Του Δημήτρη Καραγιώργου

Σε ετοιμότητα για την πρόληψη των επιπτώσεων επικείμενου καύσωνα, καλεί τις αρμόδιες υπηρεσίες το υπουργείο Υγείας. Με εγκύκλιο που έστειλε ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας κ. Βασίλης Ριζάς, επισημαίνει το ενδεχόμενο να υπάρξουν ‘παθολογικές καταστάσεις, ποικίλου βαθμού βαρύτητας’ όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος ξεπεράσει ορισμένα ανεκτά, από τον ανθρώπινο οργανισμό, όρια.

Το υπουργείο Υγείας καλεί σε ετοιμότητα υπουργεία, τις διοικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών (ΥΠΕ), τα νοσοκομεία, τις περιφέρεις και τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις. Καλεί, δε, σε κινητοποίηση δήμους και κοινότητες, ώστε να μεριμνήσουν έγκαιρα για τη διοργάνωση και διάθεση δροσερών και κλιματιζόμενων χώρων.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο εκτάκτων μεταβολών σε ωράρια λειτουργίας διαφόρων υπηρεσιών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με έμφαση στον περιορισμό της μετακίνησης μεγάλου αριθμού ατόμων κατά τις θερινές ώρες.

Το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) θα αποστείλει περαιτέρω οδηγίες προς τις ΥΠΕ, προκειμένου να ενημερωθούν τα νοσηλευτικά ιδρύματα και οι Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας ευθύνης τους. Σχετική εγκύκλιο έχει αποστείλει ήδη στις μονάδες της η διοίκηση του ΙΚΑ.

Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, κατά τους θερινούς μήνες, είναι δυνατό να δημιουργηθούν συνθήκες καύσωνα, ιδιαίτερα στις πόλεις, όπου το φαινόμενο εντείνεται από τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Οι υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας της χώρας θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την εμφάνιση των υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα.

Μέτρα

Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ξεπεράσει ορισμένα όρια ανεκτά από τον ανθρώπινο οργανισμό, σε συνέργια με ορισμένους άλλους παράγοντες (υγρασία, άπνοια), δημιουργούνται παθολογικές καταστάσεις ποικίλου βαθμού βαρύτητας, που μπορούν να οδηγήσουν σε κωματώδη κατάσταση, αλλά και στο θάνατο.

Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να είναι δυνατός πονοκέφαλος, ατονία, αίσθημα καταβολής, τάση για λιποθυμία, πτώση της αρτηριακής πίεσης, ναυτία, εμετοί και ταχυπαλμία.

Το σύνδρομο της θερμοπληξίας εκδηλώνεται με αυξημένη θερμοκρασία σώματος, σπασμούς, εμετούς, διάρροια, διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος και απουσία εφίδρωσης. Μπορεί, ακόμη, να επέλθει έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Επακολουθεί κωματώδης κατάσταση και θάνατος.

Η θεραπεία των ατόμων που παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή, πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση σε νοσηλευτικά ιδρύματα.

Ως πρώτες βοήθειες – μέχρι τη διακομιδή τους σε αυτά – θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα μέτρα ελάττωσης της θερμοκρασίας του σώματος: Πλήρης έκδυση από τα ρούχα, τοποθέτηση παγοκύστεων ή κρύων επιθεμάτων στον τράχηλο, τις μασχάλες και τους βουβώνες, εμβάπτιση σε μπανιέρα με κρύο νερό κ.λπ.

Πρόληψη

Τα μέτρα για την πρόληψη της εμφάνισης συμπτωμάτων κατά τον καύσωνα, είναι τα εξής:

  1. Αποφυγή έκθεσης στο ηλιακό φως. Αναζήτηση σκιερών και δροσερών μερών. Προτίμηση στα ανοιχτόχρωμα ρούχα με ανοικτό λαιμό, κάλυψη κεφαλής (καπέλο, ομπρέλα).
  2. Αποφυγή βαριάς σωματικής εργασίας, ιδιαίτερα σε μέρη που συνυπάρχουν υψηλή θερμοκρασία με υγρασία, καθώς και κάτω από τον ήλιο.
  3. Να πίνουν άφθονα υγρά, κατά προτίμηση νερό και φυσικούς χυμούς.
  4. Να αποφεύγονται τα οινοπνευματώδη ποτά.
  5. Να διατρέφονται με ολιγοθερμική δίαιτα, η οποία περιλαμβάνει κυρίως λαχανικά και φρούτα πάσης φύσεων, με περιορισμό των λιπαρών.
  6. Να γίνονται συχνά λουτρά με καταιωνιστήρες (ντους).
  7. Τα βρέφη και τα παιδιά, να ντύνονται όσο γίνεται πιο ελαφρά. Ειδικά για τα βρέφη, είναι προτιμότερο τα χέρια και τα πόδια τους να είναι ελεύθερα και να μην τυλίγονται με πάνες. Όταν κάνει ζέστη, να προσφέρονται συχνά, εκτός από γάλα (μητρικό ή άλλο) και υγρά, όπως νερό.
  8. Περισσότερη προσοχή να δοθεί στις καλούμενες ομάδες υψηλού κινδύνου, οι οποίες είναι: Όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Τα άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, όπως καρδιοπάθειες, νεφροπάθειες, πνευμονοπάθειες, ηπατοπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη. Τα άτομα που για καθαρά ιατρικούς λόγους παίρνουν φάρμακα για τα χρόνια νοσήματά τους, όπως είναι τα διουρητικά, τα αντιχολινεργικά, τα ψυχοφάρμακα, τα ορμονούχα (συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης και των αντιδιαβητικών δισκίων). Ιδιαίτερα κατά την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών περιβάλλοντος, θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους για την ενδεχόμενη ελάττωση της δοσολογίας.

