Σπαστική κολίτιδα ή Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS): Όλα όσα χρειάζεται να ξέρεις!

Συνηθιζόταν παλαιότερα να αναφέρεται ως σπαστική κολίτιδα. Ο όρος όμως κολίτιδα υποδηλώνει, από τα χρόνια του Ιπποκράτη ακόμη, ότι το έντερο (και συγκεκριμένα το παχύ) φλεγμαίνει. Πλέον γνωρίζουμε ότι όλη αυτή η δυσάρεστη συμπτωματολογία που αφορά το έντερο, δηλαδή: το κοιλιακό άλγος, το φούσκωμα, η αποβολή  αερίων,  ο μετεωρισμός, οι εναλλαγές στις κενώσεις (διάρροια η δυσκοιλιότητα), και γενικότερα μια γαστρεντερική δυσλειτουργία και δυσφορία ονομάζεται σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), (ενώ ναυτία, και γαστροοισοφαγική  παλινδρόμηση εμφανίζονται πιο σπάνια). To έντερο, λοιπόν, δεν φλεγμαίνει, αλλά εμφανίζει μια σειρά από ενοχλητικά συμπτώματα, γι’ αυτό λέμε ότι υπάρχει μια λειτουργική διαταραχή του παχέος εντέρου χωρίς να υπάρχει κάποια παθολογία.

Η διάγνωση μπαίνει μετά τον αποκλεισμό άλλων νόσων  που μπορούν να μιμηθούν το IBS, βάσει συμπτωματολογίας (εμφάνιση συμπτωμάτων μετά την ηλικία των 50 ετών, ανεξήγητη απώλεια βάρους, οικογενειακό ιστορικό επιλεγμένων οργανικών γαστρεντερικών παθήσεων, ενδείξεις γαστρεντερικής απώλειας αίματος και ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία),  καθώς και η εκτέλεση επιλεγμένων εξετάσεων (αριθμός αιμοσφαιρίων, C-αντιδρώσα πρωτεΐνη ή καλπροτεκτίνη κοπράνων, ορολογικός έλεγχος για κοιλιοκάκη και κατάλληλος για την ηλικία έλεγχος καρκίνου του παχέος εντέρου).

Τύποι ΙΒS

• Με κυρίαρχο σύμπτωμα τη διάρροια (IBS-D)
• Με κυρίαρχο σύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα (IBS-C)
• Με εναλλαγές διάρροιας-δυσκοιλιότητας (μικτού τύπου, IBS-M)
• Απροσδιορίστου Τύπου (δεν μπορεί να ανήκει στους 3 παραπάνω)

Για τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα και για τρεις μήνες κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε τον τύπο IBS.

Ο προσδιορισμός του κυρίαρχου συμπτώματος (IBS με διάρροια, IBS με δυσκοιλιότητα ή μικτό IBS) παίζει σημαντικό ρόλο στην επιλογή των διαγνωστικών εξετάσεων και στη θεραπεία.

Να πούμε εδώ ότι μπορεί να φτάσει να αφορά ακόμη και το 20% του πληθυσμού και περισσότερο γυναίκες. Ιδιαίτερα τις ημέρες κοντά στον καταμήνιο κύκλο.

Παράγοντες σημαντικοί για την ανάπτυξη του IBS είναι

• αλλαγές και ανισορροπίες  στο μικροβίωμα του εντέρου (δυσβίωση)
• η εντερική διαπερατότητα,
• η κινητικότητα και οι ανεξέλεγκτες συσπάσεις στους μύες του παχέος εντέρου
• η σπλαχνική αίσθηση. Οι νευρικές απολήξεις στο έντερο μπορεί επίσης να γίνουν ασυνήθιστα ευαίσθητες, μεγεθύνοντας τον πόνο αναλόγως την ευαισθησία του πάσχοντος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο τα κλινικά συμπτώματα παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές από άτομο σε άτομο
• τα  αντιβιοτικά μετά από , μολύνσεις π.χ γαστρεντερίτιδες
• υπερανάπτυξη βακτηρίων
• το στρες και η ψυχοκοινωνική κατάσταση.

Μπορεί το στρες να αναφέρεται τελευταίο, ωστόσο συμβάλλει τα μέγιστα στην εμφάνιση ή στην εξέλιξη του συνδρόμου.

Η διαχείριση των ασθενών με IBS βελτιστοποιείται με μια εξατομικευμένη, ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει διατροφικές και συμπεριφορικές παρεμβάσεις αλλά και εναλλακτικές θεραπείες.

