Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (Ε.Π.Ε), στο πλαίσιο των δράσεων που υλοποιεί με αφορμή το φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καπνίσματος, διοργάνωσε ενημερωτική εκδήλωση με θέμα «Η υγεία των πνευμόνων για τη μακροζωία και την ευεξία. Τρίκαλα, η πρώτη πόλη ελεύθερη καπνού» με την ευγενική χορηγία της φαρμακευτικής εταιρείας Pfizer Hellas.

Σκοπός της εκδήλωσης ήταν αφενός η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία – και όχι μόνο – που σχετίζονται με τη χρήση καπνού και η ευαισθητοποίηση όλων για την εφαρμογή πολιτικών ελάττωσης της κατανάλωσης καπνού αλλά και αφετέρου η ανάδειξη του παραδείγματος του Δήμου Τρικκαίων στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, που ισχύει στη χώρα μας.

Ο κ. Μιχάλης Τουμπής, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Συντονιστής της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Προαγωγής της Υγείας της Ε.Π.Ε και Μέλος Δ.Σ. της Ε.Π.Ε. τόνισε στο χαιρετισμό του:

«Το κάπνισμα αποτελεί μια από τις πιο ισχυρές εξαρτήσεις του σύγχρονου ανθρώπου. Σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα στη δόμηση της εξάρτησης από τον καπνό και κυρίως από τη νικοτίνη, εμπλέκονται διάφορες περιοχές και κυκλώματα του εγκεφάλου. Ο εκτελεστικός έλεγχος, η παρόρμηση, η ανταμοιβή και η ενίσχυση, καθώς επίσης η μνήμη, η μαθημένη συμπεριφορά και οι συνήθειες αποτελούν τα σημαντικότερα στοιχεία αυτής της εξάρτησης.

Το τσιγάρο αποτέλεσε για δεκαετίες - και εξακολουθεί να είναι μέχρι τις μέρες μας - πηγή έμπνευσης σε πολλούς χώρους της δημιουργικής έκφρασης. Στη λογοτεχνία, στην ποίηση, τη μουσική, στη ζωγραφική και πολύ περισσότερο στον κινηματογράφο, το τσιγάρο αναγνωρίζεται ως μια συνηθισμένη πρακτική των δημιουργών, στην προσπάθειά τους να υποβάλουν, να μαγνητίσουν, να μεταδώσουν μια αίσθηση συγκεκριμένη, προσωπική ή και συλλογική. Το τσιγάρο συνοδεύει σχεδόν κάθε συναισθηματική κατάσταση. Στη λύπη, στον πόνο, στις χαρούμενες στιγμές, αλλά και σε εκείνες που αναδύουν αγωνία και αδιέξοδο, ο καπνός είναι εκεί για συντροφιά και παρηγοριά. Το τσιγάρο θα πάψει να αποτελεί συμπεριφορά και μέσο προσωπικής και δημιουργικής έκφρασης όταν η “περιρρέουσα ατμόσφαιρα” αλλάξει.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής και σκέψεως και κυρίως της διαχείρισης της καθημερινότητας με το τσιγάρο, η αποχή και διακοπή από το κάπνισμα, και η διαβίωση σε περιβάλλον ελεύθερο καπνού αποτελούν τις χρυσές συνταγές για την αντιμετώπιση της επιδημίας τους καπνίσματος.

Ο Δήμος Τρικκαίων αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση σε επίπεδο δημοτικό, περιφερειακό και εθνικό γιατί δεν “εφαρμόζει” τον αντικαπνιστικό νόμο κατά τρόπο νομικίστικο και αστυνομικό. Συστηματικά και ανθρώπινα αναγάγει το θέμα του μη καπνίσματος σε στοιχείο παιδείας, εκπαίδευσης και πολιτισμού. Παράλληλα, προσφέρει ενημέρωση, βοήθεια προς τους καπνιστές και δημιουργεί πολλούς χώρους ελεύθερους καπνού.»

