Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση

Ορισμός

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι η πάθηση κατά την οποία σχηματίζεται θρόμβος σε μια βαθιά φλέβα στο σώμα.

Εναλλακτικές ονομασίες

ΕΒΦΘ, θρόμβος στα πόδια, θρομβοεμβολή, μεταφλεβιτιδικό σύνδρομο, μεταθρομβωτικό σύνδρομο

Αίτια

Η εν τω βάθει θρόμβωση (ΕΒΦΘ) επηρεάζει κυρίως τις μεγάλες φλέβες στις γάμπες και τους μηρούς. Ο θρόμβος εμποδίζει τη ροή του αίματος και προκαλεί οίδημα και πόνο. Όταν ένας θρόμβος αποσπαστεί και παρασυρθεί από την κυκλοφορία του αίματος, η διαδικασία αυτή ονομάζεται εμβολή. Η εμβολή μπορεί να φράξει τον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, την καρδιά ή κάποια άλλη περιοχή του σώματος και να προξενήσει βαρύτατη βλάβη.

Οι θρόμβοι σχηματίζονται συχνά όταν κάτι επιβραδύνει ή αλλάζει τη ροή του αίματος στις φλέβες. Παράγοντες επικινδυνότητας:

• Όταν ο καθετήρας του βηματοδότη περνάει μέσα από τη μηριαία φλέβα
• Κλινοστατισμός
• Κάπνισμα
• Κατάγματα στη λεκάνη ή στα πόδια
• Τοκετός εντός του τελευταίου εξαμήνου
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Φαρμακευτικά σκευάσματα με οιστρογόνα και αντισυλληπτικά
• Παχυσαρκία
• Πρόσφατη χειρουργική επέμβαση (ειδικά σε ισχίο, γόνατο ή γυναικεία όργανα αναπαραγωγής)
• Όταν ο μυελός των οστών παράγει υπερβολικά πολλά ερυθρά αιμοσφαίρια (αληθής πολυερυθραιμία), κάνοντας το αίμα πιο παχύρρευστο και βραδυκίνητο από το κανονικό

Οι πιθανότητες να πάθετε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση αυξάνονται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Αν έχετε αίμα με μεγαλύτερες πιθανότητες για δημιουργία θρόμβων (υπερπηκτικότητα)
• Αν έχετε καρκίνο
• Αν παίρνετε οιστρογόνα ή αντισυλληπτικά χάπια. Ο κίνδυνος αυξάνεται αν καπνίζετε.

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι συνηθέστερη σε ενήλικες άνω των 60, αλλά μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία.

Η παραμονή κάποιου καθισμένου για μακρύ χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια ταξιδιού αυξάνει την πιθανότητα εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, ακόμα περισσότερο μάλιστα αν υπάρχει ένας ή περισσότεροι εκ των παραγόντων επικινδυνότητας που εκτέθηκαν παραπάνω.

Συμπτώματα

• Αλλαγές στο χρώμα του δέρματος (ερυθρότητα) στο πόδι
• Αυξημένη θερμοκρασία στο πόδι
• Πόνος στο πόδι (μπορεί να πονάτε όταν στέκεστε όρθιοι και στηρίζετε όλο το βάρος σε αυτό το πόδι)
• Ευαισθησία στο πόδι
• Δέρμα που το νιώθετε ζεστό στο άγγιγμα
• Οίδημα στο πόδι

Εξετάσεις

Ο θεράπων ιατρός σας θα σας εξετάσει σωματικά. Η εξέταση αυτή μπορεί να αποκαλύψει ένα ερυθρό, πρησμένο ή ευαίσθητο και καταπονημένο πόδι.

