Όταν η αξία της εθελοντικής προσφοράς έγινε μάθημα στο σχολείο, οι μαθητές και οι μαθήτριες πήραν το ερέθισμα και ανέλαβαν δράση. Με τη δική τους ματιά του έδωσαν χρώμα, ήχο και εικόνα, δημιούργησαν υλικό ευαισθητοποίησης, ίδρυσαν τους δικούς τους συλλόγους και οι μεγαλύτεροι από αυτούς αιμοδότησαν.

Το καινοτόμο τριετές πρόγραμμα «Για ένα Σχέδιο Εθελοντισμού Υγείας» είχε τη φιλοδοξία να γίνει «η αόρατη κόκκινη κλωστή» που θα ένωνε μαθητές Λυκείων σε μια κουλτούρα εθελοντισμού και το πέτυχε ήδη από την πρώτη χρονιά. Κατά το σχολικό έτος 2024-2025 δημιούργησε το μεγαλύτερο σχολικό δίκτυο εθελοντισμού υγείας, με τη συμμετοχή άνω των 8.000 μαθητών/τριών από 79 σχολεία των 7 νομών της Κεντρικής Μακεδονίας. Το πρόγραμμα έφερε την εθελοντική αιμοδοσία μέσα στις σχολικές αίθουσες, με 1.040 μαθητές και μαθήτριες από 17 ετών και άνω να αιμοδοτούν και στη συντριπτική τους πλειονότητα να δηλώνουν ότι θα το επαναλάβουν. Με την έναρξη του σχολικού έτους 2025-2026, η δράση εισέρχεται στη δεύτερη χρονιά, με στόχο τη διεύρυνση και τη δημιουργία της επόμενης γενιάς μελλοντικών εθελοντών αιμοδοτών.

Η γέννηση και η υλοποίηση της ιδέας

Το εγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα υλοποιείται με τη συνεργασία της Περιφερειακής Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και του Συλλόγου Open School Days και με την υποστήριξη της 3ης και 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας. 

Τη «μαγιά» αποτέλεσε μια πιλοτική αιμοδοσία πριν από 8 χρόνια στο 28ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, με πρωτοβουλία του εκπαιδευτικού Ζαχαρία Σπανού σε συνεργασία με το ΑΧΕΠΑ. Τα επόμενα χρόνια η δράση επαναλήφθηκε, σταδιακά κλήθηκαν γειτονικά σχολεία και δημιουργήθηκε ο πρώτος πυρήνας, ένα μικρό δίκτυο αρχικά 7 (2022-2023) και στη συνέχεια (2023-2024) 11 σχολείων. Με τη δημιουργία του συλλόγου, το 2024, η πρωτοβουλία διευρύνθηκε σε επίπεδο Περιφερειακής Διεύθυνσης. Έγιναν επαφές με όλα τα σχολεία της Κεντρικής Μακεδονίας, με 79 να ανταποκρίνονται θετικά στην πρώτη χρονιά του τριετούς προγράμματος.

Συνοπτικά το πρόγραμμα περιλαμβάνει

  • Δίωρο εκπαιδευτικό μάθημα με στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών/ριών και την κινητοποίησή τους για συμμετοχή. Βασίζεται στον συμμετοχικό διάλογο και περιλαμβάνει κείμενα, οπτικοακουστικό υλικό και ομαδικές δραστηριότητες, με ενεργό ρόλο του 15μελούς μαθητικού συμβουλίου
  • Δραστηριοποίηση της ομάδας δράσης κάθε σχολείου γιαα) την ίδρυση αιμοδοτικών συλλόγων ανά σχολείο, των οποίων το όνομα και το λογότυπο το εμπνέονται οι συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/ριες, β) δημιουργία πρωτότυπου υλικού ευαισθητοποίησης, έμπνευσης των μαθητών/ριών σε κατηγορίες (εικαστικά, λογοτεχνία, κείμενα εμψύχωσης, βίντεο, podcast, φωτογραφία κα). 
  • Διαδικτυακές συναντήσεις με άλλα συμμετέχοντα σχολεία. Διεξαγωγή ψηφιακού forumγια τη γνωριμία και αλληλεπίδραση των σχολείων σε πυρήνες των έξι από διαφορετικές περιοχές της περιφέρειας
  • Ενημέρωση μαθητών/ριών από επισκέπτες/ριες υγείαςγια τη διαδικασία της αιμοδοσίας
  • Διοργάνωση συλλογικής έκθεσης των αφισών κάθε αιμοδοτικού συλλόγου και του υλικού ευαισθητοποίησης που δημιουργήθηκε ανά σχολείο
  • Ημέρες αιμοδοσίας: Τα συμμετέχοντα σχολεία υλοποιούν τις αιμοδοσίες σε ομαδοποιημένους πυρήνες σχολείων. «Γειτονικά» σχολεία αποτελούν μία ομάδα και ένα από αυτά επιλέγεται ως σημείο που πραγματοποιείται η αιμοδοσία. 