Η κα. Ιωάννα Μητρούσκα, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Συντονίστρια της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Προαγωγής της Υγείας της Ε.Π.Ε και Διευθύντρια της Πνευμονολογικής Κλινικής του ΠΑ.Γ.Ν.Η., ανέφερε κατά τη διάρκεια της ομιλία της:

«Η 31η Μαΐου έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) και  άλλους συνεργαζόμενους οργανισμούς, ως Παγκόσμια Μέρα Κατά του Καπνίσματος. Το βασικό μήνυμα της καμπάνιας για το 2019 είναι “Κάπνισμα και Υγεία των Πνευμόνων” και έχει διττό στόχο: αρχικά, την αύξηση της επαγρύπνησης σε ό,τι αφορά τους ιδιαίτερους κινδύνους του καπνίσματος στην υγεία των πνευμόνων και τον καθοριστικό ρόλο που έχουν οι πνεύμονες στη γενικότερη υγεία και ευεξία του ανθρώπου αλλά, παράλληλα, και την ενίσχυση της προσοχής ως προς την αποτελεσματικότητα - με κέρδος την ανθρώπινη ζωή- των δράσεων ελάττωσης του καπνίσματος, όπως η αύξηση της τιμής των τσιγάρων, η απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους, η βοήθεια των καπνιστών στη διακοπή καπνίσματος και η ενημέρωση από τα ΜΜΕ. Η πλήρης εφαρμογή όλων αυτών των μέτρων θα βελτιώσει την υγεία και την ευεξία του πληθυσμού και θα σώσει ζωές.

Ως προς τον πρώτο πυλώνα, αξίζει να σημειώσουμε για άλλη μια φορά, ότι το κάπνισμα και η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο νοσημάτων και επηρεάζουν την υγεία των πνευμόνων με πολλούς τρόπους:  

  • Καρκίνος των Πνευμόνων: Το κάπνισμα ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από καρκίνο των πνευμόνων διεθνώς. Το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου πνευμόνων στους μη-καπνιστές. Ο καρκίνος των πνευμόνων είναι η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στην Ευρώπη, όπου περίπου 430.000 άνθρωποι πέθαναν από καρκίνο των πνευμόνων το 2018 ενώ διαγνώσθηκαν περισσότερες από 500.000 νέες περιπτώσεις την ίδια περίοδο. Η διακοπή του καπνίσματος ελαττώνει τον κίνδυνο.
  • Χρόνια Αναπνευστικά Νοσήματα, όπως Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και Άσθμα: το κάπνισμα είναι η κύρια αιτία της ΧΑΠ, μιας νόσου που χαρακτηρίζεται από βήχα και δύσκολη-αγωνιώδη αναπνοή. Επιπλέον, το κάπνισμα επιδεινώνει το άσθμα, προκαλεί παροξυσμούς (βήχα, δύσπνοια, συριγμό) με αποτέλεσμα τον περιορισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων και αναπηρία. Η έγκαιρη διακοπή του καπνίσματος είναι η αποτελεσματικότερη μέθοδος για την επιβράδυνση της εξέλιξης της ΧΑΠ και τη βελτίωση των συμπτωμάτων του άσθματος.
  • Ακόμη, τα παιδιά που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης λοίμωξης αναπνευστικού καθώς και μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ή παροξυσμού άσθματος, πνευμονίας και βρογχίτιδας. Επίσης, είναι πλέον αποδεδειγμένη η σχέση του καπνίσματος με τη φυματίωση και τα στοιχεία δείχνουν ότι τα χημικά συστατικά του καπνού μπορεί να αναζωπυρώσουν λανθάνουσα φυματίωση.

Ως προς τις επιπτώσεις της χρήσης του καπνού στην Ελλάδα, τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι στη χώρα μας καπνίζει το 37% των ενηλίκων, με περισσότερους από 15.000 ανθρώπους να πεθαίνουν κάθε χρόνο από νόσημα που σχετίζεται με το κάπνισμα ενώ ξοδεύονται 25-30 εκατ. ευρώ/έτος για τσιγάρα.

Η αντιμετώπιση της νόσου του καπνίσματος αρχίζει με τη συνειδητοποίηση ότι δεν πρόκειται για μια κακή συνήθεια αλλά για μια κατάσταση εθισμού, την οποία μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίς εξειδικευμένη βοήθεια μόνο το 3-5% των καπνιστών. Καίριο ρόλο κατέχει και η αλλαγή της στάσης απέναντι στο κάπνισμα όλων των επαγγελματιών της Υγείας.