Πρέπει να γίνουν οι παρακάτω εξετάσεις:

• Υπερηχογράφημα Doppler για άκρα
• Αιματολογικές εξετάσεις για Δ-διμερή
• Πληθυσμογραφία στα πόδια
• Ακτινογραφία από τις φλέβες της περιοχής του κρούσματος (φλεβογραφία)

Οι αιματολογικές εξετάσεις ελέγχουν επίσης αν υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες δημιουργίας θρόμβων στο αίμα (υπερπηκτικότητα). Τέτοιες εξετάσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής: 

• Αντίσταση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C (έλεγχος για τη μετάλλαξη του παράγοντα V Leiden)
• Επίπεδα αντιθρομβίνης 3
• Γενετικό τεστ για μεταλλάξεις που σας καθιστούν πιθανότερους υποψήφιους για δημιουργία θρόμβων στο αίμα, ανάμεσα στις οποίες και η μετάλλαξη της προθρομβίνης G20210A
• Αντιπηκτικό του λύκου ή αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα
• Επίπεδα πρωτεΐνης C και πρωτεΐνης S
• Έλεγχος διάχυτης ενδοαγγειακής πήξης (DIC)

Η παραπάνω λίστα είναι ενδεικτική και όχι πλήρης.

Θεραπεία

Ο γιατρός σας θα σας δώσει φάρμακο για την αραίωση του αίματος (το λεγόμενο αντιπηκτικό), το οποίο εμποδίζει τη διαμόρφωση περισσότερων θρόμβων και τη μεγέθυνση των παλιότερων. Τα φάρμακα αυτά δεν μπορούν να διαλύσουν τους θρόμβους που υπάρχουν ήδη.

Το πρώτο φάρμακο που χορηγείται συνήθως είναι η ηπαρίνη.

• Αν η ηπαρίνη χορηγηθεί ενδοφλέβια, πρέπει να μείνετε στο νοσοκομείο.
• Οι νέες μορφές ηπαρίνης μπορούν να χορηγηθούν με ένεση μια ή δυο φορές τη μέρα. Εφόσον σας έχει συνταγογραφηθεί αυτή η καινούργια μορφή ηπαρίνης, μπορεί να μείνετε μικρότερο διάστημα ή και καθόλου στο νοσοκομείο.

Μαζί με την ηπαρίνη θα ξεκινήσετε και ένα φάρμακο που λέγεται βαρφαρίνη. Η βαρφαρίνη χορηγείται από το στόμα. Χρειάζεται αρκετές μέρες για να δράσει. Η ηπαρίνη δεν σταματάει μέχρι η βαρφαρίνη να δοθεί στη σωστή δοσολογία για τουλάχιστον ένα 24ωρο. Το πιθανότερο είναι πως θα παίρνετε βαρφαρίνη για τουλάχιστον ένα τρίμηνο. Ορισμένοι ασθενείς πρέπει να την παίρνουν για το υπόλοιπο της ζωής τους, ανάλογα με τον κίνδυνο που διατρέχουν να εμφανίσουν κι άλλο θρόμβο.

Όταν παίρνετε βαρφαρίνη, έχετε περισσότερες πιθανότητες αιμορραγίας, ακόμα και όταν επιδίδεστε σε δραστηριότητες που πάντα κάνατε.

Η αλλαγή στον τρόπο χορήγησης της βαρφαρίνης, άλλα φάρμακα και η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που η βαρφαρίνη επιδρά στο σώμα σας. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσετε θρόμβο ή να αντιμετωπίσετε προβλήματα από αιμορραγία.

• Να λαμβάνετε πάντα το φάρμακο με τον τρόπο ακριβώς που σας υπαγόρευσε ο γιατρός σας
• Να μάθετε τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση που παραλείψετε μια δόση
• Θα χρειαστεί να κάνετε συχνά αιματολογικές εξετάσεις για να είστε σίγουροι ότι λαμβάνετε τη σωστή δόση

Ο γιατρός σας θα σας συστήσει κάλτσες συμπίεσης. Θα βελτιώσουν τη ροή του αίματος στα πόδια σας και θα μειώσουν τον κίνδυνο να πάθετε θρόμβους. Είναι σημαντικό να τις φοράτε καθημερινά.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, αν τα φάρμακα δεν βοηθήσουν, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Η επέμβαση αφορά:

• Τοποθέτηση φίλτρου στη μεγαλύτερη φλέβα του σώματος προκειμένου να εμποδίσει τους θρόμβους να φτάσουν στους πνεύμονες
• Αφαίρεση μεγάλου θρόμβου αίματος από τη φλέβα ή ένεση θρομβολυτικών φαρμάκων

Πρόγνωση

Πολλές εν τω βάθει φλεβικές θρομβώσεις εξαφανίζονται χωρίς πρόβλημα, μπορεί όμως να επιστρέψουν. Κάποια άτομα υποφέρουν από μακροχρόνιους πόνους και οιδήματα στο πόδι που προσβλήθηκε, το επονομαζόμενο και μεταφλεβιτικό σύνδρομο. Οι σφιχτές κάλτσες (συμπίεσης) στη διάρκεια αλλά και μετά την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση βοηθάνε στην πρόληψη αυτού του προβλήματος.

Οι θρόμβοι του αίματος στο μηρό είναι πολύ πιθανότερο να αποσπαστούν και να προκαλέσουν πνευμονική εμβολή απ’ ό,τι οι θρόμβοι στη γάμπα ή άλλα μέρη του σώματος.

Πιθανές Επιπλοκές

Ένας θρόμβος αίματος μπορεί να αποσπαστεί και να κατευθυνθεί προς τους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή) ή οπουδήποτε αλλού στο σώμα απειλώντας τη ζωή του ασθενούς. Η ταχεία αντιμετώπιση τής εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης βοηθάει στην πρόληψη αυτού του προβλήματος.

Το μεταφλεβιτικό σύνδρομο προκαλεί μακροχρόνιο οίδημα στο πόδι που υπέστη εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Παράλληλα μπορεί να παρουσιαστούν αλλαγές στο χρώμα του δέρματος και πόνος. Αυτά τα συμπτώματα ενδέχεται είτε να εντοπιστούν αμέσως είτε να αναπτυχθούν σε ένα ή περισσότερα χρόνια μετά τη θρόμβωση. Αυτό το πρόβλημα ονομάζεται επίσης μεταθρομβωτικό σύνδρομο.

Πότε να ειδοποιήσετε το γιατρό

Καλέστε τον θεράποντα ιατρό σας ή αν παρουσιάζετε συμπτώματα εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.

Καλέστε το ΕΚΑΒ αν έχετε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και εμφανίσετε πόνο στο στήθος, δύσπνοια, αιμόπτυση, λιποθυμία, απώλεια συνείδησης ή άλλα βαριά συμπτώματα.

Πρόληψη

Να φοράτε τις κάλτσες συμπίεσης που σας σύστησε ο γιατρός σας. Θα βελτιώσουν τη ροή του αίματος στα πόδια σας και θα μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων.

Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει σε άτομα υψηλού κινδύνου ή όσους υποβάλλονται σε εγχείρηση υψηλής επικινδυνότητας σκευάσματα που αραιώνουν το αίμα για να προλάβει την εμφάνιση εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.

Αν επίσης κινείτε τα πόδια σας συχνά στη διάρκεια πολύωρων αεροπορικών πτήσεων, οδικών ταξιδιών και άλλων περιστάσεων κατά τις οποίες κάθεστε ή ξαπλώνετε για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μπορείτε να προλάβετε την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Άτομα εξαιρετικά υψηλού κινδύνου υποψήφια να εμφανίσουν θρόμβους ίσως χρειαστούν ενέσεις ηπαρίνης αν βρεθούν σε πτήση διάρκειας άνω των 4 ωρών.

Μην καπνίζετε. Αν καπνίζετε, κόψτε το. Οι γυναίκες που παίρνουν οιστρογόνα πρέπει να σταματήσουν το κάπνισμα.

---