Της Σοφίας Νέτα

Σημαντικές εξελίξεις έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στα μέσα του προγεννητικού ελέγχου, με αποτέλεσμα ένας πολύ μεγάλος αριθμός συγγενών ανωμαλιών του εμβρύου να μπορεί πλέον να διαγνωσθεί από το πρώτο τρίμηνο της κύησης.

Είναι γεγονός, τονίζουν οι ειδικοί, πως οι αλματώδεις εξελίξεις που έχουν συντελεσθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της εμβρυομητρικής ιατρικής απαλλάσσουν τους γονείς από πολλά προβλήματα της κύησης, όπως το σύνδρομο Down.


Οι εξελίξεις αυτές ‘δείχνουν’ και προς μια άλλη κατεύθυνση: οι γονείς δεν θα πρέπει να επιλέγουν το εάν ο τοκετός θα πρέπει να γίνει με φυσιολογικό τρόπο ή με καισαρική τομή βάσει των προσωπικών τους επιθυμιών, αλλά βάσει των επιστημονικών στοιχείων που τεκμηριώνουν ποια είναι η ασφαλέστερη μέθοδος για κάθε μητέρα και νεογέννητο.

Τα πολύ σημαντικά αυτά θέματα θα αποτελέσουν τον κεντρικό άξονα της επιστημονικής συνάντησης με θέμα ‘Ιατρική Μητέρας – Εμβρύου’ την οποία διοργανώνει η Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αρεταίειο Νοσοκομείο σε συνεργασία με το Fetal Medicine Foundation του Ηνωμένου Βασιλείου, το Σάββατο 25 Απριλίου, στη Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική στο Αρεταίειο Νοσοκομείο διαθέτει εξειδικευμένα τμήματα εμβρυομητρικής ιατρικής και κυήσεων υψηλού κινδύνου.

Το Fetal Medicine Foundation είναι ένα διεθνές ίδρυμα με έδρα το Λονδίνο και ο πρόεδρός του, ο καθηγητής Κ. Νικολαΐδης θα συμμετάσχει με ομιλίες του στην επιστημονική συνάντηση.

Για τα θέματα της συνάντησης μίλησαν σε συνέντευξη τύπου ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Γ. Κρεατσάς, ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δ. Μπότσης, ο αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν.

Βιτωράτος και ο Λέκτορας Μαιευτικής – Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Βραχνής.

Εξετάσεις πρώτου τριμήνου

Όπως ανέφεραν οι ομιλητές, κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης ιδιαίτερα χρήσιμα αποδεικνύονται το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας και ο βιοχημικός έλεγχος. Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να διαγνώσουν σε μεγάλο βαθμό την ύπαρξη κάποιου σοβαρού προβλήματος στο έμβρυο, όπως είναι το σύνδρομο Down.

Πρόκειται για μια ανωμαλία όπου το έμβρυο έχει ένα επιπλέον χρωμόσωμα στο γεννητικό υλικό του, με αποτέλεσμα το νεογέννητο να πάσχει από σοβαρή πνευματική καθυστέρηση. Υπολογίζεται ότι σε κάθε 700 κυήσεις θα γεννηθεί ένα παιδί με σύνδρομο Down, ενώ η πάθηση είναι συχνότερη σε έγκυες μεγαλύτερης ηλικίας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι μια γυναίκα ηλικίας κάτω των 35 ετών αποκλείεται να κυοφορεί έμβρυο με αυτή την ανωμαλία, αν και συνήθως το σύνδρομο Down δεν κληροδοτείται από τους γονείς στο νεογέννητο.

Σύμφωνα με τους ομιλητές, το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας (ή υπερηχογράφημα πρώτου τριμήνου της κύησης) διενεργείται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα της κυήσεως (ηλικία κυήσεως μεταξύ 11 εβδομάδων και 13 εβδομάδων και 6 ημερών).

Γίνεται μέτρηση του πάχους του υγρού στον αυχένα του εμβρύου, το οποίο ονομάζεται αυχενική διαφάνεια.