Το 2000 άρχισαν να λειτουργούν, για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και στο Ηράκλειο Κρήτης Ιατρεία Βοήθειας Διακοπής Καπνίσματος (Ι.Δ.Κ) και αυτή τη στιγμή, με πρωτοβουλία και δράσεις της Ε.Π.Ε, λειτουργούν σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας, με τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην Ευρώπη.

Ο καπνιστής στα Ι.Δ.Κ. αντιμετωπίζεται ως ασθενής. Λαμβάνεται το ιατρικό ιστορικό του, εξετάζεται ιατρικά και στοιχειοθετείται τόσο το ιστορικό του σε σχέση με το κάπνισμα όσο και το προφίλ του ως καπνιστή. Ελέγχονται ακόμη κάποιες ιδιαίτερες παράμετροι, όπως σωματικό βάρος, εκπνεόμενο μονοξείδιο (CO), αναπνευστική λειτουργία (σπιρομέτρηση), βαθμός εξάρτησης από τη νικοτίνη ή το κάπνισμα (χρησιμοποιώντας διεθνείς κλίμακες) κ.λ.π. Ανάλογα με το γενικότερο ιστορικό (ιατρικό), το προφίλ του καπνιστή και το βαθμό εξάρτησης και λαμβάνοντας υπόψη τους προβληματισμούς του κάθε καπνιστή, καθορίζεται η μέθοδος παρακολούθησης και θεραπείας της νόσου του καπνίσματος, που συνδυάζει ψυχολογική υποστήριξη (γενική ή εξειδικευμένη, όπου κρίνεται απαραίτητο) με ασφαλή και αποτελεσματική φαρμακοθεραπεία.

Η στοχευμένη ιατρική υποστήριξη στα Ι.Δ.Κ μπορεί να αντιμετωπίσει τη χρόνια νόσο της εξάρτησης από τη νικοτίνη (εξάρτηση μεγαλύτερη από αυτή της κοκαΐνης) καθώς αυξάνει πάνω από 35-55% το ποσοστό επιτυχίας διακοπής.»

Η κα. Παρασκευή Κατσαούνου, Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός», Συντονίστρια της Ομάδας Λοιμώξεων της Ε.Π.Ε., τ. Πρόεδρος Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Ιατρικής Εκπαίδευσης της E.R.S & μέλος Ομάδας Ελέγχου του Καπνού της E.R.S, στην ομιλία της επικεντρώθηκε στο ζήτημα του καπνίσματος στις γυναίκες:

«Το κάπνισμα αποτελεί το πρώτο αίτιο θνησιμότητας που μπορεί να αποτραπεί παγκοσμίως. Το 50% των καπνιστών θα νοσήσουν από νόσημα σχετιζόμενο με το κάπνισμα. Τα χιλιάδες τοξικά και καρκινογόνα συστατικά του καπνού, αφού εισπνέονται, κυκλοφορούν με το αίμα και επηρεάζουν όλα τα συστήματα του οργανισμού μας. Ανάλογα με το γενετικό μας κώδικα και τις επιπρόσθετες αλληλεπιδράσεις με τη συνεχή χρήση, θα εμφανιστούν νοσήματα, με πρώτα σε συχνότητα αυτά του αναπνευστικού (ΧΑΠ, καρκίνος πνεύμονα, λοιμώξεις, επιδείνωση άσθματος) και στη συνέχεια του καρδιαγγειακού συστήματος (στεφανιαία νόσος, ΑΕΕ).

Οι γυναίκες αποτελούν μια ομάδα που τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι καπνίζει όλο και περισσότερο. Η απελευθέρωσή τους, εκτός από το φόρτο των εργασιών, προσέθεσε και επιπλέον φόρτο στην υγεία τους. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, τα ποσοστά που αφορούν ηλικίες 18-34 είναι 37,7%, για τις ηλικίες 35-54 είναι 51,2% και για τις ηλικίες πάνω από 55 είναι 17,9%. Έτσι, ενώ τις παλαιότερες δεκαετίες νοσήματα, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, η ΧΑΠ και η στεφανιαία νόσος δεν αφορούσαν τις γυναίκες σε υψηλά ποσοστά και παρατηρούνταν κυρίως στις γυναίκες με συζύγους καπνιστές που εκτίθονταν σε παθητικό κάπνισμα, τώρα εμφανίζονται σε αυξανόμενα ποσοστά και στις γυναίκες.   Συγκεκριμένα, η ΧΑΠ ενώ αφορούσε το 4,8% των γυναικών στην Ελλάδα το 2004, το 2011 φαίνεται να είναι 10% δηλαδή να εξισώνεται με το ποσοστό των αντρών. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος καρκίνος στους  Έλληνες άντρες και ο δεύτερος σε συχνότητα πλέον καρκίνος στις γυναίκες.

Μπορούμε, χαρακτηριστικά, να αναφέρουμε ότι το 36% των Ελληνίδων καπνίζουν στην αρχή της εγκυμοσύνης και μόνο 19% διακόπτουν, με μεγάλο ποσοστό από αυτές να υποτροπιάζει μετά το τοκετό και τη γαλουχία. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πλημμελή ενημέρωση για τους κινδύνους που αυτό αποφέρει τόσο κατά την εγκυμοσύνη (Αποκόλληση πλακούντα, Καθυστερημένη ενδομήτρια ανάπτυξη, Αυτόματη αποβολή 1ου τριμήνου, Εμβρυïκή θνησιμότητα, Πρώιμη ρήξη υμένων, Πρώιμος τοκετός και Πρόδρομος πλακούντας) όσο και μετά τη γέννηση (Σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου των νεογνών, Επηρεασμένη γονιμότητα αρρένων τέκνων, ΣΔ, Παχυσαρκία, Υπέρταση, Nευροσυμπεριφορικές διαταραχές, Αναπνευστικά προβλήματα). Επιπρόσθετα, το κάπνισμα, μεταξύ των πολλών νοσημάτων που προκαλούνται ή επιδεινώνονται από αυτό, μειώνει τη γονιμότητα, επιταχύνει την οστεοπόρωση, αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης, καταστρέφει την ελαστικότητα του δέρματος προκαλώντας ρυτίδες και βλάπτει την υγεία των δοντιών.

Αυτή η νοσηρότητα δεν αποτιμάται στην καθημερινότητα καθώς οι ασθένειες και οι θάνατοι δεν αποδίδονται στον πραγματικό υπαίτιο. Έτσι, ενώ το 93% των εμφραγμάτων μυοκαρδίου στους άντρες κάτω των 50 στην Ελλάδα οφείλονται στο κάπνισμα, η χρήση καπνού είναι υπεύθυνη για το 85% όλων των καρκίνων του πνεύμονα (ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων και το χρόνο) βάσει των υπαρχόντων στοιχείων. Η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα ασθενών που πάσχουν από καρκίνο πνεύμονα σε ηλικίες κάτω των 45 ετών, από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γεγονός που αποδόθηκε στην συχνή έναρξη του καπνίσματος πριν τα 18 έτη. Κάθε χρόνο πεθαίνουν στη χώρα μας περισσότεροι από 7.000 άνθρωποι από καρκίνο πνεύμονα, 90% των οποίων είναι καπνιστές. Οι καπνιστές χάνουν τουλάχιστον μια δεκαετία προσδόκιμου ζωής, σε σύγκριση με εκείνους που δεν καπνίζουν ποτέ. Η διακοπή πριν από την ηλικία των 40 ετών μειώνει τον κίνδυνο θανάτου που συνδέεται με το συνεχιζόμενο κάπνισμα κατά περίπου 90%.

Η κα. Μάρθα Ανδρίτσου, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Συντονίστρια της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος & Προαγωγής της Υγείας της Ε.Π.Ε και Επιστημονικός Συνεργάτης  Α’ Κλινικής  Εντατικής Θεραπείας, Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός», τόνισε σχετικά με το παθητικό κάπνισμα:

«Οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος δεν περιορίζονται μόνο στον καπνιστή, αλλά και στα άτομα που εκτίθενται στον καπνό του όταν βρίσκονται σε κλειστό χώρο.

