Τα MMORPG είναι από τα πιο δημοφιλή, αλλά και πιο εθιστικά είδη video games. Το αρκτικόλεξο σημαίνει Massive Multiplayer Online Role Play Games, δηλαδή μαζικά διαδικτυακά παιχνίδια ρόλων πολλαπλών παικτών. Εκατομμύρια παίκτες από κάθε γωνιά του πλανήτη μπορούν να είναι ταυτόχρονα συνδεδεμένοι και να αλληλεπιδρούν με τον εικονικό κόσμο του παιχνιδιού και με τους άλλους παίκτες, χρησιμοποιώντας το avatar τους.

Ο παραμετροποιημένος χαρακτήρας – περσόνα που έχει φτιάξει ο χρήστης ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά της επιλογής του (φύλο, εμφάνιση, σωματοδομή, ιδιότητες) που μπορούν να ομοιάζουν στον ίδιο, ή και να αποτελεί μια προβολή των βαθύτερων επιθυμιών του παίκτη. Αποστολή του είναι να περιηγηθεί στο εικονικό περιβάλλον, που διατίθεται σε όλο το εύρος των ενδιαφερόντων (μεσαιωνικό σκηνικό, πεδία μάχης, επιστημονική φαντασία) και να φέρει σε πέρας διάφορες αποστολές, εξουδετερώνοντας εχθρούς, καταλαμβάνοντας εδάφη, εξερευνώντας σημεία του χάρτη, συγκεντρώνοντας υπερόπλα, χρήματα ή σημαντικά αντικείμενα για να προχωρήσει στο επόμενο επίπεδο.

Πόσο εθιστικά είναι αυτού του είδους τα παιχνίδια, ειδικά σε περιόδους πανδημίας και περιορισμών; ποια προβλήματα μπορεί να προκαλέσει η προβληματική χρήση από εφήβους ή και μεγαλύτερους σε ηλικία; υπάρχουν οφέλη που μπορεί να αποκομίσει κανείς από την ενασχόληση με αυτά;

Ο ψυχίατρος, Βασίλης Γρηγορίου, που έχει μελετήσει το αντικείμενο όσο λίγοι, κλήθηκε να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα στο πλαίσιο του 29ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ψυχιατρικής που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες.

Όπως είπε, τα παιχνίδια αυτού του είδους πετυχαίνουν τζίρους δισεκατομμυρίων δολαρίων και είναι δυνατό οι συνδρομητές ενός νέου τίτλου να φτάσουν το 1 εκατομμύριο μέσα σε μόλις 3 ημέρες. Οι παίκτες αφιερώνουν σε αυτά ως και 22 ώρες την εβδομάδα, ενώ ένα ποσοστό 10% αυτών μπορεί να αφιερώνει ως και 40 ώρες την εβδομάδα. Υπάρχουν αναφορές ότι πέρα από τις όποιες ψυχολογικές επιπτώσεις, η υπερβολική χρήση επιβαρύνει και την σωματική υγεία, καθώς επιφέρει  περισσότερο κάπνισμα, λιγότερες ώρες άσκησης και φυσικής δραστηριότητας, επιβάρυνση ύπνου, ενώ επιδρά και στην κοινωνική ζωή και στις υποχρεώσεις του χρήστη.

Χαρακτηριστικά που κάνουν τα ΜΜΟRPG εθιστικά

Λόγω της τεχνολογικής προόδου τα παιχνίδια αυτά έχουν ένα ολοένα και πιο ρεαλιστικό περιβάλλον, με εντυπωσιακά γραφικά, αλλά και λειτουργίες που ακολουθούν τους νόμους της φυσικής.

Το παιχνίδι συνεχίζει να υπάρχει και να μεταβάλλεται ακόμα και κατά τη διάρκεια απουσίας του παίκτη. Αυτό που μεσολαβεί μεταξύ δύο συνδέσεων είναι ένας πολύ διαφορετικός κόσμος, κάτι που ευνοεί τη συνεχή και τακτική επίσκεψη του παίκτη.

Σημαντικό είναι, επίσης, ότι σε αντίθεση με άλλα είδη video games, δεν υπάρχει τέλος. Ακόμα κι όταν φτάσουν σε πάρα πολύ υψηλό επίπεδο (level) οι παίκτες μπορούν να συνεχίζουν να αλληλεπιδρούν, να εκτελούν νέες αποστολές, να μαζεύουν χρήματα ή απλώς να συμμετέχουν στις κοινωνικές δραστηριότητες της ομάδας, με αποτέλεσμα να ενσωματώνουν τη ζωή τους στο παιχνίδι.

Οι παίκτες αλληλεπιδρούν κοινωνικά με άλλους μέσα από διάφορους τρόπους επικοινωνίας, αφιερώνουν πολύ χρόνο στη δημιουργία και την προστασία του χαρακτήρα, προοδεύουν φέροντας σε πέρας αποστολές και αποκτούν φήμη στις κοινότητες των παικτών όταν τα καταφέρνουν.

