Γιατροί, νοσηλευτές και βοηθητικό προσωπικό δίνουν μάχες εμπροσθοφυλακής σε συνθήκες υγειονομικού πολέμου με τον ύπουλο εχθρό στα νοσοκομεία της χώρας. Υπερωρίες, νυχτερινά, διπλές βάρδιες, συνεχόμενες εφημερίες βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, υπό συνθήκες έντονης σωματικής και ψυχολογικής πίεσης για το υγειονομικό προσωπικό, που έρχεται καθημερινά σε επαφή με εκατοντάδες ανθρώπους σε κίνδυνο. Μοιραία κάποιοι εξ αυτών δεν θα τα καταφέρουν. Πολλοί περισσότεροι θα σωθούν, χάρη στη σωτήρια δική τους παρέμβαση και θα επιστρέψουν υγιείς στα σπίτια και στις οικογένειές τους.

Ποια είναι η ανθεκτικότητα του προσωπικού των νοσοκομείων; Πώς διαχειρίζεται ο καθένας την πίεση και ποια αποθέματα έχει για να κρατηθεί και να συνεχίσει; Ποια είναι η προσέγγισή τους όταν αναγκαστικά θα χρειαστεί να επιλέξουν ποιον ασθενή θα βοηθήσουν κατά προτεραιότητα; Τι παίρνουν μαζί τους επιστρέφοντας στο σπίτι και ποια μέσα αποφόρτισης χρησιμοποιούν, μέχρι να αναλάβουν ξανά υπηρεσία στην επόμενη βάρδια; Τι θα τους αφήσει όλο αυτό όταν περάσει η κρίση υγείας και επιστρέψουμε στην κανονικότητα;

"Σε συνθήκες κρίσης, όπως αυτή που περνάμε στη δεύτερη φάση της πανδημίας, δεν μιλάμε για επαγγελματική εξουθένωση (burnout)", εξηγεί μιλώντας στο Iatronet η ψυχολόγος υγείας, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής στο ΑΠΘ, Εύχαρις Παναγοπούλου (φωτογραφία κάτω), και εξηγεί: "Τώρα, πολεμάμε. Υπάρχει η σωματική εξουθένωση των επαγγελματιών Yγείας και μελετάμε την ανθεκτικότητά τους σε συνθήκες απίστευτης ψυχοσωματικής πίεσης. Η επαγγελματική εξουθένωση θα έρθει μετά και αφορά αυτά που θα τους αφήσει αυτή η κρίση όταν θα έχει περάσει".

Η ανθεκτικότητα σχετίζεται με το πώς και γιατί αντέχει το υγειονομικό προσωπικό στις συγκεκριμένες συνθήκες και ποιους πόρους χρειάζεται για να κρατηθεί ενεργό στη μάχη.

"Το θέμα δεν είναι μονοδιάστατο. Πρόκειται για ανθρώπους που η ζωή τους δεν ξεκινά και δεν σταματά στο νοσοκομείο. Δεν εξαντλείται στο ότι αναγνωρίζονται στην κοινωνία ως οι ήρωες που σώζουν ζωές", επισημαίνει η κ. Παναγοπούλου και προσθέτει: "Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται την πίεση, έχει να κάνει με την προσωπικότητά τους, τις συνθήκες στον χώρο εργασίας, τις σχέσεις με τους συναδέλφους και τους προϊσταμένους τους, τις δυνατότητες αποφόρτισης στο οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον".

Όπως επισημαίνει, όσοι ανήκουν σε δεμένες ομάδες που συνεργάζονται αρμονικά και έχουν καλές σχέσεις με τον leader -προϊστάμενο ή διευθυντή τους- έχουν μικρότερα ποσοστά εξουθένωσης και μεγαλύτερο βαθμό ανθεκτικότητας. Το ίδιο και όσοι έχουν την ικανότητα να αφήνουν έξω από την πόρτα του σπιτιού τους όσα βίωσαν στη διάρκεια της βάρδιας ή της εφημερίας τους,

"Είναι συχνό σε πολλούς το αίσθημα της ματαίωσης. Πιθανώς, λόγω των πιεστικών συνθηκών δεν έχουν καταφέρει να παράσχουν σε όλους τη φροντίδα που ήθελαν. Επικεντρώνονται σε αυτά που δεν έκαναν και όχι σε αυτά που προσέφεραν", σημειώνει η κ. Παναγοπούλου προσθέτοντας πως «αυτή η ματαίωση θα οδηγήσει στη συνέχεια στην επαγγελματική εξουθένωση. Κάτι θα αφήσει πίσω της".

Λάθη

Η φυσική εξουθένωση καθιστά τους γιατρούς και τους νοσηλευτές περισσότερο επιρρεπείς σε λάθη. Η στήριξη του συστήματος υγείας, ωστόσο, στην περίοδο αυτή που δοκιμάζεται, πρέπει να επικεντρωθεί στην ενθάρρυνση του προσωπικού και στην αναγνώριση της προσφοράς του. "Δυστυχώς, προβάλλεται περισσότερο στην κοινωνία ο 45χρονος που έφυγε από τη ζωή από τους πενήντα 70χρονους που σώθηκαν", παρατηρεί η καθηγήτρια, συμπληρώνοντας πως σε πολλές χώρες του εξωτερικού έχουν δημιουργηθεί δομές προβολής και αναγνώρισης του έργου των υγειονομικών.

Η επέλαση της πανδημίας "πάγωσε" τον προγραμματισμό για την ίδρυση Κέντρου Στήριξης Επαγγελματιών Υγείας και Πρόληψης του Ιατρικού Λάθους, που είχε προγραμματιστεί για φέτος. Το κέντρο, που σχεδιάζεται να λειτουργήσει υπό την αιγίδα του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, θα έχει στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης των γιατρών, μέσα από ατομικά και ομαδικά προγράμματα προαγωγής της ψυχοσωματικής τους υγείας. Επίσης, θα λειτουργεί τηλεφωνική γραμμή που θα παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες στους υγειονομικούς.

Όπως προέκυψε από έρευνα, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού πολυκεντρικού προγράμματος με τίτλο "Επαγγελματική Εξουθένωση Γιατρών, Φροντίδα Υγείας και Ασφάλεια Ασθενών", που συντόνισε επί 8 έτη (2009 - 2017) το Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, ένα σημαντικό ποσοστό γιατρών νοσοκομείων της Θεσσαλονίκης αντιμετωπίζουν επαγγελματική εξουθένωση.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Αλλαγές στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
ΕΝΙΘ: Τεράστιες ελλείψεις στον αξονικό του "Ιπποκράτειου" Θεσσαλονίκης
"Γ. Γεννηματάς": Διασωληνώθηκε ο Δημήτρης Κόκοτας - Το ιατρικό ανακοινωθέν