Χρόνια παγκρεατίτιδα

Ορισμός

Η χρόνια παγκρεατίτιδα είναι φλεγμονή του παγκρέατος η οποία δεν επουλώνεται ούτε βελτιώνεται, αντιθέτως με το πέρασμα του χρόνου επιδεινώνεται και οδηγεί σε μόνιμες βλάβες.

Αίτια

Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και παραγάγει βιολογικούς καταλύτες (τα λεγόμενα ένζυμα) απαραίτητους για την πέψη της τροφής. Εκκρίνει επίσης τις ορμόνες ινσουλίνη και γλυκαγόνη.

Όταν το πάγκρεας προσβληθεί από φλεγμονή και ουλοποίηση, το όργανο αδυνατεί πλέον να παράγει επαρκή ποσότητα αυτών των ενζύμων. Το αποτέλεσμα είναι πως το σώμα σας δεν θα μπορεί πλέον να χωνέψει τα λίπη και άλλα σημαντικά μέρη της τροφής.

Οι βλάβες στις μοίρες του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη μπορούν να προξενήσουν διαβήτη.

Συχνότερη αιτία για την πάθηση αυτή είναι η μακροχρόνια κατάχρηση αλκοόλ. Επανειλημμένα επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια παγκρεατίτιδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις η γενετική προδιάθεση μπορεί να είναι καθοριστικός παράγοντας. Άλλες φορές πάλι τα αίτια παραμένουν άγνωστα.

Άλλες παθήσεις οι οποίες έχουν συνδεθεί με τη χρόνια παγκρεατίτιδα:

• Αυτοάνοσα νοσήματα (όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον οργανισμό)
• Απόφραξη του παγκρεατικού ή του κοινού χοληδόχου πόρου, των αγωγών δηλαδή που αντλούν ένζυμα από το πάγκρεας
• Επιπλοκές της κυστικής ίνωσης
• Υψηλά επίπεδα λιπιδίων που ονομάζονται τριγλυκερίδια στο αίμα (υπερτριγλυκεριδαιμία)
• Υπερπαραθυρεοειδισμός
• Χρήση ορισμένων φαρμάκων (ειδικότερα οιστρογόνα, κορτικοστεροειδή, θειαζιδικά διουρητικά και αζαθειοπρίνη)

Η χρόνια παγκρεατίτιδα προσβάλλει συχνότερα τους άντρες απ’ ό,τι τις γυναίκες. Η πάθηση εμφανίζεται συνήθως σε άτομα ηλικίας μεταξύ 30 και 40 ετών.

Συμπτώματα

• Κοιλιακό άλγοw
• Εντονότερος πόνος στην άνω κοιλίa
• Μπορεί να κρατήσει από μερικές ώρες μέχρι ημέρες
• Στο τέλος μπορεί να καταλήξει σε διαρκή πόνο
• Επιδεινώνεται με την κατανάλωση φαγητού ή την πόση
• Επιδεινώνεται με την κατανάλωση αλκοόλ
• Mπορεί να εξαπλωθεί στην πλάτη
• Πεπτικά προβλήματα
• Χρόνια απώλεια βάρους, ακόμα κι όταν οι διατροφικές συνήθειες και η ποσότητα τροφής που καταναλώνεται είναι φυσιολογικά
• Διάρροια, ναυτία και έμετος
• Λιπώδη ή ελαιώδη κόπρανα
• Ανοιχτόχρωμα ή αργιλώδη κόπρανα

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται πιο τακτικά όσο η πάθηση επιδεινώνεται, ενώ συχνά είναι σχεδόν ίδια με αυτά του παγκρεατικού καρκίνου.  Μερικές φορές αν ο ασθενής καθίσει και σκύψει μπροστά, ανακουφίζεται από τον κοιλιακό πόνο της παγκρεατίτιδας.

Εξετάσεις

Εξετάσεις για παγκρεατίτιδα:

• Τεστ περιττωματικού λίπους
• Αμυλάση στον ορό
• IgG4 στον ορό (για τη διάγνωση της αυτοάνοσης παγκρετίτιδας)
• Λιπάση στον ορό
• Θρυψινογόνο ορού

Φλεγμονή ή ασβεστοποίηση παγκρέατος ή αλλαγές στους πόρους του παγκρέατος επίσης φαίνονται στα παρακάτω:

• Αξονική τομογραφία κοιλίας
• Υπέρηχος κοιλίας
• Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP)
• Ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS)
• Μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP)

Η ερευνητική λαπαροτομία επίσης διεξάγεται για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση, συνήθως όμως αφορά την οξεία παγκρεατίτιδα.