Ο καπνός του τσιγάρου είναι μια πολύ επικίνδυνη μορφή ατμοσφαιρικής ρύπανσης των εσωτερικών χώρων. Περιέχει πάνω από 7.000 χημικές ουσίες, 69 από τις οποίες είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο. Ο καπνός του τσιγάρου μπορεί να παραμένει στον αέρα έως και 5 ώρες. Ακόμα και αν δεν τον βλέπουμε ή δεν τον μυρίζουμε ο καπνός υπάρχει, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης  καρκίνου του πνεύμονα, και άλλων μορφών καρκίνου καθώς και χρόνιων αναπνευστικών και καρδιαγγειακών νοσημάτων σε όσους εκτίθενται σε αυτόν.

Σύμφωνα  με  τα στοιχεία του Π.Ο.Υ., κάθε  χρόνο  600.000  άνθρωποι  πεθαίνουν  εξαιτίας  του  παθητικού  καπνίσματος, εκ των οποίων 165.000 είναι παιδιά, τα  οποία πεθαίνουν πριν την ηλικία των 5 ετών, από  νοσήματα όπως: πνευμονία,  άσθμα  ή  σύνδρομο  αιφνίδιου  θανάτου.  Ιδιαίτερα, καταστρέφονται οι  ευαίσθητοι  πνεύμονες  των  μικρών  παιδιών  που  βρίσκονται σε ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, οι εγκυμονούσες που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα έχουν 20% περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν μωρά με πολύ μικρό σωματικό βάρος. Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι τα μωρά παθητικών καπνιστριών την περίοδο της εγκυμοσύνης εμφανίζουν μειωμένη πνευμονική ανάπτυξη και λειτουργία.

Κάθε άτομο θα πρέπει να είναι σε θέση να αναπνέει αέρα χωρίς καπνό. Οι νόμοι απαγόρευσης του καπνίσματος προστατεύουν την υγεία των μη καπνιστών, είναι δημοφιλείς, δεν βλάπτουν την επιχειρήσεις και ενθαρρύνουν τους καπνιστές να σταματήσουν το κάπνισμα. Οι νόμοι απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους είναι χαρακτηριστικό των προηγμένων χωρών και κοινωνιών.»

Η κα. Σοφία Γιδά, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, αναφέρθηκε πιο συγκεκριμένα στο ζήτημα της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα και την αντικαπνιστική πρωτοβουλία που εφαρμόστηκε στο Δήμο Τρικκαίων:

«Στο Δήμο Τρικκαίων ξεκίνησε από το 2017 η υλοποίηση μιας σημαντικής πρωτοβουλίας με στόχο την ενημέρωση των πολιτών για τον αντικαπνιστικό νόμο και την εφαρμογή του στα Τρίκαλα. 

Η δημοτική αρχή, σε συνεργασία με την Αστυνομική Διεύθυνση Τρικάλων, το Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος του Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων, το Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης Τρικάλων, την Ομάδα Εθελοντών του Δήμου Τρικκαίων, τη ΣΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και τους Συλλόγους Επαγγελματιών, σχεδίασαν την εκστρατεία ενημέρωσης με τίτλο “Τα Τρίκαλα κόβουν το Κάπνισμα… είναι θέμα πολιτισμού!”, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τα Τρίκαλα να είναι αυτή τη στιγμή η πρώτη πόλη της Ελλάδας στην οποία εφαρμόζεται με αποτελεσματικότητα αντικαπνιστική πολιτική.

Η Ε.Π.Ε, δίνοντας το μήνυμα ότι η εφαρμογή του Αντικαπνιστικού Νόμου σε κάθε δήμο της Ελλάδας ξεκινά με τη δημιουργία αντικαπνιστικής κουλτούρας των κατοίκων, επέλεξε με αφορμή και την ενημερωτική εκδήλωση, να βραβεύσει συμβολικά όλους τους επίσημους φορείς που συνέβαλαν στην επιτυχία αυτής της προσπάθειας.»

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Τα ακάλυπτα κόστη στον μεταστατικό καρκίνο του μαστού
Συνάντηση ΕΟΠΥΥ με Ελληνικό Σύλλογο Θαλασσαιμίας
Πότε σταματούν να μεγαλώνουν τα πόδια