Αυξημένο πάχος στη μέτρηση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για σύνδρομο Down και άλλες γενετικές και χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Η προσφορά αυτού του υπερηχογραφήματος στην κύηση δεν περιορίζεται στη μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας και μόνο.

Έχει και άλλα πλεονεκτήματα όπως:

  • Την επιβεβαίωση της πραγματικής ηλικίας της εγκυμοσύνης (σε έγκυες με ασταθή κύκλο, παρουσίας ψευδοπεριόδου, κ.α)
  • Τον έλεγχο της ομαλής ανάπτυξης του εμβρύου
  • Τη διάγνωση της πολύδυμης κύησης
  •  Άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίες και γενετικά σύνδρομα
  • Τον πρώιμο έλεγχο της εμβρυϊκής ανατομίας

Ωστόσο θα χρειαστεί να επανελεγχθεί η ανατομία του εμβρύου και κατά το δεύτερο τρίμηνο της κύησης (με το υπερηχογράφημα Β΄ επιπέδου), τόνισε ο κ. Κρεατσάς, όπου το έμβρυο έχει μεγαλώσει και τα όργανά του ελέγχονται καλύτερα.

Η ευαισθησία της μέτρησης της αυχενικής διαφάνειας στη διάγνωση του συνδρόμου Down είναι περίπου 65% (δηλαδή στα 10 έμβρυα με σύνδρομο Down η εξέταση αυτή θα διαγνώσει τα 6 ή 7).

Η παρουσία ρινικού οστού στο έμβρυο σε αυτή την ηλικία κυήσεως μειώνει περαιτέρω τον κίνδυνο για σύνδρομο Down, ενώ η απουσία του τον αυξάνει. Επίσης υπάρχουν και άλλοι προγνωστικοί δείκτες που μετριούνται στο υπερηχογράφημα πρώτου τριμήνου του εμβρύου (Doppler φλεβώδους πόρου, Doppler τριγλώχιναs βαλβίδας, γωνία προσώπου), η συνεκτίμηση των οποίων μπορεί να μειώνει περαιτέρω τον κίνδυνο για σύνδρομο Down.

Η λήψη αίματος από την έγκυο που γίνεται την ίδια μέρα με το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας και η μέτρηση βιοχημικών δεικτών (PAPP-A, ελεύθερη β – HCG ) αυξάνει ακόμη περισσότερο την πιθανότητα ανίχνευσης του συνδρόμου Down.

Ενώ η μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας από μόνη της έχει ευαισθησία περίπου 65% όπως αναφέρθηκε, με την προσθήκη της ανίχνευσης του ρινικού οστού και των μετρήσεων αυτών των βιοχημικών δεικτών η ευαισθησία ανέρχεται στο 90-95%.

Ως όριο αυξημένου κινδύνου (παθολογικό τεστ) έχει τεθεί το 1/300.

Αυτό σημαίνει ότι όταν προκύπτει κίνδυνος μεγαλύτερος από αυτόν (π.χ 1/150) θεωρείται ότι είναι αποδεκτό το έμβρυο να ελεγχθεί περαιτέρω για χρωμοσωμικές ανωμαλίες με λήψη τροφοβλάστης (χοριακής λάχνης) ή αμνιοπαρακέντηση.

Η τελική απόφαση για το αν θα γίνει αυτός ο έλεγχος θα ληφθεί από το ζευγάρι, αφού αυτό συνεκτιμήσει τον κίνδυνο αποβολής (περίπου 1%) από αυτές τις επεμβατικές μεθόδους διάγνωσης (τροφοβλάστη, αμνιοπαρακέντηση). Ωστόσο τα περισσότερα έμβρυα που θεωρούνται ως υψηλού κινδύνου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες μετά το πέρας των παραπάνω επεμβατικών εξετάσεων, θα είναι απολύτως φυσιολογικά.

