Ποιες είναι οι καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων;

Της Σοφίας Νέτα

Τι τύπος καταναλωτή είστε; πιστός, αδιάφορος, υπερκαταναλωτικός, ψαγμένος ή ευαισθητοποιημένος προς την τιμή; Το Ίδρυμα ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, με πανελλαδική έρευνα που πραγματοποίησε για να καταγράψει τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων, σκιαγραφεί το προφίλ του μέσου Έλληνα καταναλωτή.

Όλα τα στοιχεία που παραθέτονται είναι βασισμένα στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών MRB Hellas σε δείγμα 1.000 ατόμων ηλικίας 15-65 ετών, κατοίκους αστικών περιοχών.

Το προφίλ του Έλληνα καταναλωτή

Μπορούν οι καταναλωτές να χωριστούν σε κατηγορίες ανάλογα με τον τρόπο που συμπεριφέρονται, όταν πρόκειται να αγοράσουν ή όταν αγοράζουν τρόφιμα και ποτά;

Η έρευνα του ΙΑΔ έδειξε ότι υπάρχουν 5 τύποι καταναλωτών:

Υπερκαταναλωτικοί: 22%
Πιστοί: 17%
Αδιάφοροι: 16%
Ψαγμένοι: 25%
Ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή (Price Conscious): 20%

Ποια είναι, όμως, τα χαρακτηριστικά των 5 τύπων καταναλωτή;

Οι Υπερκαταναλωτικοί (22%)

Γενικά χαρακτηριστικά:

Προτιμούν τις επώνυμες μάρκες τροφίμων και ποτών (κατά 73%)
Επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές μαρκών-θεωρούν πιο ασφαλή τα προϊόντα μεγάλων εταιρειών/βιομηχανιών, καθώς και τα συσκευασμένα
Δοκιμάζουν πάντα τα νέα προϊόντα που διαφημίζονται
Παρασύρονται από προσφορές στο σημείο πώλησης, αγοράζοντας έτσι αγαθά που συχνά δεν χρειάζονται
Θεωρούν ότι η οικογένεια είναι αυτή που τους προστατεύει ως καταναλωτές, αλλά φαίνεται ότι δίνουν το μεγαλύτερο βαθμό εμπιστοσύνης σε όλους τους φορείς σε σχέση με τους άλλους τύπους καταναλωτών. Ιδιαίτερα μάλιστα, σε σύγκριση με τους ευαισθητοποιημένους ως προς την τιμή (Price Conscious), τους αδιάφορους και τους πιστούς.

Οι Πιστοί (17%)

Γενικά χαρακτηριστικά:

Επιμένουν να αγοράζουν συγκεκριμένες μάρκες τροφίμων και ποτών σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους τύπους καταναλωτών.
Προτιμούν πάντα τις επώνυμες μάρκες.
Δεν μπαίνουν στη διαδικασία σύγκρισης τιμών στο σημείο πώλησης.
Δεν παρασύρονται από προσφορές στο σημείο πώλησης.

Πιο πιστοί φαίνεται να είναι οι Αθηναίοι καταναλωτές (46%) και μάλιστα ανώτερου μορφωτικού επιπέδου και κοινωνικής τάξης.

Οι Αδιάφοροι (16%)

Γενικά χαρακτηριστικά:

Δεν απογοητεύονται και δεν διαμαρτύρονται, σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους τύπους καταναλωτών, όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους.
Δεν αγοράζουν είδη που δεν χρειάζονται.
Περισσότερο αδιάφοροι εμφανίζονται οι νέοι άντρες ηλικίας 15-25 με ποσοστό 53% έναντι των γυναικών με 47%.

Οι ‘Ψαγμένοι’ (25%)

Γενικά χαρακτηριστικά:

Νιώθουν απογοήτευση και διαμαρτύρονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους τύπους καταναλωτών, όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους-περισσότεροι από τους μισούς (54%) ‘ψαγμένους’ καταναλωτές, όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με ένα προϊόν, το επιστρέφουν ή διαμαρτύρονται στο μαγαζί που το αγόρασαν. Μόνο ένα ποσοστό της τάξεως του 3% φαίνεται να μην κάνει τίποτα.
Έχουν το υψηλότερο επίπεδο ενημέρωσης σε σχέση με το τι αγοράζουν.
Δεν αγοράζουν ποτέ είδη που δεν χρειάζονται.
Συγκρίνουν πάντα τις τιμές πριν αποφασίσουν τι θα αγοράσουν.
Περισσότερο ‘ψαγμένοι’ καταναλωτές είναι οι Θεσσαλονικείς.

Οι Ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή (Price Conscious) (20%)

Γενικά χαρακτηριστικά:

Προτιμούν λιγότερο από τους άλλους τύπους καταναλωτών τις επώνυμες μάρκες.
Δεν επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές.
Σπάνια δοκιμάζουν νέα προϊόντα που διαφημίζονται.
Συχνά συγκρίνουν τις τιμές πριν αγοράσουν κάποιο τρόφιμο ή ποτό.
Διαμαρτύρονται λιγότερο από όλους τους τύπους καταναλωτών, όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους.
Δεν αγοράζουν είδη που δεν χρειάζονται.

Οι κάτοικοι επαρχίας φαίνεται να είναι συχνότερα καταναλωτές ευαισθητοποιημένοι ως προς την τιμή (Price Conscious).
Αυτός ο τύπος καταναλωτή παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό προτίμησης (40%) στις μάρκες supermarket ή αποθήκης για προϊόντα τροφίμων και ποτών, σε αντίθεση με τους άλλους τύπους καταναλωτών που τα προτιμούν σε ποσοστό μικρότερο του 33%.

