"Ό,τι δεν μας σκοτώνει μας κάνει πιο δυνατούς". Το διάσημο απόφθεγμα του Νίτσε επικαλέστηκε η ερευνήτρια του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, Α. Ταμιωλάκη, προκειμένου να περιγράψει με μια φράση την έννοια της μετατραυματικής ανάπτυξης, παρουσιάζοντας τα ευρήματα μελέτης για την επίδρασή της στον ελληνικό πληθυσμό, κατά τη διάρκεια του 29ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ψυχιατρικής.

Πρόκειται για τις θετικές αλλαγές που μπορούν να παρατηρηθούν σε προσωπικό, κοινωνικό αλλά και πνευματικό επίπεδο, μετά από τον αγώνα με στρεσογόνες καταστάσεις ζωής. Τα άτομα με μετατραυματική ανάπτυξη θεωρείται ότι αναθεωρούν τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους, τους άλλους και τη ζωή τους γενικότερα.

Συγκεκριμένα, παρουσιάζουν εξέλιξη σε πέντε βασικούς τομείς:

  • Αυξημένη αίσθηση προσωπικής δύναμης, ενίσχυση αυτοπεποίθησης.
  • Μεγαλύτερη πεποίθηση για νέες προοπτικές και ευκαιρίες στη ζωή.
  • Βελτιωμένες διαπροσωπικές σχέσεις.
  • Πνευματική ανάπτυξη, μεγαλύτερη ενασχόληση με υπαρξιακά ζητήματα, ενίσχυση θρησκευτικής πίστης.
  • Αυξημένη εκτίμηση της ζωής. Υιοθετούν μια πιο αισιόδοξη και θετική φιλοσοφία ζωής.

Η μελέτη, που έγινε σε δύο φάσεις, κατά τη διάρκεια του πρώτου και του δεύτερου lockdown, διερεύνησε τα επίπεδα τόσο της μετατραυματικής διαταραχής του στρες που προκάλεσαν στον πληθυσμό οι συνθήκες εγκλεισμού και ο φόβος της μόλυνσης, όσο και της μετατραυματικής ανάπτυξης που αναπτύχθηκε.

Τα ευρήματα

Οι απαντήσεις 1.361 πολιτών (77% γυναίκες) στο στοχευμένο ερωτηματολόγιο που τους δόθηκε, σταθμίστηκαν και αξιολογήθηκαν με βάση συγκεκριμένες κλίμακες αξιολόγησης.

Τα αποτελέσματα έδειξα πως οι συμμετέχοντες παρουσίασαν μέτρια προς χαμηλά επίπεδα μετατραυματικής ανάπτυξης, σταθερά τόσο στο πρώτο, όσο και στο δεύτερο lockdown. Εμφάνισαν εξέλιξη και στους πέντε τομείς βελτίωσης, αλλά κυρίως σε αυτούς που αφορούν την εκτίμηση της ζωής και την προσωπική δύναμη.

Σε ό,τι αφορά τη μετατραυματική διαταραχή του στρες, στο πρώτο lockdown είχαμε μέτρια ποσοστά, τα οποία συνδέθηκαν με τη μετατραυματική ανάπτυξη και βοήθησαν στην ανάπτυξή της, ενώ στο δεύτερο lockdown είχαμε υψηλά ποσοστά της διαταραχής αυτής που δεν συνδέθηκαν με τη μετατραυματική ανάπτυξη.

