Έλλειψη ενέργειας: Γιατί νιώθω κόπωση και ατονία

Τα κύτταρα του ανθρώπου χρειάζονται καθημερινά ενέργεια για την πραγματοποίηση απλών και σύνθετων λειτουργιών. Οι βιοχημικές αντιδράσεις, η αναπνοή, η εξουδετέρωση τοξινών, ιών και μικροβίων, η αποβολή τοξικών ουσιών και καρκινογόνων, η λειτουργία των σύνθετων οργάνων και συστημάτων του σώματος, η λειτουργία της αναπαραγωγής απαιτούν ενέργεια και προϋποθέτουν την ικανότητα απρόσκοπτης διάθεσής της.

Τα μιτοχόνδρια είναι κυτταρικά οργανίδια που χρησιμεύουν για την παραγωγή ενέργειας στο κύτταρο. Έτσι, με τη βοήθεια των μιτοχονδρίων τα κύτταρα διασπούν τους υδατάνθρακες και τα λίπη, συνθέτοντας μόρια τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP), μέσω της διαδικασίας της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης. Δίκαια χαρακτηρίζονται ως εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του κυττάρου. Όσο πιο μεγάλες είναι οι μεταβολικές ανάγκες του κυττάρου, τόσο περισσότερα και μεγαλύτερα είναι τα μιτοχόνδριά του (π.χ. μυϊκά κύτταρα, νευρικά κύτταρα κ.λπ.). Η σωστή έκκριση χημικών ουσιών που μέσω του αίματος προσεγγίζουν το κύτταρο και ρυθμίζουν τη μιτοχονδριακή λειτουργία, οι άθικτες νευρικές συνδέσεις των κυττάρων με τον εγκέφαλο, η απρόσκοπτη ροή αίματος και η καλή προσφορά οξυγόνου, η καλή απομάκρυνση από το κυτταρικό μιτοχονδριακό περιβάλλον τοξινών που μπορεί να βλάψουν την λειτουργία τους, το καλό επίπεδο ορμονών του αίματος, η επάρκεια βιταμινών, λιπών, υδατανθράκων και ιχνοστοιχείων, η σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος με τον έλεγχο φλεγμονών που ενδέχεται να βλάψουν τα κύτταρα, έχουν ζωτική σημασία για την απρόσκοπτη ροή ενέργειας στον άνθρωπο.

Η έλλειψη ενέργειας είναι παθολογικό πρόβλημα που προσβάλλει αυξανόμενο αριθμό συνανθρώπων μας. Ο άνθρωπος είναι περισσότερο ευπρόσβλητος σήμερα συγκριτικά με το παρελθόν από έλλειψη ενέργειας και ιδιοπαθή κόπωση, κόπωση δηλαδή η οποία δεν προκαλείται από συγκεκριμένο νόσημα ή παράγοντα αλλά έχει ολιστικό χαρακτήρα. Ορισμένοι παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί είναι:

1. Αυξάνουν τα ψυχιατρικά νοσήματα με αποτέλεσμα τη μείωση των ενδορφινών του αίματος και τα αλλοιωμένα επίπεδα σεροτονίνης αίματος μέσα από σύνθετες ψυχοσωματικές αλληλεπιδράσεις. Οι ενδορφίνες και η σεροτονίνη είναι ουσίες σημαντικές για την απρόσκοπτη διάθεση ενέργειας στο σώμα.

2. Η κλιματική αλλαγή θέτει τον άνθρωπο σε αυξημένο stress προσαρμογής και αυξάνει την πιθανότητα εξάντλησής του. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες και η εκτεταμένη διασπορά των εντόμων σε ασυνήθιστες για αυτά περιοχές αυξάνει τη συνολική ποσότητα των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως, ιδιαίτερα στη γεωργία και σε περιοχές με χαμηλή διείσδυση μοντέρνων τεχνολογιών. Πολλές από τις ουσίες αυτές μέσω της τροφής και του νερού εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα όπου δρουν ως μεταβολικοί και ενδοκρινικοί διαταράκτες, οι οποίοι διαταράσσουν την απρόσκοπτη ροή ενέργειας στο σώμα.

3. Η αυξημένη έκθεση του σύγχρονου ανθρώπου σε τεχνητό φως (ιδιαίτερα μπλε φως) διαταράσσει την έκκριση μελατονίνης και το σωστό ύπνο, που έχει ζωτική σημασία στην επιδιόρθωση φθορών και στην ανάκαμψη του σώματος.

