Ο δρ Χρήστος Κυρατσούς, με καταγωγή από την Κοζάνη, συμπεριλαμβάνεται στους πιο επιδραστικούς ερευνητές στον χώρο του φαρμάκου και της βιοτεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Μεταξύ των επιτευγμάτων του ερευνητικού του έργου συμπεριλαμβάνεται η ανάπτυξη μονοκλωνικών αντισωμάτων για την θεραπεία μολυσματικών ιών MERS, Ebola και SARS-CoV2. Το περιοδικό Business Insider τον έχει εντάξει στη λίστα των 30 νέων ηγετών που μεταμορφώνουν το μέλλον των υπηρεσιών υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Περισσότερα από 20 χρόνια μετά την αποφοίτησή του από το Τμήμα Φαρμακευτικής του ΑΠΘ, ο σημερινός ανώτερος αντιπρόεδρος του φαρμακευτικού – βιοτεχνολογικού κολοσσού Regeneron Pharmaceuticals N.Y., ΗΠΑ, επέστρεψε τη Δευτέρα στο πανεπιστήμιο που του έδωσε το πρώτο πτυχίο για να αναγορευτεί επίτιμος διδάκτορας.

Λίγες ώρες πριν από την τελετή, μίλησε στο iatronet.gr για τα συναισθήματά του, για τα διδάγματα της πανδημίας, για το σήμερα και το αύριο προηγμένων θεραπειών, όπως τα εμβόλια mRNA, τα μονοκλωνικά αντισώματα και οι γενετικές θεραπείες. Δεν έκρυψε τον προβληματισμό του για την αμφισβήτηση της επιστημονικής έρευνας, που αυξήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας, ενώ ευχήθηκε πως στην επόμενη υγειονομική κρίση αυτός που θα επικρατήσει θα είναι πάλι η επιστήμη.

  • Επιστροφή στο πανεπιστήμιο όπου πήρατε το πρώτο σας πτυχίο. Ποιες αναμνήσεις σας γεννά και ποια τα συναισθήματα για την αναγόρευσή σας;

Είναι πάρα πολύ τιμητικό και συγκινητικό για εμένα. Η τελευταία φορά που ήμουν εδώ ήταν το 2004 όταν αποφοίτησα από το Φαρμακευτικό. Οπότε, επισήμως είναι η πρώτη φορά που επιστρέφω. Φυσικά έχω κρατήσει επαφές με συμφοιτητές μου τότε που έχουν γίνει καθηγητές τώρα. Οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτούς που με κάλεσαν πίσω.

  • Τι μας δίδαξε η πανδημία, τόσο σε επιστημονικό επίπεδο, όσο και στην καθημερινότητα του καθενός;

Ήταν μια μεγάλη ανατροπή στην καθημερινότητά μας. Σε προσωπικό επίπεδο μας δίδαξε να μην τα θεωρούμε όλα δεδομένα και να προσπαθούμε να χαιρόμαστε αυτό που έχουμε.

Σε επιστημονικό επίπεδο μας δίδαξε την αξία της ανάπτυξης των τεχνολογιών και της επιστήμης, ώστε να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε σε μια πανδημία όταν αυτό χρειάζεται. Τόσο τα φάρμακα, τα μονοκλωνικά αντισώματα που αναπτύξαμε εμείς, όσο και τα εμβόλια που ανέπτυξαν άλλοι, αναπτύχθηκαν βάσει τεχνολογιών που είχαν ξεκινήσει πάρα πολλά χρόνια πριν την πανδημία, και όχι απαραίτητα για την πανδημία, ενώ είχαν επενδυθεί μεγάλα κεφάλαια. Οπότε η ανάπτυξη των τεχνολογιών είναι απαραίτητη για οποιαδήποτε νόσο και όχι μόνο για τις πανδημίες.

Μερικές φορές, αυτά που κάνεις και στην έρευνα και στην τεχνολογία δεν ξέρεις ακριβώς πού θα χρησιμοποιηθούν. Ένα παράδειγμα: όταν εμείς αναπτύξαμε την τεχνολογία για τα μονοκλωνικά αντισώματα, είχαμε στόχο όχι την πανδημία, αλλά διάφορες ασθένειες. Αλλά ήμασταν έτοιμοι και όταν ξέσπασε η πανδημία χρησιμοποιήσαμε επιτυχώς τις τεχνολογίες αυτές για τον ιό SARS-CoV-2.

  • Έχουμε μετουσιώσει αυτά τα διδάγματα σε έργο και δράση, ώστε να είμαστε περισσότερο προετοιμασμένοι για την επόμενη πανδημία;

Δυστυχώς όχι. Είμαστε πολύ καλοί στο να ξεχνάμε. Παρόλο που ένας από τους λόγους που μπορέσαμε να ανταποκριθούμε ήταν ουσιαστικά η δύναμη της επιστήμης, δυστυχώς είδαμε και πολλά ερωτήματα για την αμφισβήτηση της επιστήμης, την αμφισβήτηση των τεχνολογιών, των φαρμάκων, των εμβολίων. Νομίζω ότι με βάση αυτό έχουμε γυρίσει πίσω, και το βλέπουμε αυτό πάρα πολύ έντονα τόσο στην Αμερική, όσο και σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Πριν την πανδημία δεν υπήρχε τόσο μεγάλη αμφισβήτηση της επιστήμης. Αυτή οφείλεται και στην πολιτική πόλωση, και στις ΗΠΑ και λίγο λιγότερο στην Ευρώπη. Δυστυχώς αυτό έχει αντίκτυπο στην επιστήμη.

