Ο καρκίνος της γυναίκας είναι μια νόσος τόσο πολύπλοκη όσο και η γυναικεία φύση!

Όταν μιλάμε για «γυναικολογικό καρκίνο», εννοούμε τις κακοήθειες του γυναικείου γεννητικού συστήματος, δηλαδή τον καρκίνο του ενδομητρίου, του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών, του κόλπου και του αιδοίου.

Ο Ιανουάριος είναι μήνας ευαισθητοποίησης για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
«Το 2020, εκτιμάται ότι 604.000 γυναίκες διαγνώστηκαν με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως και περίπου 342.000 γυναίκες πέθαναν από τη νόσο. Αποτελεί τον δεύτερο συχνότερο γυναικολογικό καρκίνο σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών και τη 2η αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες, παγκοσμίως. Αν και η πιο συχνή ηλικία για την εμφάνιση της νόσου είναι γύρω στα 50 έτη, τα τελευταία χρόνια ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας εμφανίζεται σε όλο και πιο νεαρές ηλικίες», επισημαίνει η Ογκολόγος Γεωργία Μηλάκη και προσθέτει:

«Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις τελευταίες καταγραφές, εκτιμάται ότι περίπου 250 γυναίκες χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από καρκίνο τραχήλου της μήτρας. Με άλλα λόγια, σήμερα ακόμη και στην προηγμένη Ευρώπη, κάθε ώρα χάνουν τη ζωή τους περίπου τρεις νέες γυναίκες από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, έναν καρκίνο που μπορεί στις μέρες μας να προληφθεί!

Ορισμένα στελέχη του ιού HPV χαρακτηρίζονται ως «υψηλού κινδύνου» και ευθύνονται για την εκδήλωση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων. Τα προκαρκινικά και τα πρώιμα στάδια του καρκίνου τραχήλου της μήτρας, συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητος ο τακτικός έλεγχος, ώστε τυχόν αλλοιώσεις να ανιχνευτούν νωρίς, όταν υπάρχει δυνατότητα πλήρους θεραπείας.

Η κύρια αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η επίμονη μόλυνση με στελέχη υψηλού κινδύνου του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), μια εξαιρετικά κοινή οικογένεια ιών που μεταδίδονται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Πρόκειται δηλαδή για σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα με αργή εξέλιξη, εφόσον για να εκδηλωθεί θα πρέπει η HPV λοίμωξη να επιμείνει για αρκετά (ακόμη και 10-15) χρόνια. Σχεδόν το 99% των καρκίνων τραχήλου μήτρας οφείλονται σε μόλυνση από τον ιό HPV. Υπολογίζεται ότι το 80% των σεξουαλικά ενεργών ατόμων θα έρθουν σε επαφή με τον ιό κατά τη διάρκεια της ζωής τους, με το κρισιμότερο διάστημα της μόλυνσης να είναι από τα 14 έως τα 20 έτη.

Υπάρχουν εμβόλια που προστατεύουν από τύπους HPV υψηλού κινδύνου και τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου μπορούν να ανιχνεύσουν σημάδια ασθένειας σε πρώιμο στάδιο, επιτρέποντας την αποτελεσματική θεραπεία και διαχείριση της νόσου. Αυτό σημαίνει ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί εφόσον διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο σε ποσοστό σχεδόν 100%.

Ο εμβολιασμός έναντι της HPV μόλυνσης, όταν γίνει σε κορίτσια ηλικίας έως 17 ετών, ελαττώνει κατά 90% τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας αργότερα. Ο δε συνδυασμός του εμβολίου με διενέργεια HPV DNA test, 3-5 φορές κατά τη διάρκεια της ζωής των γυναικών, μπορεί να εξαλείψει τον καρκίνο του τραχήλου μήτρας.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, για να εξαλειφθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ως πρόβλημα δημόσιας υγείας, όλες οι χώρες πρέπει να επιτύχουν και να διατηρήσουν ένα ποσοστό επίπτωσης μικρότερο από 4 νέες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ανά 100.000 γυναίκες ετησίως. Η επίτευξη αυτού του στόχου βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες και τους αντίστοιχους στόχους τους:

  • Εμβολιασμός: Το 90% των κοριτσιών  να έχουν εμβολιαστεί πλήρως με το εμβόλιο HPV έως την ηλικία των 15 ετών.
  • Έλεγχος: Το 70% των γυναικών να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο χρησιμοποιώντας τεστ Παπανικολάου υψηλής απόδοσης μέχρι την ηλικία των 35 ετών και ξανά μέχρι την ηλικία των 45 ετών.
  • Θεραπεία: Το 90% των γυναικών με προκαρκινικές βλάβες  και το 90% των γυναικών με διηθητικό καρκίνο να αντιμετωπίζονται θεραπευτικά.

Κάθε χώρα θα πρέπει να επιτύχει τους στόχους 90–70–90 έως το 2030 για να μπει στην πορεία προς την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) αυξάνει και την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του κόλπου και του αιδοίου που αποτελούν πιο σπάνιες μορφές γυναικολογικού καρκίνου.

Παρουσιάζονται κυρίως σε γυναίκες άνω των 60 ετών, τις τελευταίες δεκαετίες όμως καταγράφεται αύξηση των προκαρκινικών αλλοιώσεων σε πιο νέες ηλικίες. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση αργεί να γίνει, με αποτέλεσμα σε ένα ποσοστό γύρω στο 20% των ασθενών η νόσος να είναι τοπικά ήδη προχωρημένη, όταν εντοπίζεται».

Συμπτώματα προκαρκινικού σταδίου

  • Κνησμός που δεν υποχωρεί
  • Μάζα, εξόγκωμα, εξάνθημα που μπορεί να είναι κόκκινο, ροζ ή λευκό, και να έχει μια κονδυλώδη ή ακατέργαστη επιφάνεια
  • Πόνος ή αίσθηση καύσου
  • Αιμορραγία ή εκκρίσεις που δεν σχετίζονται με την κανονική έμμηνο ρύση
  • Ανοιχτή πληγή (ειδικά αν διαρκεί για ένα μήνα ή περισσότερο)
  • Εξόγκωμα που μοιάζει με κουνουπίδι παρόμοιο με τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων
  • Έλκος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων

«Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί τη δεύτερη σε σειρά συχνότητας κακοήθεια των γεννητικών οργάνων, μετά τον καρκίνο του ενδομητρίου στις αναπτυγμένες χώρες και τη συχνότερη αιτία θανάτου από γυναικολογικό καρκίνο.

Η επιθετικότητα της νόσου προκαλεί θνητότητα μεγαλύτερη απ’ ό,τι οι κακοήθειες τραχήλου και ενδομητρίου μαζί. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πιθανότητα για μια γυναίκα να αναπτύξει καρκίνο των ωοθηκών κατά τη διάρκεια της ζωής της κυμαίνεται μεταξύ 0,64% και 1,6%. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι 900 γυναίκες θα εμφανίσουν καρκίνο στις ωοθήκες, κάθε χρόνο. Η κυριότερη αιτία για την υψηλή θνητότητα της νόσου είναι η καθυστερημένη διάγνωσή της», τονίζει η κ. Μηλάκη.

Μέχρι και σήμερα, η αιτία του καρκίνου της ωοθήκης δεν είναι απόλυτα κατανοητή. Υπάρχουν όμως κάποιοι επιβαρυντικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για μία γυναίκα να νοσήσει, όπως η ηλικία, η λήψη ορμονών, η κληρονομικότητα και η προηγούμενη διάγνωση καρκίνου μαστού.

Ο καρκίνος των ωοθηκών, τις περισσότερες φορές προκαλεί ήπια και γενικά συμπτώματα (μετεωρισμό, διαταραχές εντερικής λειτουργίας, επιγαστραλγία, δυσουρικά ενοχλήματα, κολπική αιμόρροια) στα αρχικά στάδια, τα οποία συνήθως δεν είναι αρκετά για να οδηγήσουν την ασθενή στον ιατρό για περαιτέρω έλεγχο, με αποτέλεσμα τα ¾ των ασθενών να διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια (III και IV). Για τον λόγο αυτό η νόσος έχει ονομαστεί και «σιωπηλός δολοφόνος».

