Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός Γυναικολόγος Παίδων – Εφήβων, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ευγενία Ηλιάδου ΜSc,Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος.

Χωρίς αμφιβολία, η πιο σημαντική περίοδος της ζωής κάθε γυναίκας είναι αυτή της εγκυμοσύνης. Κατά την διάρκεια των 9 μηνών, οι διατροφικές απαιτήσεις του σώματος της μητέρας αλλάζουν πολύ, για να μπορέσει να προσφέρει τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του εμβρύου.

Προτού αναφερθούμε στις ιδιαιτερότητες της διατροφής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, πρέπει να τονίσουμε ότι η πορεία, αλλά και το αποτέλεσμα της εγκυμοσύνης, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη διατροφή της μητέρας, πριν τη σύλληψη. Μία γυναίκα που μπαίνει στην εγκυμοσύνη με ασθενές διατροφικό προφίλ κινδυνεύει να μην αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της εγκυμοσύνης ενώ παράλληλα, βάζει σε κίνδυνο την υγεία της ίδιας όπως και του παιδιού. Τα έμβρυα που δεν λαμβάνουν σε επαρκείς ποσότητες τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, μπορεί να γεννηθούν με πολύ χαμηλό σωματικό βάρος, να έχουν διανοητική καθυστέρηση και άλλα προβλήματα.

Οι ενεργειακές απαιτήσεις της εγκύου εξαρτώνται από το Δείκτη Μάζας Σώματος της γυναίκας πριν την εγκυμοσύνη, την ηλικία της, το ρυθμό αύξησης του σωματικού της βάρους και τη σωματική δραστηριότητα της. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την αποδεκτή πρόσληψη βάρους σύμφωνα με το ΔΜΣ της γυναίκας πριν την εγκυμοσύνη, υπό την προϋπόθεση ότι η γυναίκα δεν είναι καθηλωμένη στο κρεβάτι.

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) υπολογίζεται αν διαιρέσουμε το βάρος μας (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους μας (σε μέτρα) Συνιστώμενη αύξηση Βάρους κατά την εγκυμοσύνη σε Kgr
Γυναίκες με ΔΜΣ <19,8 (Χαμηλός) 12,5 – 18
Γυναίκες με ΔΜΣ 19,8 – 26 (Κανονικός) 11,5 - 16
Γυναίκες με ΔΜΣ 26 – 29 (Υψηλός) 7 – 11,5
Γυναίκες με ΔΜΣ >29 Τουλάχιστον 6 κιλά
Γυναίκες με Δίδυμη κύηση 16-20,5
Γυναίκες με Τρίδυμα 22,7

Η παλιά έκφραση ότι «η έγκυος πρέπει να τρώει για δυο» είναι μύθος. Τα 2 τελευταία τρίμηνα της κύησης, η έγκυος πρέπει να καταναλώνει μόνο 300 kcal επιπλέον, ενώ κατά το 1ο τρίμηνο η κατανάλωση των θερμίδων δεν χρειάζεται να αυξηθεί, όταν η γυναίκα έχει σωστή θρέψη.

Τα «απαραίτητα λιπαρά οξέα», αυτά δηλαδή που δεν μπορεί να συνθέσει από μόνος του ο οργανισμός, παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη διατροφή της εγκύου και ιδιαίτερα το δοκοσαεξαενοϊκό οξύ. Το τελευταίο ανήκει στα γνωστά σε όλους μας «ωμέγα 3 λιπαρά οξέα». Μελέτες έχουν δείξει ότι εμπλέκεται ουσιαστικά στην σωστή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του εμβρύου. Υπάρχουν επίσης σοβαρές ενδείξεις ότι βοηθούν στην πρόληψη πρόωρου τοκετού, χαμηλού σωματικού βάρους γέννησης και μειώνουν τη συχνότητα της επιλόχειας κατάθλιψης.

Πλούσιες πηγές ωμέγα 3 λιπαρών οξέων αποτελούν τα λιπαρά ψάρια, καθώς και ο λιναρόσπορος. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση κάποιων ψαριών που μπορεί να περιέχουν μεγάλες ποσότητες από βαρέα μέταλλα (πχ, υδράργυρος). Τα συμπληρώματα διατροφής, όπως το Pharmaton Matruelle, που περιέχουν σ’ ένα μόνο δισκίο όλες τις απαραίτητες βιταμίνες μέταλλα και ιχνοστοιχεία αλλά και ωμέγα 3 λιπαρά οξέα αποτελούν μία ενδεδειγμένη και σωστή λύση.

