Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Συστηματικού Ερυθηματώδους Λύκου, στις 10 Μαΐου, έχει στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για ένα αυτοάνοσο νόσημα που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και κατ΄ εκτίμηση 8.000 ως 10.000 ασθενείς στην Ελλάδα, με 9 στα 10 περιστατικά να αφορούν το γυναικείο φύλο.

Ο καθηγητής Ρευματολογίας στο ΑΠΘ, Θεόδωρος Δημητρούλας (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για το αιτιολογικό υπόβαθρο, τα πολλά πρόσωπα και τις εκδηλώσεις της νόσου, που λόγω της μεγάλης ετερογένειας συναντά μεγάλες προκλήσεις ως προς τη διάγνωση, παρά το χαρακτηριστικό εξάνθημα, που προσομοιάζει σε δάγκωμα λύκου, στο οποίο οφείλει το όνομά του. Αναφέρεται στις πολλαπλές σήμερα θεραπευτικές επιλογές, που έχουν ως κύριο στόχο να "κοιμίσουν" τη νόσο και να αποτρέψουν τη βλάβη στα εσωτερικά όργανα, όπως οι νεφροί, η καρδιά, οι πνεύμονες και το κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά και στις ελπιδοφόρες νέες θεραπείες που έρχονται.

Η δυσκολία της διάγνωσης

Ο λύκος είναι ένα συστηματικό νόσημα που προσβάλλει ταυτόχρονα πολλά όργανα. Στην πλειοψηφία των ασθενών (80% - 90%) προσβάλλει το δέρμα και σε 8 στις 10 περιπτώσεις τις αρθρώσεις. Περίπου στους μισούς ασθενείς προσβάλλει τους νεφρούς και σε μικρότερα ποσοστά την καρδιά, το κεντρικό νευρικό σύστημα και τους πνεύμονες.

Σύμφωνα με τον κ. Δημητρούλα, η διάγνωση του είναι δύσκολη, λόγω ακριβώς των πολλών διαφορετικών εκδηλώσεων σε κάθε ασθενή, που μάλιστα δεν εμφανίζονται ταυτόχρονα. "Μπορεί, για παράδειγμα, ένας ασθενής να έχει περικαρδίτιδα και πλευρίτιδα και ενώ αυτό φαίνεται κάτι συνηθισμένο μπορεί η διάγνωση να είναι λύκος ή μια απλή ίωση. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως το νόσημα με τα πολλά πρόσωπα", σημειώνει.

Όπως εξηγεί, το χαρακτηριστικό δερματικό εξάνθημα είναι μεν δηλωτικό της νόσου, όμως δεν το έχουν όλοι οι ασθενείς στον ίδιο βαθμό. "Δεν θα το εμφανίσουν όλοι οι ασθενείς στην έναρξη των συμπτωμάτων. Επίσης, το εξάνθημα μπορεί να παραπλανήσει, γιατί μπορεί να θεωρηθεί κάποια αλλεργική αντίδραση, κάποια δερματική λοίμωξη, δεν είναι απαραίτητο ότι αναγνωρίζεται αμέσως".

Η αιτιολογία της νόσου είναι πολυπαραγοντική. "Δεν είναι κληρονομική πάθηση, δεν περνάει από γενιά σε γενιά, αλλά υπάρχει κάποια γενετική προδιάθεση. Από εκεί και πέρα είναι πάρα πολλοί οι περιβαλλοντικοί παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν, όπως το κάπνισμα, η διατροφή, το κλίμα, συγκεκριμένες λοιμώξεις ή κάποιο στρεσογόνο γεγονός, ένα ατύχημα ή ένας θάνατος που μπορεί να το πυροδοτήσει", αναφέρει ο καθηγητής, συμπληρώνοντας: "Μπορεί δύο άτομα να έχουν την ίδια γενετική προδιάθεση, αλλά στον έναν να μην εκδηλωθεί ποτέ και στον άλλον να εκδηλωθεί".