Πρόοδος γίνεται με αποστολές: εξερεύνηση σημαντικών σημείων στον χάρτη, εξολόθρευση σημαντικών τεράτων, απόκτηση σημαντικών αντικειμένων και όλα αυτά σε ζωντανή επικοινωνία με τους υπόλοιπους

Ψυχικά κόστη και οφέλη, ανάλογα με το κριτήριο ενασχόλησης

Τα τρία βασικά κίνητρα ενασχόλησης είναι η επίτευξη συγκεκριμένων σκοπών, η κοινωνική αλληλεπίδραση και η εμβύθιση στον κόσμο του παιχνιδιού. Το κριτήριο που κινητοποιεί τον κάθε παίκτη καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τις επιπτώσεις, σύμφωνα με τον ψυχίατρο.

"Η ποσότητα του χρόνου συσχετίζεται αρνητικά με την ψυχολογική ευεξία. Δεν είναι όμως ο πιο σημαντικός παράγοντας. Η αρνητική επίδραση διαμεσολαβείται κυρίως μέσω των βασικών κινήτρων ενασχόλησης και είναι κυρίως η εμβύθιση, που σε συνδυασμό με την ανάγκη προόδου του χαρακτήρα αποτελούν το βασικό παράγοντα κινδύνου», ανέφερε ο κ. Γρηγορίου και πρόσθεσε: «Ετσι υπάρχει φθίνουσα ενασχόληση με την πραγματική ζωή και τις απαιτήσεις της, υπάρχουν διαταραχές διάθεσης, αγχώδεις συνδρομές, μειωμένη ποσότητα αλλά και ποιότητα διαπροσωπικών σχέσεων, έτσι ουσιαστικά παρά την εικονική ζωή το video gaming αποτελεί μια μέθοδο αποσύνδεσης από την πραγματική ζωή".

Οι αναφορές για προβληματική χρήση των video games συνδέουν ποσοστά μεταξύ 4% και 11% αυτών που παίζουν με συμπτώματα απόσυρσης ανοχής, τα οποία είναι δυνατό να επιδράσουν στην ψυχολογική ευεξία, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται υψηλά ποσοστά κατάθλιψης, άγχους, κοινωνικής φοβίας, μειωμένων σχολικών επιδόσεων και μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή. Σε ένα μικρό ποσοστό φαίνεται ότι υπάρχει συσχέτιση και με αυτοκαταστροφικό ιδεασμό.

Από την άλλη, όταν το κίνητρο είναι η κοινωνική αλληλεπίδραση, ή και η επίτευξη στόχου, μπορεί κανείς να αποκομίσει οφέλη.

"Δεν είναι δυνατό να τα δαιμονοποιούμε όλα και να μπορούμε να αντλούμε και θετικές επιδράσεις", τόνισε και πρόσθεσε ότι η ενασχόληση βάσει του κινήτρου της κοινωνικής αλληλεπίδρασης συνδέεται από μελέτες με την επίτευξη ψυχολογικής ευεξίας. "Υπάρχουν υγιείς, υποστηρικτηκές και με νόημα σχέσεις μεταξύ των παικτών που δύνανται τουλάχιστον να ομοιάζουν σε σχέσεις πραγματικής ζωής, ενώ πολλοί παίκτες μπορούν να βρεθούν ταυτόχρονα σε σύνδεση με φίλους, με τους οποίους δεν είναι δυνατή η διά ζώσης αλληλεπίδραση", σημείωσε, για να προσθέσει ότι η αίσθηση επίτευξης στόχων μέσα στο παιχνίδι μπορεί να βελτιώσει την αυτοεκτίμηση, τον αυτοσεβασμό και την αυτοπεποίθηση, και κατ΄ επέκταση να υπάρχει βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων και σχέσεων.

Στιγματοποίηση

Οι έφηβοι είναι πιο επιρρεπείς στην προβληματική χρήση, η οποία παρεμβαίνει πολύ περισσότερο στη λειτουργικότητά τους. Αντίθετα, οι μεγαλύτερες ηλικίες έχουν την δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα προβληματικά στοιχεία και να τα διορθώσουν.

Ένα έντονο παράπονο όσων ασχολούνται με τα video games είναι η συχνή στιγματοποίησή τους, ενώ ο φόβος αυτού του στίγματος αποθαρρύνει πολλούς παίκτες από το να ζητήσουν βοήθεια.

"Αρα απαιτείται μια κανονικοποίηση του video gaming, μια απαγκίστρωση από τις φοβικές αναπαραστάσεις του παρελθόντος", σημείωσε ο κ. Γρηγορίου, για να προσθέσει πως η πανδημία επέδρασε θετικά στην ψυχολογική ευεξία των παικτών, νέων και παλιών.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
GSK: Μήνυση κατά Pfizer-BioNTech για τις πατέντες των εμβολίων mRNA
Το Τai chi βελτιώνει την ποιότητα ύπνου ασθενών με προχωρημένο καρκίνο πνεύμονα [μελέτη]
Πώς θα αυξήσουμε την αντοχή μας