Αλκιβιάδης Βατόπουλος: Μικροβιακή αντοχή, η αναδυόμενη απειλή της εποχής μας

Στη μικροβιακή αντοχή, μια ανερχόμενη διεθνή απειλή για τη δημόσια υγεία αναφέρθηκε ο Καθηγητής Mικροβιολογίας Αλκιβιάδης Βατόπουλος, μιλώντας στο συνέδριο The Future of Healthcare in Greece,  λέγοντας ότι είναι ένα φαινόμενο στο οποίο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Συνήθως οι κοινωνίες όπως είπε αντιδρούν άμεσα στις οξείες απειλές, αλλά δυστυχώς αντιδρούν με καθυστέρηση στις χρόνιες απειλές.

Το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής, μας ταλανίζει εδώ και δεκαετίες και είναι η κατάσταση κατά την οποία τα μικρόβια δεν αδρανοποιούνται όπως συνήθως. Αφορά μια ιδιότητα που αποκτούν οι μικροοργανισμοί, η οποία τελικά έχει αντίκτυπο στη θεραπεία των λοιμώξεων. Η δημιουργία αντοχής είναι συνέπεια επιλογής μεταλλάξεων στον μικροοργανισμό ή συχνότερα εμπλουτισμού του μικροοργανισμού με νέα γονίδια. Τα αντιβιοτικά θεωρούνται ο σπουδαιότερος παράγων επιλογής.

Η μικροβιακή αντοχή αφορά πλήθος συνδυασμών βακτηρίων και αντιβιοτικών και πλήθος μηχανισμών αντοχής για αυτό είναι και πολύ δύσκολο να επικοινωνηθεί το φαινόμενο στα κέντρα αποφάσεων πολιτικών υγείας, διότι δεν είναι πάντα κατανοητό γιατί η μικροβιακή αντοχή αποτελεί πρόβλημα.

Η  μικροβιακή αντοχή δυσκολεύει τη θεραπεία των λοιμώξεων, κάνοντάς τις δυσίατες και με μεγάλες νοσηλείες ενώ, τίθενται και οικονομικά θέματα με ακριβά φάρμακα, παράταση της νοσηλείας και άρα επιβάρυνση του συστήματος υγείας. Επίσης, είναι  πολύ διαδεδομένη και δεν υπάρχουν πλέον τα κατάλληλα αντιβιοτικά, ενώ θέλει μεθόδους δημόσιας υγείας για να αντιμετωπιστεί.

Υπολογίζεται ότι οι θάνατοι από μικροβιακή αντοχή θα αυξάνονται κάθε χρόνο (Οι εκτιμήσεις μιλούν για 390.000 στην Ευρώπη έως το 2050, στις ΗΠΑ 317.000, στην Αφρική 4.150.000, στη Λατινική Αμερική 392.000, στην Ασία 4.730.000 και στην Ωκεανία  22.000).

Η μικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά είναι το παγόβουνο στα νοσοκομειακά προβλήματα και στις ΜΕΘ. Όμως έχουμε και λοιμώξεις εκτός νοσοκομείου που αφορούν στην κοινότητα με τον πνευμονιόκοκκο να είναι στην κορυφή, το ανθεκτικό για ουρολοιμώξεις Ecoli που χτυπά ιδιαίτερα τις γυναίκες και το MRSA.

Η υπερχρήση αντιβιοτικών σε άλλα περιβάλλοντα, όπως είναι η κτηνοτροφία, η κτηνιατρική και το περιβάλλον οδηγεί τελικά στην άνθρωπο, μέσω της τροφικής αλυσίδας. Τα στοιχεία διεθνώς δείχνουν ότι πολλές χώρες ενώ έχουν καταφέρει να μειώσουν τη χρήση αντιβιοτικών στον άνθρωπο δεν έχουν κάνει το ίδιο και στα ζώα. Κύριο παράδειγμα η Ολλανδία, η Ιταλία κ.α.

Το γνωστό "δίδυμο" για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής είναι η κλινική ιατρική και η δημόσια υγεία. Χρειάζονται προγράμματα ελέγχου των λοιμώξεων στα νοσοκομεία και στην κοινότητα για να μην έχουμε διασπορά της αντοχής. Όπως και προγράμματα εκτός ιατρικής, καθώς και στρατηγική ενιαίας υγείας και εμβόλια που θα μπορούν ίσως να παίξουν κάποιο ρόλο στην ελάττωση των λοιμώξεων. Τέλος, πρέπει να υπάρχουν κίνητρα στη φαρμακοβιομηχανία για να φτιάξει νέα αντιβιοτικά.