν οι γονείς, τα αδέλφια ή οι συγγενείς ενός ζευγαριού παρεμβαίνουν στη σχέση; Κάθε σχέση την διέπουν τα όρια εκείνα που προστατεύουν μια οικογένεια ή ένα ζευγάρι από τον έξω κόσμο, κάτι που σύμφωνα με τον Minuchin αποτελεί θεμέλια λειτουργία.

Είναι σημαντικό τα όρια αυτά να είναι στον κατάλληλο βαθμό κλειστά, αλλά και ανοιχτά όταν και όπου χρειάζεται. Όταν το ζευγάρι επιτρέπει άκριτα παρεμβολές από το εξωτερικό περιβάλλον, τότε βρίσκεται εκτεθειμένο και συνήθως αποδιοργανώνεται, κινδυνεύοντας να διαλυθεί η οντότητα του.

Αυτό προκαλεί υψηλό βαθμό άγχους και κατάθλιψης.

Τα σεξουαλικά προβλήματα στη σχέση συνδέονται με άγχος και κατάθλιψη, καθώς επίσης και με δυσλειτουργικές πεποιθήσεις, όπως ‘δεν τον διεγείρω σεξουαλικά, άρα δεν με αγαπάει’, ‘αφού δε με θέλει ερωτικά, σημαίνει πως δεν είμαι αρκετά καλή ή δεν αξίζω τίποτα’.

Απιστία

Η απιστία σε ένα ζευγάρι αυξάνει τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Πολλές είναι οι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που πλαισιώνουν την απιστία πχ ‘δεν αξίζω τίποτα, γι αυτό δεν είναι πιστός’, ‘εγώ είμαι που τον οδήγησα να με απατήσει επειδή δεν ήμουν καλή σύντροφος’, ‘τον παραμέλησα ή δεν τον ευχαρίστησα όσο θα ήθελε...μου αξίζει αυτή η συμπεριφορά’.

Προβλήματα στην επικοινωνία συνδέονται με υψηλό άγχος και κατάθλιψη, καθώς επίσης και με μη ρεαλιστικές πεποιθήσεις, που δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την επικοινωνία, πχ ‘δεν μου μιλάει, άρα έπαψε να με αγαπάει’, ‘δεν με αγκάλιασε, άρα δεν με ποθεί ερωτικά’, ‘δεν μου μίλησε για τη δουλειά του, γιατί δεν τον ενδιαφέρει η άποψη μου’, ‘δεν με ρώτησε πώς πήγε η μέρα μου, άρα του είμαι αδιάφορη’.

Ζήλια

Η ζήλια διακρίνεται σε υγιή και παθολογική. Η υγιής ζήλια σταματά όταν εκλείψουν οι περιστασιακοί παράγοντες που την προκάλεσαν (πχ. πληγωμένος εγωισμός). Στην περίπτωση όμως της παθολογικής ζήλιας, το άτομο χάνει τον πλήρη έλεγχο των συναισθηματικών, λεκτικών και σωματικών του αντιδράσεων.

Προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει πειστήρια απιστίας, τσεκάροντας διαρκώς τη συμπεριφορά του συντρόφου του.

Πρόκειται για εμμονή, που ενισχύεται από ασήμαντες αφορμές. Η παθολογική ζήλια προκαλεί άγχος και κατάθλιψη επειδή υπάρχει θυματοποίηση του εαυτού, απώλεια της ταυτότητας και εξάρτηση αποκλειστικά από το σύντροφο. Μια συνήθης δυσλειτουργική πεποίθηση είναι η παγίδα της υποταγής ‘θα κάνω ότι θες για να με αγαπάς...μόνο μείνε αφοσιωμένος σε μένα’.

Νιώθουν μειονεκτικά, και κατά βάθος πιστεύουν ότι δεν αξίζουν την αγάπη, και το σεβασμό του συντρόφου τους.

Ομιλητές στην εκδήλωση, εκτός από την Δρ. Χαρά Νομικού, ήταν οι: Αρετή Τσινού, Κλινικός Ψυχολόγος, MSc, MA William Paterson University of NJ, USA, Νανά Παλαιτσάκη, Δημοσιογράφος,Χριστίνα Σταματάκη, Κλινικός Ψυχολόγος, Παν/μιο Paul Valery, Montpellier, Γαλλία, Ορέστης Νέτας, Κοινωνικός Ψυχολόγος MA.

Sussex University, U.K,Ελένη Ανουσάκη, πρώην Βουλευτής, Ηθοποιός, Νάντια Μουρούζη, Ηθοποιός, Δήμητρα Σφήκα, Κλινικός Ψυχολόγος, Παν/μίο Caen, Γαλλία, Σωτήρης Κουτσόγιωργας Couchell, Ιατρός, Διευθυντής Πλαστικής Χειρουργικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Ελίζα Βόζενμπεργκ, Δικηγόρος.