Διατροφικές παρεμβάσεις

• Σταθερές ώρες λήψης γευμάτων (χρονοδιατροφή)
• Λήψη προβιοτικών (γιαούρτια με πέτσα και χωρίς πρόσθετα σάκχαρα, ξινολάχανο ή τουρσί που έχουν υποστεί ζύμωση, τυριά μακράς ωρίμανσης, κεφίρ, ελιές κ.α)
• Αύξηση η μείωση των φυτικών ινών (αναλόγως τον τύπο ΙBS)

ΠΡΟΣΟΧΗ! Σταδιακή αύξηση

• Αύξηση της λήψης υγρών και βοτάνων (ανάλογα), π.χ. μαραθόσπορος, ψύλλιο, μέντα ή ακόμη και μινθέλαιο.
• Λήψη βουτυρικού οξέος είτε από τις τροφές είτε μέσω κάποιου συμπληρώματος. Το βουτυρικό οξύ να πούμε ότι παράγεται μέσω της ζύμωσης των φυτικών ινών της τροφής από  τα καλά βακτήρια του εντέρου και ανήκει στα βραχέας αλύσου λιπαρά οξέα. Ουσιαστικά, ο ρόλος του είναι να θρέφει (ενεργειακό υπόστρωμα) τα κύτταρα του παχέος εντέρου, καθώς επίσης, να τα προστατεύει και να επουλώνει τυχόν αλλοιώσεις αυτών.

Να πούμε σε αυτό το σημείο ότι η συνεισφορά μέσω της τροφής είναι ελάχιστη σε σχέση με την ποσότητα, η οποία παράγεται από τα βακτήρια του εντέρου μέσω της ζύμωσης των τροφών. Πολύ μικρότερη, επίσης, σε σχέση  και με τη συμπληρωματική χορήγηση.

• Aυστηρή τήρηση διατροφικού ημερολογίου προς εντοπισμό της ένοχης τροφής
• Καλό θα είναι σε μια φάση έξαρσης του συνδρόμου να αποφεύγονται γαλακτοκομικά, γλουτένη, καφεΐνη, φρουκτόζη και όλα τα γλυκαντικά.

Συμπεριφορικές Παρεμβάσεις

• Φυσική δραστηριότητα εάν είναι δυνατόν καθημερινά.
• Πολυάριθμες μελέτες αποδεικνύουν συνεχώς ότι η άσκηση βοηθάει μέσω της έκκρισης ορμονών  – νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνη / ντοπαμίνη), ώστε να επηρεάσουν θετικά το πεπτικό σύστημα. Μέσω της άσκησης προάγεται ένα γενικότερο αίσθημα ευεξίας και καλής συνολικής ψυχικής και σωματικής υγείας καθώς και μείωση του στρες
• Σωστή στάση σώματος και σωστές αναπνοές
• Αφιερώνοντας τον απαιτούμενο χρόνο στην τουαλέτα και όχι «ένα στριμωγμένο» πεντάλεπτο…πάλι καθυστερημένα
• …Θεραπεία γέλιου

Εναλλακτικές Παρεμβάσεις

• Ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating)
• Ρεφλεξολογία
• Διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου (ασκήσεις, βελονισμός)
• Ομοιοπαθητική
• Καθοδηγούμενος Διαλογισμός για την μείωση του στρες

Το ανθρώπινο έντερο είναι ένα καταπληκτικό μικροσύστημα. Συχνά αναφέρεται ως ο “δεύτερος εγκέφαλος”…ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών με τον πρώτο εγκέφαλο.

Η σχέση τους είναι αμφίδρομη.

Είναι το μόνο όργανο που διαθέτει το δικό του νευρικό σύστημα το οποίο είναι ανεξάρτητο…! Γι’ αυτό θα πρέπει η φροντίδα του να είναι ένας υγιής τρόπος σκέψης και ένα ολιστικό ‘υγιές’ lifestyle.

Σκόπιμα δεν θα ήθελα να αναφέρω ιατρικά σκευάσματα (σπασμολυτικά, παυσίπονα η ακόμη και αντικαταθλιπτικά) για τον απλούστατο λόγο ότι θα βοηθήσουν μεν…προσωρινά δε.

Ναι θα ανακουφίσουν βεβαίως σε μια κρίση εντέρου, όμως εάν η αλλαγή δεν γίνει σταδιακά και μόνιμα, δυστυχώς θα είναι ανακουφιστικά και στην παρούσα φάση, όμως στη συνέχεια θα ελλοχεύει ο κίνδυνος και το άγχος της επόμενης κρίσης.

Νους υγιής εν σώματι υγιή

Μαργαρίτα Παν.Βούλτεψη
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Μaster Practitioner στις Διατροφικές Διαταραχές και την Παχυσαρκία
Λεωφ. Γεωργίου Βεργωτή 30, Αργοστόλι Κεφαλονιά
τ.2671400428  κ.6976584858

Βιβλιογραφία
Irritable bowel syndrome: a clinical review.

Chey WD, Kurlander J, Eswaran S.

JAMA. 2015 Mar 3;313(9):949-58. doi: 10.1001/jama.2015.0954.

Diarrhea Predominant-Irritable Bowel Syndrome (IBS-D): Effects of Different Nutritional Patterns on Intestinal Dysbiosis and Symptoms.

Altomare A, Di Rosa C, Imperia E, Emerenziani S, Cicala M, Guarino MPL.

Nutrients. 2021 Apr 29;13(5):1506. doi: 10.3390/nu13051506.