Αυτός ο καρκίνος αναπτύσσεται κυρίως σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Περίπου οι μισές από τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο των ωοθηκών είναι 63 ετών και άνω.

«Με το όρο κληρονομικότητα», σημειώνει η κ. Μηλάκη, ‘εννοούμε την επίδραση, στη μορφή και τη λειτουργία ενός ατόμου, του συνόλου των γονιδίων που φέρει κληρονομιά από τους δύο γονείς του. Γνωρίζουμε δε ότι κάποια γονίδια που εμπλέκονται στις διαδικασίες επιδιόρθωσης των βλαβών του DNA είναι δυνατόν να φέρουν μεταλλάξεις και να καταστούν ανενεργά με αποτέλεσμα να επιτρέπουν την καρκινογένεση σε νεαρή ηλικία. Τα πρώτα και πιο διάσημα γονίδια που σχετίστηκαν με πολύ υψηλή πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου ταυτοποιήθηκαν στη δεκαετία του ’90 και ονομάστηκαν BReast CAncer Genes BRCA 1 & 2.

Τα γονίδια αυτά ευθύνονται για τον λεγόμενο κληρονομικό καρκίνο των ωοθηκών. Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών στη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας υπολογίζεται στο 1%, όμως σε γυναίκες φορείς της μετάλλαξης στο γονίδιο BRCA1 η αντίστοιχη πιθανότητα ανέρχεται στο 40% και σε φορείς της μετάλλαξης στο BRCA2, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών φτάνει το 15%, οπότε η παρακολούθηση καθώς και η αντιμετώπιση των γυναικών αυτών διαφοροποιείται από το γενικό πληθυσμό.

Εάν λοιπόν ένα άτομο φέρει κάποιο μεταλλαγμένο γονιδιακό αντίγραφο από οποιοδήποτε γονέα του, είναι πολύ υψηλού κινδύνου να αναπτύξει καρκίνο των ωοθηκών. Για να ολοκληρώσουμε λοιπόν τον κύκλο της εκτίμησης του προσωπικού κινδύνου κάθε γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο ωοθηκών, πρέπει να προσθέσουμε και τον κρίκο της γονιδιακής ταυτότητας σε αυτούς της ηλικίας και των επιμέρους παραγόντων κινδύνου που χαρακτηρίζουν τη ζωής της».

«Ο καρκίνος του ενδομητρίου αναπτύσσεται στον ιστό που επενδύει τη μήτρα, είναι ο πιο συχνός καρκίνος των γυναικείων γεννητικών οργάνων στον ανεπτυγμένο κόσμο και εμφανίζεται συνήθως σε γυναίκες που είνα άνω των 50 ετών. Περίπου το 75% των γυναικών με καρκίνο του ενδομητρίου είναι μετεμμηνοπαυσιακές. 

Έτσι, το πιο κοινό σύμπτωμα είναι η μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία.

Ωστόσο, 20% έως 25% από τις διαγνώσεις γίνονται πριν την εμμηνόπαυση. Αυξημένη ποσότητα αίματος στην περίοδο, μεγαλύτερη διάρκεια της περιόδου, κολπική αιμόρροια, σκουρόχρωμες ή δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις, πρέπει να επισπεύσουν την επίσκεψη στον γυναικολόγο.

Ένα 5% των καρκίνων του ενδομητρίου μπορεί να οφείλονται σε γενετικά αίτια. Γυναίκες με κληρονομικό μη πολυποδιακό σύνδρομο καρκίνου παχέος εντέρου, γνωστό επίσης ως σύνδρομο HNPCC ή σύνδρομο Lynch, έχουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Γυναίκες που έχουν συγγενή α΄ βαθμού  (μητέρα, αδερφή ή κόρη) που έχει νοσήσει από καρκίνο ενδομητρίου και γυναίκες με ατομικό αναμνηστικό καρκίνου μαστού ή ωοθηκών, παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο ενδομητρίου.

Ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο του γυναικολογικού καρκίνου, καθορίζεται εξατομικευμένα το θεραπευτικό πλάνο, που έχει στο επίκεντρο τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου, την ακτινοθεραπεία και τη συστηματική θεραπεία.

Η αποφυγή του καπνίσματος, η σωστή διατροφή και η σωματική άσκηση μειώνουν στο ελάχιστο τον κίνδυνο εκδήλωσης γυναικολογικού καρκίνου, ενώ «κλειδί» για την πρόληψη αποτελεί ο προσυμπτωσυμπτωματικός γυναικολογικός έλεγχος που περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, το διακολπικό υπερηχογράφημα και το τεστ Παπανικολάου, συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση του γυναικολογικού καρκίνου.

Φροντίζουμε λοιπόν το σώμα μας και συζητάμε με τον γιατρό μας τους τρόπους πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης!» καταλήγει η κ. Μηλάκη!

Περισσότερες πληφορορίες για το γυναικείο καρκίνο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα www.forher.gr   

 

*Βιογραφικό

Η Γεωργία Μηλάκη γεννήθηκε στο Ηράκλειο το 1973 όπου και ολοκλήρωσε τις μαθησιακές της σπουδές από το 3ο Λύκειο Ηρακλείου. Κατάγεται από το Οροπέδιο Λασιθίου. Είναι παντρεμένη με τον ιατρό Κωνσταντίνο Βροντάκη και έχουν δύο παιδιά: τη Δήμητρα και το Γιώργο. 

Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου της Νάπολης στην Ιταλία και αποφοίτησε το 1999 με βαθμό πτυχίου «Άριστα». Υπηρέτησε ως αγροτικός ιατρός στο Περιφερειακό Ιατρείο Μαλίων-Κέντρο Υγείας Καστελλίου και από το έτος 2000 έως 2010 στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου όπου ολοκλήρωσε την ειδίκευσή της στην Παθολογική Ογκολογία.

Συμμετείχε ως κλινική ερευνήτρια και υποψήφια διδάκτωρ στη Μονάδα Κλινικών Μελετών της κλινικής Παθολογικής Ογκολογίας του ΠΑΓΝΗ και στο Εργαστήριο Βιολογίας του Καρκίνου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εξειδικεύτηκε στον καρκίνο του μαστού στο Διεθνές Ευρωπαϊκό Κέντρο του Καρκίνου στο Μιλάνο Ιταλίας, όπου υπηρέτησε ως ερευνήτρια και πανεπιστημιακή υπότροφος.

Από το 2011 έως το 2015, εργάστηκε ως Επιμελήτρια στο Ογκολογικό Τμήμα του Βενιζέλειου Νοσοκομείου Ηρακλείου. Ως ιδιώτης ιατρός συνεργάζεται από το 2015 έως σήμερα με ιδιωτικές κλινικές (Ασκληπιείον Κρήτης και Creta Interclinic SA). Έχει πλούσιο διδακτικό και συγγραφικό, κοινωνικό και  πολιτιστικό έργο και ενεργό συμμετοχή σε διεθνή και εθνικά επιστημονικά συνέδρια.

Είναι μέλος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ), της Ευρωπαϊκής (ESMO) και της Αμερικανικής Ογκολογικής Εταιρείας (ASCO). Συνδράμει εθελοντικά σε διάφορες πρωτοβουλίες στο χώρο της υγείας σε αρκετούς συλλόγους και ΜΚΟ όπως: «Στόχος- Πρόληψη» για τον Καρκίνο Μαστού, «Palliative Care» Ανακουφιστική Φροντίδα Ζαχ. Μπαντουβάς, «Ευ Ζω» με τον Καρκίνο, «Αγκαλιάζω».

Ειδήσεις υγείας σήμερα
GSK: Μήνυση κατά Pfizer-BioNTech για τις πατέντες των εμβολίων mRNA
Το Τai chi βελτιώνει την ποιότητα ύπνου ασθενών με προχωρημένο καρκίνο πνεύμονα [μελέτη]
Πώς θα αυξήσουμε την αντοχή μας