Πραγματική και ψευδαισθητική μετατραυματική ανάπτυξη

Όπως εξήγησε η κ. Ταμιωλάκη, η μετατραυματική ανάπτυξη μπορεί να είναι πραγματική, μπορεί όμως να είναι και ψευδαίσθηση. Η πραγματική είναι αποτέλεσμα του αγώνα με την στρεσογόνο κατάσταση, κατά την οποία το άτομο επεξεργάζεται την εμπειρία του και αναθεωρεί τα γνωστικά του σχήματα και στη συνέχεια προχωρά σε θετικές αλλαγές. Ενώ η ψευδαισθητική φύση της μετατραυματικής ανάπτυξης θεωρείται ότι είναι μια στρατηγική, κατά την οποία τα άτομα εστιάζουν στη θετική πλευρά και αρνούνται ή αποφεύγουν εντελώς τη δυσάρεστη πλευρά της εμπειρίας. Με αποτέλεσμα να μην επεξεργάζονται την εμπειρία τους και να μην μπορούν να αναθεωρήσουν τον τρόπο που βλέπουν τις καταστάσεις και να προχωρήσουν σε θετικές αλλαγές.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η ψευδαισθητική φύση της μετατραυματικής ανάπτυξης είναι μια βραχυπρόθεσμη παρηγορητική λειτουργία, και τα επίπεδά της μειώνονται σημαντικά μετά τους πρώτους μήνες. Αντίθετα, η πραγματική μετατραυματική ανάπτυξη, παρουσιάζει σταθερά ποσοστά ανάπτυξης τον πρώτο χρόνο και σύμφωνα με τις περισσότερες έρευνες περιμένουμε σημαντική αύξηση μετά από ενάμιση με δύο χρόνια.

Σε ό,τι αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης, και στα δύο lockdown πραγματοποιήθηκαν προσαρμοστικές στρατηγικές (θετική επανεκτίμηση = εστιάζω στην θετική πλευρά των πραγμάτων, αποδοχή = αποδέχομαι την κατάσταση όπως είναι), αλλά και δυσλειτουργικές (άρνηση = λέω στον εαυτό μου αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει)

Συμπεράσματα

"Μέσα από την εμπειρία των επαναλαμβανόμενων lockdown οι άνθρωποι φάνηκε να εκτιμούν περισσότερο πράγματα που θεωρούσαν πριν αυτονόητα, άλλαξαν τις προτεραιότητές τους, ενώ παρουσίασαν περισσότερες θετικές αλλαγές και στο κομμάτι της προσωπικής δύναμης, πίστεψαν περισσότερο στις δυνατότητές τους, τις αξιοποίησαν, και φάνηκε να ένιωσαν πιο δυνατοί μέσα από αυτή την εμπειρία του COVID-19", ανέφερε η ερευνήτρια, συνοψίζοντας τα συμπεράσματα της μελέτης και πρόσθεσε: "ως προς τη μετατραυματική διαταραχή του στρες, τα μέτρια επίπεδα σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, βοηθούν καθώς κινητοποιούν το άτομο να αναθεωρήσει τα γνωστικά του σχήματα και να προχωρήσει σε θετικές αλλαγές. Τα μέτρια επίπεδα, λοιπόν, της μετατραυματικής διαταραχής στο πρώτο lockdown συνδέθηκαν με τη μετατραυματική ανάπτυξη, ενώ τα υψηλά ποσοστά του 2ου φάνηκε να μη βοηθούν".

Με βάση αυτά τα συμπεράσματα, σύμφωνα με την ίδια, είναι σημαντικό να σχεδιαστούν παρεμβάσεις που στοχεύουν στην μετατραυματική ανάπτυξη, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο της κοινωνικής υποστήριξης, αλλά και στο ρόλο προσαρμοστικών στρατηγικών, για την επίτευξη της προσωπικής, κοινωνικής και πνευματικής ανάπτυξης των ανθρώπων.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Υπουργείο Υγείας: Ποιες ιατρικές ειδικότητες χορηγούν υαλουρονικό οξύ και botox [εγκύκλιος]
Γιατί ανεβαίνουν στη Θεσσαλονίκη παράγοντες του υπουργείου Υγείας
Ανοσοθεραπεία μετά τη νεφρεκτομή αυξάνει την επιβίωση σε ασθενείς με καρκίνο νεφρού