Αντιμετώπιση

Άτομα που νιώθουν οξύ πόνο ή χάνουν βάρος ενδέχεται να νοσηλευτούν στο νοσοκομείο όπου:

• Θα τους χορηγηθούν παυσίπονα
• Θα βάλουν ενδοφλέβιο ορό
• Θα διακόψουν τη λήψη τροφών ή υγρών από το στόμα προκειμένου να ελαττωθεί η δραστηριότητα του παγκρέατος και μετά θα ξεκινήσουν πάλι με βραδύ ρυθμό τη διά στόματος διατροφή
• Σε ορισμένες περιπτώσεις θα τοποθετηθεί μέσα από τη μύτη ή το στόμα τους ένα σωληνάκι προκειμένου να αφαιρέσει το περιεχόμενο του στομάχου (ρινογαστρική αναρρόφηση). Το σωληνάκι αυτό μπορεί να παραμείνει από 1-2 μέρες έως και 1-2 εβδομάδες. 

Η σωστή διατροφή είναι σημαντική για τα άτομα με χρόνια παγκρεατίτιδα. Ο διατροφολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να διαμορφώσετε την καλύτερη διατροφή προκειμένου να διατηρείτε υγιές βάρος και να λαμβάνετε τα κατάλληλα μεταλλικά στοιχεία και βιταμίνες. Όλοι οι ασθενείς πρέπει:

• Να καταναλώνουν άφθονα υγρά
• Να ακολουθούν διατροφή με χαμηλά λιπαρά
• Να τρώνε μικρά και συχνά γεύματα (μια τακτική που βοηθάει να ελαττωθούν τα πεπτικά συμπτώματα)
• Να λαμβάνουν επαρκείς βιταμίνες και ασβέστιο από τη διατροφή τους ή με τη βοήθεια συμπληρωμάτων
• Να περιορίσουν την καφεΐνη

Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει παγκρεατικά ένζυμα, τα οποία πρέπει να λαμβάνετε με κάθε γεύμα. Τα ένζυμα μπορούν να βελτιώσουν την πέψη σας και να αυξήσουν το βάρος σας.

Αποφύγετε το κάπνισμα και την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, ακόμα κι αν η παγκρεατίτιδά σας είναι ήπια.

Άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης της χρόνιας παγκρεατίτιδας:

• Παυσίπονα ή χειρουργικός αποκλεισμός νεύρου για την ανακούφιση του πόνου
• Λήψη ινσουλίνης για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα (γλυκόζη)

Η πιθανότητα εγχείρησης εξετάζεται στην περίπτωση που εντοπιστεί απόφραξη. Σε βαριές περιπτώσεις αφαιρείται μέρος του παγκρέατος ή και όλο το όργανο.

Πρόγνωση

Η χρόνια παγκρεατίτιδα είναι βαριά ασθένεια που μπορεί να οδηγήσει στην αναπηρία και το θάνατο. Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισής της αποφεύγοντας το αλκοόλ.

Πιθανές Επιπλοκές

• Ασκίτης
• Απόφραξη του λεπτού εντέρου ή των χοληδόχων πόρων
• Θρόμβος στη φλέβα της σπλήνας
• Συλλογή υγρού στο πάγκρεας (παγκρεατική ψευδοκύστη) που μπορεί να μολυνθεί
• Δυσλειτουργία παγκρέατος
• Διαβήτης
• Δυσαπορρόφηση λιπών ή άλλων θρεπτικών συστατικών
• Δυσαπορρόφηση βιταμινών (πιο συχνά αφορά τις λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, E ή K)

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Ορίστε συνάντηση με το γιατρό σας αν:

• Εμφανίζετε συμπτώματα παγκρεατίτιδας
• Υποφέρετε από παγκρεατίτιδα και τα συμπτώματά σας επιδεινώθηκαν ή δεν βελτιώνεται η κατάστασή σας με τη θεραπεία

Πρόληψη

Ο εντοπισμός της αιτίας της οξείας παγκρεατίτιδας και η γρήγορη αντιμετώπισή της μπορεί να βοηθήσουν την πρόληψη της χρόνιας νόσου. Η μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ μειώνει παράλληλα και τον κίνδυνο εμφάνισης αυτής της πάθησης.

---