Απολογισμός πρώτου έτους

Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του πρώτου έτους εφαρμογής, που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση στην 89η ΔΕΘ, παρουσία του διοικητή της 3ης ΥΠΕ, Δημήτρη Τσαλικάκη, στην πενθήμερη δράση αιμοδοσίας τον περασμένο Μάρτιο συμμετείχαν 68 σχολεία. Οι αιμοδοσίες υλοποιήθηκαν από συνεργεία των Κέντρων Αιμοδοσιών των νοσοκομείων ΑΧΕΠΑ, Ιπποκράτειο, «Γ.Παπανικολάου», Άγιος Παύλος, Γιαννιτσών, Πολυγύρου, Κατερίνης, Κιλκίς και Σερρών. Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 34 αιμοδοσίες, σε 26 σχολεία – σημεία αιμοδοσίας. Συνολικά αιμοδότησαν 1.040 μαθητές και μαθήτριες.

Όπως διευκρινίζει στο iatronet.gr η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Open School Days, Σταυρούλα Αποστολοπούλου, παρόλο που η αιμοδοσία επιτρέπεται σε ενήλικες (18-65 ετών), μπορεί να διενεργηθεί και από εφήβους από 17 ετών, με τη συναίνεση των γονέων τους. «Αρκετά παιδιά που είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και ήθελαν να συμμετάσχουν δεν είχαν συναίνεση, ενώ ακόμη περισσότερα παιδιά μικρότερης ηλικίας σκοπεύουν να αιμοδοτήσουν φέτος και του χρόνου, όταν θα συμπληρώσουν τα 17. Για αυτό το πλάνο είναι τριετές», σημειώνει.

Το θετικό αποτύπωμα της δράσης επιβεβαιώνεται και από το feedback που πήραν οι διοργανωτές από τους συμμετέχοντες, μέσω ερωτηματολογίων. Μόνο το 2,5% των ερωτηθέντων έδωσε αρνητική απάντηση στο ερώτημα αν θα έδινε ξανά αίμα, ενώ το 87% δήλωσε με βεβαιότητα ότι θα το ξανακάνει.

Η μεγάλη πλειονότητα των συμμετεχόντων –πάνω από το 75%- περιέγραψε θετικά την εμπειρία της αιμοδοσίας, για το 10% η διαδικασία φάνηκε τελικά ευκολότερη από όσο την υπολόγιζε, ενώ ως βασικός λόγος αιμοδοσίας καταγράφηκε σε ποσοστό 87,5% η ανάγκη βοήθειας σε άλλους ανθρώπους.

Η φετινή σχολική χρονιά

Η ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες για όσα μπορούν να βελτιωθούν μέσα από τη βιωμένη εμπειρία της πρώτης χρονιάς έχει ήδη ενσωματωθεί στον σχεδιασμό της δεύτερης έγινε τους προηγούμενους μήνες.

«Φέτος θα έχουμε δύο επιπλέον μέρες στην αιμοδοσία, η οποία από πενθήμερη θα γίνει επταήμερη, λόγω αυξημένου ενδιαφέροντος, αλλά και για τη διευκόλυνση των κλιμακίων των νοσοκομείων, που πραγματικά δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους», λέει η κ.Αποστολοπούλου, και συμπληρώνει: «Ως προαιρετική δράση θα προστεθεί η δημιουργία γκράφιτι στα σχολεία που θα αποτυπώνει εικαστικά όσα έγιναν, ενώ έχουμε αποφασίσει να κάνουμε μια γιορτή στην πλατεία Αριστοτέλους, με συναυλίες και τη συμμετοχή όλων των σχολείων. Το ζήτησαν τα παιδιά, το θέλουμε κι εμείς γιατί όλο αυτό το βλέπουμε ως μια γιορτή».

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Πνευμονία: Βακτηριακό ένζυμο είναι πιθανό να προκαλεί μοιραίες καρδιακές επιπλοκές [μελέτη]