Γράφει ο Αντώνιος Λιόλιος, Παθολόγος-Εντατικολόγος 

Times they are a changin’... (Οι καιροί αλλάζουν...)

Σήμερα, το τραγούδι αυτό του Bob Dylan είναι περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ. Δεν είναι μόνο ο καταιγισμός της ιατρικής πληροφορίας στο διαδίκτυο αλλά τελευταία και η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης.

Πλέον, πολύς κόσμος συμβουλεύεται απευθείας την τεχνητή νοημοσύνη για τα προβλήματα υγείας του. Και παίρνει απαντήσεις σαν να μιλά σε άνθρωπο, σαν να μιλά σε γιατρό! 

Οπότε; Μήπως αυτό είναι το τέλος της ιατρικής όπως την ξέρουμε;

Πλησιάζουμε ή ζούμε την εποχή όπου ο γιατρός θα αντικατασταθεί από μια οθόνη υπολογιστή; 

Η γνώμη μου αγαπητοί φίλοι είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ακόμα εργαλείο. Όπως το στηθοσκόπιο, το καρδιογράφημα, ο αξονικός τομογράφος. Πολύτιμο εργαλείο, μιλάει μάλιστα και σαν άνθρωπος και σου δίνει την εντύπωση ότι όντως μιλάς σε άνθρωπο, δίνει συνήθως σωστές απαντήσεις, αλλά...

Η ουσία της Ιατρικής  δεν είναι τα κομπιούτερ και οι αριθμοί.

Η ουσία της Ιατρικής είναι η εμπιστοσύνη, το ενδιαφέρον, η αγάπη, η σχέση γιατρού και ασθενή.

Τι να την κάνω τη διάγνωση, ιδιαίτερα την κακή, αν δεν συνοδεύεται από τη συμπόνοια, από καθοδήγηση από έναν ώμο για να ακουμπήσεις;

Αλλά πέρα από την ανθρώπινη πλευρά, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να είναι και επικίνδυνη. Πολύ επικίνδυνη.

Τη συμβουλεύομαι συχνά στην ιατρική μου πράξη και μερικές φορές τρομάζω στην ιδέα του τι ζημιά θα μπορούσε να κάνει στον ασθενή μου αν ακολουθούσε άκριτα τις οδηγίες της.

Οι λόγοι που δημιουργείται αυτός ο κίνδυνος είναι πολλοί και θα σας αναφέρω μερικούς παρακάτω.

Πρώτον, στην τεχνητή νοημοσύνη έχει πολύ μεγάλη σημασία το πώς θα θέσεις την ερώτηση (prompt). Αν παραλείψεις ένα στοιχείο απ’ το ιστορικό σου, τα φάρμακα που παίρνεις, αν δεν δώσεις με ακρίβεια τα συμπτώματά σου ή παραλείψεις κάποια από αυτά, η απάντησή της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να είναι παραπλανητική ή λανθασμένη.

Επίσης, ο γιατρός ανάλογα με τα συμπτώματα θα κάνει επιπλέον ερωτήσεις αποκαλύπτοντας συμπτώματα που μπορεί να τα αγνοούμε ή να μην τα  γνωρίζουμε και που μπορεί να κρύβουν σοβαρές καταστάσεις («- Με πόσα μαξιλάρια κοιμάσαι το βράδυ; Δυσκολεύεσαι στην αναπνοή όταν δένεις τα κορδόνια σου; Ο βήχας άρχισε όταν ξεκίνησες το φάρμακο για την πίεση; Σου λέει η γυναίκα σου ότι σταματάει η αναπνοή σου όταν κοιμάσαι; Ξυπνάς με πονοκέφαλο; Σε παίρνει ο ύπνος όταν βλέπεις τηλεόραση;»).

Και φυσικά θα κάνει και την κλινική εξέταση («- Πονάει εδώ όταν βήχεις; Αυτήν την ελιά πόσο καιρό την έχεις; Σήκωσε τα χέρια σου με κλειστά τα μάτια και κράτα τα σηκωμένα») με τρόπο που βασίζεται στη γνώση του αλλά και στην εμπειρία του. Και μπορεί ανάλογα με αυτά που θα βρει να κάνει περισσότερες, πιο στοχευμένες ερωτήσεις και να συνεχίσει την εξέταση ψάχνοντας και για άλλα ευρήματα.

Και το πιο σημαντικό: θα ζητήσει τις εξετάσεις που χρειάζονται. Εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες, αξονική, ό,τι χρειάζεται και μόνο ό,τι χρειάζεται. Γιατί εδώ υπάρχει ο μεγάλος κίνδυνος: να ξεκινήσουμε το ταξίδι του να κάνουμε από μόνοι μας εξετάσεις οι οποίες ή δεν χρειάζονται ή μπορεί να δείξουν ευρήματα τα οποία δεν έχουν σημασία. Χώρια που μερικές εξετάσεις μπορεί να είναι και βλαπτικές για την υγεία μας όπως η ακτινοβολία που παίρνουμε από μια αξονική τομογραφία που γίνεται χωρίς να υπάρχει κλινική ένδειξη.

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα θαυμάσιο εργαλείο, με γρήγορη πρόσβαση και ταχύτατη επεξεργασία μεγάλου όγκου πληροφοριών αλλά δεν παύει να είναι εργαλείο – χωρίς συναίσθημα και κυρίως χωρίς ευθύνη. Η Ιατρική είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια συλλογή και ανάλυση δεδομένων. Είναι πάνω απ’ όλα η σχέση δύο ανθρώπων: τον γιατρού και του ασθενή. Είναι η σιωπή μέσα στο ιατρείο όταν ανακοινώνεται μια δύσκολη διάγνωση, είναι η χαρά όταν η αρρώστια δεν είναι τελικά τόσο σοβαρή, είναι η καθοδήγηση που σου δείχνει ποιο δρόμο να ακολουθήσεις όταν όλα μοιάζουν χαμένα.

Όσο πιο μηχανιστική γίνεται η ιατρική, τόσο περισσότερο χάνουμε αυτό που την κάνει μοναδική: την ανθρωπιά της. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας υποδείξει πιθανές διαγνώσεις και θεραπείες ακόμα, δεν μπορεί όμως να κρατήσει το χέρι ενός ασθενούς. Μπορεί να αναλύσει συμπτώματα, δεν μπορεί όμως να δει τον φόβο στα μάτια ή να καταλάβει τη μοναξιά και τον πόνο πίσω από τα λόγια.

Φυσικά και θα ενημερωνόμαστε, φυσικά και θα κάνουμε ερωτήσεις, αλλά τη θεραπευτική σχέση με τον γιατρό μας δεν μπορεί να την αντικαταστήσει - ακόμα - καμιά μηχανή.

Η καλύτερη φροντίδα γεννιέται μέσα από τη συνεργασία: ο γιατρός με την εμπειρία, τη γνώση και την παρουσία του, και η τεχνητή νοημοσύνη ως συμπλήρωμα, όχι ως υποκατάστατο. Το μέλλον ανήκει σε όσους καταφέρουν να συνδυάσουν και τα δύο.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κουραμπιέδες, μελομακάρονα και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου
Το πρώτο και μοναδικό βιο - ομοειδές φάρμακο για την πολλαπλή σκλήρυνση μπαίνει στις ΗΠΑ
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί