Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: Καλύτερη ποιότητα ζωής χωρίς πόνο με τη δίαιτα FODMAP

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου [ΣΕΕ] είναι μια ομάδα συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν πόνο στην κοιλιά και αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου χωρίς να αναγνωρίζεται κάποια συγκεκριμένη διαταραχή ή ασθένεια.

Συμπτώματα

Συνήθως τα συμπτώματα υπάρχουν χρόνια και βασανίζουν τους ασθενείς. Ο πόνος μπορεί να συνδυάζεται με διάρροια, δυσκοιλιότητα, διάρροιες εναλλασσόμενες με δυσκοιλιότητα ή κυρίως πόνο χωρίς διαταραχές στις κενώσεις. Από το2016 ισχύουν τα κριτήρια της Ρώμης IV για τον ορισμό του ΣΕΕ:

Υποτροπιάζοντα επεισόδια κοιλιακού πόνου, τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες που συνδυάζονται με τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω:

• Ο πόνος σχετίζεται με την κένωση του εντέρου
• Ο πόνος συνδυάζεται με αλλαγή στο σχήμα των κοπράνων
• Ο πόνος συνδυάζεται με αλλαγή στην συχνότητα των κενώσεων

Συχνά οι ασθενείς με ευερέθιστο έντερο παρουσιάζουν και άλλα συμπτώματα όπως βλέννα στις κενώσεις, μετεωρισμό, φούσκωμα, κεφαλαλγίες κλπ.

Υπάρχουν βέβαια πολλές  σοβαρές ασθένειες με συμπτώματα που μοιάζουν με το ευερέθιστο έντερο. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντική η λήψη σωστού ιστορικού από τους ασθενείς με πιθανό σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ώστε να μην γίνει λάθος διάγνωση. Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που λέγονται ‘συμπτώματα συναγερμού’ τα οποία πρέπει να μας ανησυχήσουν και να μας οδηγήσουν σε περαιτέρω εξετάσεις πριν μπει η διάγνωση του ΣΕΕ. Τα συμπτώματα αυτά είναι:

• Αναιμία
• Απώλεια βάρους
• Αίμα στις κενώσεις
• Ηλικία μεγαλύτερη από 45 έτη
• Πυρετός
• Νυκτερινά συμπτώματα
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου

Σε όλους τους ασθενείς με πιθανό ΣΕΕ πρέπει να γίνονται αιματολογικές εξετάσεις και πιθανά εξετάσεις κοπράνων και κολονοσκόπηση, καθώς πολλές  ασθένειες μπορεί να έχουν συμπτώματα που μοιάζουν με ευερέθιστο έντερο. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Καρκίνος παχέος εντέρου
• Ελκώδης κολίτιδα
• Νόσος του Crohn
• Κολλαγονώδης κολίτιδα
• Υπερ/υποθυρεοειδισμός
• Σύνδρομο βακτηριδιακής υπερανάπτυξης
• Κοιλιοκάκη
• Νοσήματα παγκρέατος

Στο ΣΕΕ το βασικό πρόβλημα βρίσκεται στην επικοινωνία του εντέρου με τον εγκέφαλο [brain gut axis]. Tα τελευταία χρόνια μελέτες έχουν δείξει πως το ανθρώπινο έντερο διαθέτει ένα εξαιρετικά πολύπλοκο νευρικό σύστημα το οποίο στέλνει και δέχεται μηνύματα από τον εγκέφαλο με τεράστια σημασία για την άμυνα του οργανισμού μας.

Στους ασθενείς με ΣΕΕ φαίνεται πως υπάρχουν καιπολλές άλλες διαταραχές που μπορούν να ερμηνεύσουν την ποικιλία των συμπτωμάτων των ασθενών:

• Διαταραχή στην κινητικότητα [διάρροιες ή δυσκοιλιότητα]
• Αυξημένη σπλαγχνική υπερευαισθησία [δηλαδή το ερέθισμα που σε έναν φυσιολογικό άνθρωπο δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα, στον ασθενή με ΣΕΕ προκαλεί πόνο]
• Διαταραχή στο εντερικό μικροβίωμα, δηλαδή στα μικρόβια που υπάρχουν φυσιολογικά στο παχύ έντερο.
• Διαταραχή στη συνεκτικότητα του εντερικού τοιχώματος με αποτέλεσμα την είσοδο στην κυκλοφορία τοξινών

Πολύ συχνά τα συμπτώματα εμφανίζονται ή επιδεινώνονται:

• μετά από κάποια γαστρεντερίτιδα
• μετά από επεισόδια οξείας εκκολπωματίτιδας
• σε περιόδους άγχους
• σε λήψη συγκεκριμένων τροφών

Θεραπεία

Η θεραπεία του ΣΕΕ κατευθύνεται συχνά στα συμπτώματα του ασθενούς αλλά και στους μηχανισμούς δημιουργίας του συνδρόμου [προβιοτικά, αντικαταθλιπτικά (SSRI’s) για την αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης, γλουταμίνη, υπακτικά κλπ]. Η ύπνωση και ο βελονισμός έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα για την θεραπεία του πόνου των ασθενών με ΣΕΕ.

Η δίαιτα FODMAP

Φαίνεται όμως, πως στους ασθενείς με ΣΕΕ τα καλύτερα αποτελέσματα έχει μια συγκεκριμένη διατροφή που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο Monash στην Μελβούρνη, η FODMAP diet. Η δίαιτα FODMAP αποτελεί την πιο επιτυχημένη θεραπευτική προσέγγιση σε ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με ποσοστά επιτυχίας που ξεπερνούν το 70% ακόμη και σε βαριές περιπτώσεις. Βασίζεται στην απομάκρυνση από το διαιτολόγιο για 4-6 εβδομάδες συγκεκριμένων τροφών [FODMAPs] και την σταδιακή επανεισαγωγή τους με διαδοχικά αυξανόμενες ποσότητες, έτσι ώστε να εξατομικευθεί σε κάθε ασθενή το διαιτολόγιό του χωρίς να δημιουργούνται θρεπτικά ελλείμματα και φυσικά χωρίς ή με ελάχιστα συμπτώματα.

Eίναι γεγονός, πως μπορούμε πια, στην μεγάλη πλειονότητα των ασθενών με ΣΕΕ, με τον συνδυασμό πολλών θεραπευτικών επιλογών να προσφέρουμε καλύτερη ποιότητα ζωής, χωρίς πόνο, με καλή εντερική λειτουργία.