Η αντίδραση των ευαισθητοποιημένων ως προς την τιμή (Price Conscious) όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με ένα προϊόν που έχουν αγοράσει ή επιθυμούν να αγοράσουν, είναι να μην το ξαναγοράσουν σε ποσοστό 48%, με σημαντική διαφορά από τους ψαγμένους που μόνο το 27% δεν θα το ξαναγοράσει, αλλά και από τους υπερκαταναλωτικούς (35%) και τους πιστούς (35%).

Άλλα κύρια ευρήματα της έρευνας είναι:

1 στους 3 Έλληνες καταναλωτές επιλέγει τρόφιμα και ποτά μαρκών SM ή αποθήκης
Οι περισσότεροι ερωτηθέντες που απάντησαν ότι επιλέγουν τρόφιμα και ποτά SM ή αποθήκης είναι, κυρίως, άτομα μεγαλύτερων ηλικιών (56-65 ετών)(ποσοστό προτίμησης της τάξεως του 39%) και κατώτερης οικονομικοκοινωνικής τάξης (38%), και το βασικότερο κριτήριο επιλογής τους αποτελεί η χαμηλότερη τιμή των προϊόντων.

9 στους 10 καταναλωτές επιμένουν να αγοράζουν ελληνικά προϊόντα
Οι λόγοι της προτίμησης έγκεινται στην ποιότητα που πιστεύουν οι Έλληνες καταναλωτές ότι έχουν τα ελληνικά προϊόντα, στην εμπιστοσύνη που τους εμπνέουν (τα θεωρούν ασφαλή, ελεγμένα, αξιόπιστα), αλλά και στη διάθεσή τους να ενισχύσουν την ελληνική οικονομία.

Τα ντόπια προϊόντα θεωρούν οι καταναλωτές πως είναι αρκετά ή πολύ ασφαλή.
Οι Έλληνες καταναλωτές, με ένα ποσοστό της τάξεως του 66.5% θεωρούν τα ντόπια προϊόντα αρκετά έως πολύ ασφαλή. Τα προϊόντα των μεγάλων εταιρειών χαίρουν αναγνώρισης για την ασφάλειά τους από το 51% των ερωτηθέντων, ενώ περίπου 1 στους 3 ερωτηθέντες θεωρεί ότι τα χύμα προϊόντα δεν είναι καθόλου ασφαλή.

Μόνο το 14% των καταναλωτών θεωρούν ότι οι κρατικοί φορείς τους προστατεύουν ως καταναλωτές.
Η οικογένεια αναγνωρίζεται από όλες τις ηλικιακές ομάδες ως ‘πρωταθλητής’ στην προστασία των μελών της. Το ποσοστό, μάλιστα, των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι τους προστατεύει αρκετά έως πολύ ανέρχεται στο 86%.

Οι κρατικοί φορείς καταλαμβάνουν την τελευταία θέση στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

Στόχος του ΙΑΔ είναι, μέσω του εκπαιδευτικού και ενημερωτικού του προγράμματος, να αυξήσει τον αριθμό των ‘ψαγμένων’ καταναλωτών, ώστε αυτοί να κάνουν ορθότερες διατροφικές επιλογές, που θα τους εξασφαλίζουν υγεία και ευεξία.

Μέρος της διατροφικής εκπαίδευσης των καταναλωτών αποτελεί και η σωστή ανάγνωση, κατανόηση και αξιοποίηση των πληροφοριών που αναγράφονται στις ετικέτες των προϊόντων τροφίμων, αφού, από προηγούμενες έρευνες του ΙΑΔ, έχει φανεί ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη σε αυτόν τον τομέα.

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα κύρια ευρήματα των ερευνών μας για τις ετικέτες των τροφίμων.

Κύρια ευρήματα ερευνών ΙΑΔ

Οι καταναλωτές δεν κατανοούν πολλές από τις πληροφορίες που αναγράφονται στις συσκευασίες
Στην ερώτησή μας, αν έχουν ανάγκη ενημέρωσης για θέματα διατροφής, όπως η προέλευση συστατικών τροφίμων, τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων, τα πρόσθετα, η σχέση της διατροφής με την υγεία, κ.λπ., το μεγαλύτερο ποσοστό απάντησε ότι έχει αρκετά έως πολύ ανάγκη για ενημέρωση, παρ’ όλα αυτά, όμως, από τις ετικέτες των τροφίμων διαβάζει κυρίως την ημερομηνία λήξης (περίπου το 70%), ενώ μόλις το 3,9% διαβάζει τις θερμίδες, το 3,1% τα λιπαρά και το 1,1% άλλα διαθρεπτικά στοιχεία και θρεπτικά συστατικά των προϊόντων.

Σε ειδικές μόνο περιπτώσεις, π.χ. σε περιόδους δίαιτας ή για λόγους υγείας, ενδιαφέρονται οι καταναλωτές και για άλλα διαθρεπτικά στοιχεία, εκτός αν ανήκουν στην κατηγορία των ‘ψαγμένων’ και είναι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα διατροφής.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι το ειδικό κοινό των μαμάδων που έχουν παιδιά ηλικίας 3-12 ετών εμφανίζονται πιο ευαισθητοποιημένες σε ό,τι αφορά τη διατροφή των παιδιών τους. Το 71% απ’ αυτές διαβάζει πάντα ή τις περισσότερες φορές τις ετικέτες των τροφίμων, το 58% τα συστατικά τους, το 27% τα πρόσθετα, το 13% τις θερμίδες και το 8% τα λιπαρά.