Οι νοσηλευτικές μονάδες δέχονται, όχι μόνο τα άτομα που παρουσιάζουν συμπτώματα θερμοπληξίας, αλλά και όσα ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και δεν έχουν τις προϋποθέσεις αντιμετώπισης των υψηλών θερμοκρασιών στον τόπο διαμονής τους.

Οι χώροι εργασίας πρέπει να διαθέτουν κλιματιστικά μηχανήματα ή απλούς ανεμιστήρες. Το ίδιο ισχύει και για ορισμένα ιδρύματα, τα οποία περιθάλπουν νεογνά, βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Σοβαρά προβλήματα

Παρά τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, ο οργανισμός του ανθρώπου έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται και να διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του. Αυτό το κατορθώνει μόνο μέχρι ενός ορίου (43 ο C), πέρα από το οποίο δε μπορεί να αντιδράσει.

Τότε, αρχίζουν να εμφανίζονται διάφορες λειτουργικές διαταραχές και ελαφρά και βαριά νοσηρά φαινόμενα.

Ένα από αυτά είναι η θερμική εξάντληση, η οποία εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση του ατόμου (ώρες ή μέρες) σε υψηλές θερμοκρασίες. Πρόκειται για παροδική ανεπάρκεια του καρδιαγγειακού συστήματος σε ένα θερμικό τεστ.

Τα αρχικά συμπτώματα είναι πονοκέφαλος, ίλιγγοι, ανορεξία, ανία, έντονο συναίσθημα εξάντλησης, τα οποία καταλήγουν σε ξαφνική και μικρής διάρκειας κατάρρευση. Η αρτηριακή πίεση είναι χαμηλή και υπάρχει ταχυκαρδία. Το δέρμα είναι ψυχρό και υγρό.

Οι κόρες είναι διασταλμένες. Η θερμοκρασία είναι φυσιολογική. Το σύνδρομο αποδίδεται σε μέτρια απώλεια ύδατος και χλωριούχου νατρίου (αλάτι). Η θεραπεία είναι απλή και συνίσταται στη μεταφορά του ατόμου σε δροσερό περιβάλλον και τη χορήγηση νερού και αλατιού, συνήθως ενδοφλέβια, λόγω της ναυτίας.

Μία άλλη λειτουργική διαταραχή, είναι η θερμοπληξία, η οποία εκδηλώνεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70%.

Οι συνθήκες αυτές, δυσκολεύουν και εμποδίζουν την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας του σώματος. Υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση θερμοπληξίας, όπως η βαριά σωματική εργασία, η παρατεταμένη βάδιση κάτω από τον ήλιο, η περιβολή με θερμά, σκούρου χρώματος ρούχα, η ανεπαρκής λήψη νερού, τα άφθονα και βαριά γεύματα και η κατάχρηση αλκοολούχων ποτών.

Τα αρχικά συμπτώματα της θερμοπληξίας είναι η έντονη και ακατανίκητη δίψα και η ξηρότητα του στόματος, του φάρυγγα και του δέρματος. Στη συνέχεια, εμφανίζεται ερυθρότητα του προσώπου που συνοδεύεται από άφθονο ιδρώτα, ζάλη, πόνο στο κεφάλι και στο στήθος, κατάπτωση του οργανισμού, αδυναμία στα πόδια και μυϊκές κράμπες, δυσφορία, ταχυσφυγμία, δύσπνοια και βουητό από τα αυτιά.

Ο πυρετός είναι πάντα σταθερός και μπορεί να φτάσει τους 42 ο C. Τέλος, εμφανίζονται λιποθυμικά φαινόμενα και ο θερμόπληκτος πέφτει αναίσθητος.

Θερμοπληξία υφίστανται ευκολότερα τα παχύσαρκα άτομα και οι πάσχοντες από αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, οι αλκοολικοί, οι ηλικιωμένοι και κυρίως τα βρέφη, των οποίων ο οργανισμός δεν έχει την ικανότητα να αντιδρά και να προσαρμόζεται στις μεταβολές της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος.

Πρώτες βοήθειες

  • Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο, χωρίς χρονοτριβή, σε μέρος δροσερό, ευάερο, σκιερό ή κάτω από δένδρα αν υπάρχουν. Τον ξαπλώνουμε ανάσκελα και απομακρύνουμε τους περίεργους που συγκεντρώνονται, για να μην εμποδίζουν τον αερισμό.
  • Αφαιρούμε τα βαριά ρούχα και του αερίζουμε το σώμα με οποιοδήποτε πρόχειρο μέσο (βεντάλια, χαρτόνι).
  • Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα (κομπρέσες ή παγοκύστη) στο μέτωπο και στο κεφάλι.
  • Βρέχουμε το πρόσωπο, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα με κρύο νερό.
  • Κάνουμε ζωηρές εντριβές στα χέρια και στα πόδια, με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
  • Δίνουμε να εισπνεύσει ξύδι, αιθέρα ή αμμωνία και, αν μπορεί να πιει, του δίνουμε άφθονα υγρά και μικρές ποσότητες αλατιού, προκειμένου να αναπληρώσει αυτό που έχασε ο οργανισμός του εξαιτίας της μεγάλης εφίδρωσης.
  • Αν η κατάστασή του είναι πολύ βαριά, πρέπει να κληθεί επειγόντως γιατρός ή να μεταφερθεί στο νοσοκομείο.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Μελομακάρονα και κουραμπιέδες, θερμίδες και ισορροπία!
Καρδιακή προσβολή στις γιορτές: Γιατί είναι τόσο συχνή;
Συμβουλές για γιορτές με υγεία