Η ασθένεια που ονομάζεται τώρα μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα / σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (ME / CFS) περιγράφηκε για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του '80. Επρόκειτο για ασθενείς με επίμονη κόπωση και έλλειψη ενέργειας χωρίς υποκείμενο παθολογικό νόσημα ή παθολογικό εργαστηριακό εύρημα, η οποία δεν βελτιώνονταν με μέτρα ανάπαυσης, χορήγηση βιταμινών, διόρθωση διατροφικών λαθών ή χορήγηση ψυχοφαρμάκων. Στον οργανισμό των πασχόντων από τη νόσο εντοπίστηκαν αυξημένοι αριθμοί ενεργοποιημένων κυτταροτοξικών κυττάρων CD8 + Τα, κακή λειτουργία των natural killer cells που αποτελούν λευκά αιμοσφαίρια με κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων και την εξουδετέρωση τοξινών, αλλοιωμένα επίπεδα κυτοκινών, που διεγείρουν την κίνηση των κυττάρων της άμυνας του οργανισμού προς σημεία φλεγμονής, αυξημένα επίπεδα ουσιών που αποτελούν δείκτες οξειδωτικού στρες και νιτροδωτικού στρες (π.χ. αυξημένα επίπεδα επαγώγιμης συνθάσης νιτρικού οξειδίου), επιβράδυνση της ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών, εξασθένιση μνήμης και προσοχής που δεν εξηγούνται από υποκείμενο οργανικό ή ψυχιατρικό νόσημα, άγχος ή χρήση ουσιών, αλλοιώσεις λευκής ουσίας ιδίως στους πρόσθιους λοβούς των ασθενών, αλλοιωμένη συνδεσιμότητα μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου, εστίες φλεγμονής στον εγκεφαλικό ιστό που εντοπίζονται στα πλαίσια διενέργειας τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων υψηλής διακριτικής ικανότητας, σημαντικές αλλοιώσεις στα αντανακλαστικά του αυτόνομου νευρικού συστήματος, χαμηλά επίπεδα μεταβολιτών αίματος που συνδέονται με κακή απόδοση των μιτοχονδρίων, μειωμένη δραστηριότητα υπόφυσης υποθάλαμου επινεφριδίων.

Βεβαίως όλοι οι πάσχοντες από έλλειψη ενέργειας δεν πάσχουν απαραίτητα από μυαλγική εγκεφαλίτιδα ή ιδιοπαθή κόπωση. Παράγοντες της καθημερινότητας (π.χ. φάρμακα, κατάχρηση αλκοόλ καπνού, αϋπνία, κακή διατροφή) η αναιμία, ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων παθήσεις θυρεοειδούς και ψυχιατρικά νοσήματα είναι συχνότερα στην κλινική πρακτική. Ενίοτε χρόνια σοβαρά νοσήματα που καταπονούν το νευρο- μυϊκό ή το αμυντικό σύστημα του οργανισμού (π.χ. καρκινώματα μυοσίτιδες) βρίσκονται στη ρίζα του προβλήματος.

Πηγές:
1.

Institute of Medicine.  Beyond Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome: Redefining an Illness. Washington, DC: National Academies Press; 2015.

2.

Komaroff AL, Cho TA. Role of infection and neurologic dysfunction in chronic fatigue syndrome.  Semin Neurol. 2011;31(3):325-337.

3

Mueller C, Lin JC, Sheriff S, Maudsley AA, Younger JW. Evidence of widespread metabolite abnormalities in myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome: assessment with whole-brain magnetic resonance spectroscopy.  Brain Imaging Behav. 2019.

4.

Nelson MJ, Buckley JD, Thomson RL, Clark D, Kwiatek R, Davison K. Diagnostic sensitivity of 2-day cardiopulmonary exercise testing in myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome.  J Transl Med. 2019;17(1):80.

5.

Esfandyarpour R, Kashi A, Nemat-Gorgani M, Wilhelmy J, Davis RW. A nanoelectronics-blood-based diagnostic biomarker for myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS).  Proc Natl Acad Sci U S A. 2019;116(21):10250-10257.

6

http://xroniakoposi.blogspot.com

7

http://anastasiamoschovaki1.blogspot.com