Σύγχρονες και μελλοντικές θεραπείες

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου, που ως χρόνιο νόσημα δεν έχει κάποια θεραπεία, επικεντρώνεται στην ύφεση, με στόχο την αποτροπή της βλάβης στα εσωτερικά όργανα.

"Αυτό που μας ενδιαφέρει, και είναι πολύ περισσότερο εφικτό σήμερα σε σχέση με το παρελθόν, είναι να υπάρχει ύφεση, δηλαδή το νόσημα να κοιμάται, να μην είναι ενεργό ή να βρίσκεται σε χαμηλή ενεργότητα", επισημαίνει ο κ. Δημητρούλας, προσθέτοντας: "Αυτό επιτυγχάνεται με τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και από εκεί και πέρα, κατά περίπτωση σε κάθε ασθενή, συνδυάζεται με την αγωγή που παίρνει με στόχο πάντα την ύφεση".

Η επιστημονική έρευνα με στόχο την ανάπτυξη νέων φαρμάκων βρίσκεται σε εξέλιξη σε πολλά επίπεδα. Όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής, παρά το γεγονός ότι πολλές θεραπείες που έχουν δοκιμαστεί δεν έδειξαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα στις κλινικές μελέτες, λόγω της μεγάλης ετερογένειας της νόσου, νέα αποτελεσματικά φάρμακα έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια στη θεραπευτική "φαρέτρα", ενώ αναμένονται υποσχόμενες νέες θεραπείες στο μέλλον. 

"Εδώ και μια δεκαετία, υπάρχουν συγκεκριμένοι βιολογικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται στο λύκο, όπως το belimumab και το rituximab", σημειώνει, επισημαίνοντας πως μεγαλύτερη σημασία από τα ίδια τα φάρμακα έχει η στρατηγική με την οποία χρησιμοποιούνται. "Αν έχουμε πέντε φάρμακα διαθέσιμα, είναι πιο σημαντικό με ποιον τρόπο και με ποια σειρά θα τα χρησιμοποιήσουμε, από τα φάρμακα αυτά καθαυτά".

Σε φάση ερευνών βρίσκονται μελέτες για καινούργιους βιολογικούς παράγοντες, για θεραπείες με CAR-T "ζωντανά" κύτταρα, αλλά και αντινεοπλασματικές θεραπείες. "Πρέπει να ξέρουμε ότι χρειάζεται πολύς χρόνος μέχρι αυτές οι καινούργιες σύγχρονες θεραπείες να περάσουν στην καθημερινή κλινική πράξη. Δεν είναι κάτι που θα έρθει αύριο ή σε ένα χρόνο. Είναι όμως κάτι που έρχεται, είναι ελπιδοφόρο", διευκρινίζει, προβλέποντας πως "η επανάσταση κυρίως στην ογκολογία θα δημιουργήσει θεραπείες που θα περάσουν και στα αυτοάνοσα νοσήματα".

Καλύτερη διάγνωση και θεραπεία

Συνοψίζοντας τα μηνύματα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Λύκου, ο κ.Δημητρούλας υπογραμμίζει πως:

  • Ο ΣΕΛ είναι ένα δύσκολο νόσημα με πολλά πρόσωπα, αλλά όλοι οι ασθενείς δεν είναι ίδιοι.
  • Σήμερα, υπάρχουν πολύ αποτελεσματικότεροι –σε σχέση με το παρελθόν- τρόποι ελέγχου της νόσου, περισσότερες θεραπευτικές επιλογές και καλύτερες στρατηγικές.
  • Η διάγνωση γίνεται πιο γρήγορα, λόγω και της μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης της ιατρικής κοινότητας, που παραπέμπει σε ρευματολόγο με την υποψία της νόσου.
  • Υπάρχουν πολύ περισσότεροι ρευματολόγοι από ό,τι στο παρελθόν.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κηπουρική: Πώς βοηθά την ψυχική μας υγεία
Μητσοτάκης από το υπουργείο Υγείας: Τηλεφωνική γραμμή "1566" από τον Ιούλιο για το ΕΣΥ
Στο υπουργείο Υγείας ο Κυριάκος Μητσοτάκης