To φυλλικό οξύ, βιταμίνη του συμπλέγματος Β, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην εγκυμοσύνη, καθώς παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση του DNA. H κύρια δράση του στην εγκυμοσύνη είναι ότι προστατεύει από ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης του εμβρύου, και πιο συγκεκριμένα του νωτιαίου σωλήνα. Επειδή ο σχηματισμός του νωτιαίου σωλήνα ξεκινά από τα πολύ αρχικά στάδια της εγκυμοσύνης, καλό είναι όταν προγραμματίζετε την εγκυμοσύνη σας, να συμπληρώσετε τη διατροφή σας με 400μg φυλλικού οξέος, τουλάχιστον ένα μήνα πριν τη σύλληψη και μέχρι τη 12η εβδομάδα της κύησης. Οι κύριες πηγές φυλλικού οξέος από τη διατροφή είναι τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα όσπρια και κάποια δημητριακά. Με δεδομένο ότι η απορροφητικότητα του φυλλικού οξέος είναι χαμηλή, η έγκυος γυναίκα πρέπει απαραίτητα να παίρνει καθημερινά, ως συμπλήρωμα σε χάπια ή κάψουλες, 600 mg φυλλικού οξέος κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.

Είναι γνωστό ότι ο σίδηρος είναι πολύ σημαντικός για τη σύνθεση αιμοσφαιρίνης και την διατήρηση ενός ικανοποιητικού αιματοκρίτη της γυναίκας. Υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο έχουν το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, το αβγό τα όσπρια και άλλα. Προσοχή χρειάζεται στην κατανάλωση συκωτιού, μια εξαιρετική πηγή σιδήρου που όμως πρέπει να αποφεύγεται, αφού εμπεριέχει υπερβολική βιταμίνη Α, που μπορεί να οδηγήσει το νεογνό σε μικροκεφαλία και προβλήματα με τους νεφρούς.

Καλό είναι αν προϋπάρχει αναιμία να έχει διορθωθεί πριν ξεκινήσει η εγκυμοσύνη. Αν και η απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο της εγκύου φαίνεται να αυξάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, δε φαίνεται η αύξηση αυτή να είναι αρκετή. Για το λόγο αυτό προτείνεται η συμπληρωματική λήψη με σκεύασμα δισθενούς σιδήρου. Η συμπληρωματική ενίσχυση με χορήγηση σιδήρου από το στόμα πρέπει να ξεκινά από την 12η εβδομάδα και η ενδεικνυόμενη ποσότητα είναι 30mg καθημερινά ή 60-120mg καθημερινά αν προϋπήρχε αναιμία.

Οι ανάγκες σε ασβέστιο αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς οι ποσότητες που θα καταναλώσει η εγκυμονούσα θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην οστική πυκνότητα και την ανάπτυξη του σκελετού του παιδιού. Οι συνιστώμενες ποσότητες είναι 1000 mgr για τις γυναίκες άνω των 18 ετών, οι οποίες μπορούν να καλυφθούν από τη διατροφή της εγκύου. Στην περίπτωση που η έγκυος δεν μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση γαλακτοκομικών (πχ τάση προς έμετο), είναι αναγκαία η συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονισθεί η αναγκαιότητα ύπαρξης της βιταμίνης D στη διατροφή, για την επαρκή απορρόφηση του ασβεστίου. Καλές πηγές βιταμίνης D είναι τα λιπαρά ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, εμπλουτισμένα προϊόντα όπως δημητριακά πρωινού και μαργαρίνες τύπου soft. Το σώμα μας μπορεί να συνθέσει και μόνο του κάποια ποσότητα βιταμίνης D, αρκεί να εκτίθεται στον ήλιο τουλάχιστον 2-3 φορές/ εβδομάδα για 15 λεπτά.

Ας μην ξεχνάμε λοιπόν, την σημασία της ισορροπημένης διατροφής τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε κάθε περίπτωση, η λήψη κατάλληλων συμπληρωμάτων διατροφής, (π.χ. Pharmaton Matruelle), που με μία κάψουλα ημερησίως φαίνεται να καλύπτουν τις διατροφικές ανάγκες της εγκύου, είναι σημαντική και μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή πορεία της εγκυμοσύνης και την σωστή ανάπτυξη ενός υγιούς εμβρύου.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Γρίπη των πτηνών: Χαμηλός ο κίνδυνος μετάδοσης από τα ζώα στον άνθρωπο στις πόλεις
Τα νοσοκομεία με τη μεγαλύτερη φαρμακευτική δαπάνη [πίνακας]
1 στους 2 υγειονομικούς θεωρούν μη ασφαλή την παρεχόμενη φροντίδα, λόγω των ελλείψεων [ανάλυση]