Καισαρική τομή

Σε ότι αφορά την επιλογή της καισαρικής τομής ως μέθοδο τοκετού οι επιστήμονες υπογράμμισαν ότι ο φυσιολογικός (κολπικός) τοκετός είναι ο τρόπος επιλογής γέννησης ενός παιδιού. Η καισαρική τομή πρέπει να γίνεται για καθαρά ιατρικούς λόγους.

Βέβαια σε ανεπτυγμένες χώρες όπως η Ελλάδα, το ποσοστό των καισαρικών τείνει να αυξηθεί, καθώς αρκετές μητέρες προτιμούν να αποφύγουν την οδυνηρή -όπως νομίζουν- διαδικασία του φυσιολογικού τοκετού.

Ωστόσο, όπως κάθε χειρουργική επέμβαση, η καισαρική έχει ρίσκο αυξημένης αιμορραγίας, μετεγχειρητικής λοίμωξης, εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης ή πνευμονικής εμβολής. Τους κινδύνους αυτούς έχει και ο φυσιολογικός τοκετός αλλά σε μικρότερο ποσοστό.

Η καισαρική είναι προτιμότερη από τον φυσιολογικό τοκετό σε ορισμένες περιπτώσεις πολυδύμου κύησης, προδρόμου πλακούντα, ανώμαλης προβολής του εμβρύου ή σε ορισμένες περιπτώσεις γέννησης ενός πρόωρου νεογνού. Τα έμβρυα με ισχιακή προβολή πρέπει κατά κανόνα να γεννιούνται με εκλεκτική καισαρική τομή, γιατί είναι πιο ασφαλής μέθοδος τοκετού για το νεογέννητο.

Οι μυς της πυέλου, ανέφεραν, αυτοί δηλαδή που συγκρατούν τη μήτρα, τον κόλπο, την ουροδόχο κύστη και την κατώτερη μοίρα του εντέρου επηρεάζονται από την κύηση και τον τοκετό. Μια ομάδα επιστημόνων υποστηρίζει πως η βλάβη των μυών της εγκύου λαμβάνει χώρα καθόλη τη διάρκεια της κύησης με πιθανά συνεπακόλουθα την ακράτεια ούρων ή/και κοπράνων και την πρόπτωση της μήτρας ή του κόλπου, ενώ άλλη ομάδα υποστηρίζει πως τα παραπάνω επέρχονται μόνο κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Ωστόσο, δεν είναι απόλυτο ότι οι μητέρες που είχαν τραυματικό κολπικό τοκετό πρέπει σε επόμενη κύηση οπωσδήποτε να γεννούν με καισαρική τομή και ενώ η καισαρική μπορεί να επιλεγεί ως μέτρο αποφυγής περαιτέρω βλάβης των μυών, η επόμενη εγκυμοσύνη είναι ικανή να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στους μυς της πυέλου ήδη πριν την καισαρική.

Επιπρόσθετα, ο δεύτερος τοκετός δεν είναι συνήθως τόσο επίπονος όσο ο πρώτος.
Καταλήγοντας, οι ομιλητές τόνισαν ότι οι μέλλοντες γονείς δεν πρέπει να προσεγγίζουν τον τρόπο μαίευσης (κολπικό τοκετό ή καισαρική) με βάση αυτό που επιθυμούν, αλλά με βάση αυτό που είναι ασφαλέστερο για τη μητέρα και το νεογέννητο.

Γενικά οι γονείς πρέπει επίσης να ενημερώνονται πως δεν γεννούν με καισαρική ή φυσιολογικό τοκετό επειδή έτσι επιλέγει ο μαιευτήρας ή οι ίδιοι, αλλά με βάση την ιατρική ένδειξη.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Το “Hangover” των εορτών
Πώς να φροντίσετε τον εαυτό σας αν οι γιορτές σας φαίνονται ''δύσκολες''
Χρήση κάνναβης από εφήβους βλάπτει τις σχολικές επιδόσεις και τη συναισθηματική υγεία