Με βάση τις τεχνολογίες, βέβαια, είμαστε μπροστά, έχουμε πια τεχνολογίες, οι οποίες ξέρουμε ότι δουλεύουν, ειδικά για τους συγκεκριμένους ιούς, οπότε ελπίζουμε ότι αν υπάρχει μια νέα πανδημία στο μέλλον, αυτός που θα κερδίσει θα είναι η επιστήμη και η τεχνολογία και όχι η αμφισβήτηση.

  • Από πού εκτιμάτε ότι θα μπορούσε να προέλθει η επόμενη πανδημία;

Δεν το ξέρουμε ποτέ. Κανένας, δεν μπορούσε να προβλέψει ιστορικά, για όσες ενδημικές ή πανδημικές νόσους έχουμε αντιμετωπίσει. Έτσι, δεν ξέρουμε από πού θα προέλθει η επόμενη, υπάρχουν τόσο ιοί της γρίπης όσο και άλλοι κορωνοϊοί, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν πανδημία στο μέλλον.

  • Η τεχνολογία mRNA που έκανε άλματα μπροστά υπό τις πιεστικές συνθήκες της πανδημίας, πού οδηγεί στην επόμενη μέρα; Βλέπουμε θεραπευτικά εμβόλια κατά του καρκίνου. Πόσο πιο κοντά βρισκόμαστε στη μετατροπή κάποιων μορφών καρκίνου σε χρόνια νόσο;

Έχουμε προχωρήσει με τις γνώσεις που είχαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Σίγουρα, βοήθησαν στο να προχωρήσει αυτή η τεχνολογία πιο γρήγορα και να αναπτυχθούν εμβόλια πιο γρήγορα και για άλλες νόσους, μεταξύ αυτών και ο καρκίνος. Νομίζω ότι είμαστε πιο κοντά, δεν μπορώ να δώσω μια χρονική διάσταση στο πότε θα μετατραπεί ο καρκίνος σε χρόνια νόσο. Αλλά η επιστήμη σίγουρα προχωράει και βλέπουμε καθημερινά πολλά θετικά αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές.

  • Το δικό σας ερευνητικό αντικείμενο επικεντρώνεται κυρίως στην ανάπτυξη μονοκλωνικών αντισωμάτων για μολυσματικές νόσους και η ανάπτυξη γενετικών θεραπειών. Τι νέο να περιμένουμε σε αυτά τα πεδία;

Στα μονοκλωνικά αντισώματα βλέπουμε ότι η χρήση τους τόσο για μολυσματικές όσο και πολλές άλλες ασθένειες, όπως στον καρκίνο και σε αλλεργικές νόσους, προχωράει πάρα πολύ γρήγορα. Βλέπουμε ότι η έρευνα και η ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών έχει πραγματικά βοηθήσει.

Όσον αφορά τις γενετικές θεραπείες, όπως είναι οι ιικοί φορείς, είμαστε σε πιο πρώιμα στάδια. Εκεί σίγουρα βλέπουμε την ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών κυρίως σε πολύ σπάνιες νόσους. Πρόσφατα ανακοινώσαμε κάποια αποτελέσματα χρησιμοποιώντας ιικούς φορείς για τη θεραπεία μιας γενετικής μορφής κώφωσης. Έχουμε ανακοινώσει την εφαρμογή σε ένα κοριτσάκι στην Αγγλία και πιο πρόσφατα ότι άλλα 14 παιδιά έχουν πάρει τη θεραπεία αυτή σε ολόκληρο τον κόσμο και είναι πολύ θετικά τα αποτελέσματα. Βλέπουμε ότι σε μια τεχνολογία που είναι σχετικά καινούργια, δεν υπήρχε κάποιο παράδειγμα χρήσης της πριν από λίγα χρόνια, τώρα έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται σε κλινικές δοκιμές.

Φυσικά, η εμπειρία από τη χρήση αυτής της τεχνολογίας σε σπάνιες νόσους, όπως αυτή η σπάνια μορφή κώφωσης, νομίζω ότι θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε τις τεχνολογίες αυτές για κάποιες πιο συχνά εμφανιζόμενες νόσους. Αυτό συνέβη με τα μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία πριν από χρόνια απευθύνονταν σε πολύ συγκεκριμένες νόσους και σιγά σιγά με την ανάπτυξη της τεχνολογίας άρχισαν να χρησιμοποιούνται και σε πιο συχνές νόσους. Αυτό βλέπουμε να συμβαίνει και με τις γενετικές θεραπείες.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Πνευμονία: Βακτηριακό ένζυμο είναι πιθανό να προκαλεί μοιραίες καρδιακές επιπλοκές [μελέτη]