Ανδρεάδου Ελισάβετ
Επίκουρη καθηγήτρια νευρολογίας Α’ Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Απομυελινωτικών Νοσημάτων Αιγινήτειο Νοσοκομείο

Η Σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) αποτελεί  ένα χρόνιο, αυτοάνοσο νόσημα το οποίο πλήττει περίπου 14,000 ασθενείς στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι η αιτιολογία της νόσου δεν έχει αποσαφηνισθεί πλήρως, οι γνώσεις μας για την παθογένεση και την θεραπευτική της αντιμετώπιση έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Παρ’ όλο που δεν υπάρχει ριζική ίαση για την ΠΣ, σήμερα διατίθενται πολυάριθμα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα για την αντιμετώπισή της, ενώ αναμένεται η κυκλοφορία και νεότερων.

Οι διαθέσιμες θεραπείες διακρίνονται σε

  • πρώτης επιλογής, ενέσιμες (ιντερφερόνες, οξική γλατιραμέρη) και από του στόματος (τεριφλουνομίδη, φουμαρικός διμεθυλεστέρας).
  • δεύτερης επιλογής, από του στόματος (φιγκολιμόδη) και ενδοφλέβια (ναταλιζουμάμπη)
  • τρίτης επιλογής, ενδοφλέβιες ( αλεμτουζουμάμπη και μιτοξανδρόνη).

Πέραν αυτών, αναμένεται να κυκλοφορήσουν και στην Ελλάδα η οκρελιζουμάμπη (ενδοφλέβια) και η κλαδριβίνη (από του στόματος). Στόχος των θεραπειών είναι αφ’ ενός ο καλύτερος έλεγχος της νόσου με την μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του ασθενούς, χωρίς προβλήματα ασφάλειας σε βάθος χρόνου και αφ’ ετέρου η αναστολή ή η σημαντική επιβράδυνση της εξέλιξης της αναπηρίας.

Οι θεραπείες πρώτης επιλογής πρέπει να χορηγούνται άμεσα με τη διάγνωση, με στόχο την αναστολή ή την επιβράδυνση της εξέλιξής της νόσου. Στους ασθενείς με επιθετική νόσο από τα αρχικά στάδια προτείνεται έναρξη αγωγής με θεραπεία 2ης επιλογής (φιγκολιμόδη ή ναταλιζουμάμπη). Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί και αλεμτουζουμάμπη σε πολύ επιθετικές μορφές της ασθένειας.

Τα δεδομένα μακροχρόνιας παρακολούθησης αλλά και άλλα δεδομένα που συλλέγονται μετά την εμπορική κυκλοφορία των φαρμάκων (Real World Data) είναι πολύ σημαντικά γιατί μας παρέχουν πληροφορίες  για την αποδοτικότητα του φαρμάκου.  Αυτά τα δεδομένα πραγματικής ζωής τείνουν να αποκτούν όλο και περισσότερη αξία καθώς αντικατοπτρίζουν μεγάλο πληθυσμό ασθενών σε συνθήκες καθημερινής πρακτικής.

Στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρίας Νευρολογίας που πραγματοποιήθηκε στο τέλος Απριλίου στο Los Angeles ανακοινώθηκαν σημαντικές εξελίξεις σχετικά με την κλινική έρευνα ενός δυνητικού βιοδείκτη για τη ΣΚΠ, καθώς και δεδομένα για τις μελλοντικές και τις υφιστάμενες θεραπείες, τόσο από μελέτες μακροχρόνιας χορήγησης όσο και  πληθώρα  νέων δεδομένων καθημερινής κλινικής πρακτικής. Πιο συγκεκριμένα για τη θεραπεία  με Φουμαρικό Διμεθυλεστέρας που είναι μια σχετικά καινούρια αγωγή που χορηγείται από το στόμα για την αντιμετώπιση της νόσου σε πρώιμα στάδια, ανακοινώθηκαν δεδομένα μακροχρόνιας παρακολούθησης των κλινικών μελετών για τους ασθενείς που έλαβαν αγωγή για 8 συνεχόμενα έτη. Από αυτά προκύπτει ότι ο Φουμαρικός Διμεθυλεστέρας παρέχει σημαντικό όφελος στους ασθενείς οι οποίοι ξεκίνησαν την αγωγή αμέσως μετά τη διάγνωση, το οποίο διατηρείται μακροχρόνια καθώς φάνηκε ότι μετά από 8 έτη συνεχόμενης χορήγησης ο ετήσιος ρυθμός υποτροπών διατηρείται πολύ χαμηλός. Επίσης φάνηκε ότι ένα πολύ υψηλό ποσοστό αυτών των ασθενών, το 84% δεν εμφάνισε  καμία εξέλιξη στην αναπηρία τους και πάνω από το 50% αυτών ήταν ελεύθεροι κλινικής δραστηριότητας δηλ. χωρίς υποτροπές και χωρίς εξέλιξη της αναπηρίας.. Επιπρόσθετα ο Φουμαρικός Διμεθυλεστέρας έχει ένα καλά μελετημένο προφίλ ασφάλειας με κατά κανόνα ήπιες και διαχειρίσιμες ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ με σωστή εφαρμογή του προγράμματος παρακολούθησης των ασθενών είναι σε μεγάλο βαθμό και προβλέψιμες

Ενθαρρυντικά είναι και τα αποτελέσματα από τις κλινικές έρευνες για την ανεύρεση ενός δυνητικού βιοδείκτη για τη ΣΚΠ. Νεότερα δεδομένα υποστηρίζουν περαιτέρω τα ελαφρά νευροϊνίδια του ορού (neurofilament light, NfL) ως έναν πολλά υποσχόμενο ποσοτικό βιολογικό δείκτη για την εκτίμηση της  βαρύτητας της νόσου και την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας σε ασθενείς με ΣΚΠ. Ένας βιοδείκτης όπως τα επίπεδα NfL μπορεί να ενισχύσει τη λήψη αποφάσεων λήψης αποφάσεων και τελικά να οδηγήσει σε καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για τα άτομα με ΣΚΠ.

Εξελίξεις, όπως η έρευνα για την ανάπτυξη νέων θεραπειών και την ανεύρεση βιοδεικτών και δεδομένα σχετικά με την μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των ήδη χρησιμοποιουμένων νεότερων θεραπειών, βοηθούν στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας και επιτρέπουν τους ασθενείς με ΣΚΠ να αντιμετωπίζουν το μέλλον με αισιοδοξία.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ιατρικός Σύλλογος Πειραιά: Συμβουλές για προστασία από την αφρικανική σκόνη
7 σοβαρές στρεβλώσεις που προκάλεσαν τα απογευματινά χειρουργεία
Κ. Γουργουλιάνης: Αφρικανική σκόνη, δυνητικοί κίνδυνοι, τρόποι προφύλαξης