Τροφές - όπλα κατά του καρκίνου του προστάτη

H σωστή διαιτητική θεραπεία έχει προταθεί ως μια οικονομική, αποδοτική και μη επεμβατική λύση για τη μείωση κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη (Prostate Cancer-PC), καθώς και της εξέλιξής του. Υπάρχει ένας μεγάλος όγκος δημοσιευμένων μελετών που περιγράφουν το ρόλο της διατροφής στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη.

Πολλά είναι δηλαδή τα τρόφιμα που είτε μόνα τους, είτε σε συνδυασμό μπορούν να παίξουν καθοριστικό ή βοηθητικό ρόλο στη διαδεδομένη αυτή νόσο.

Ο καρκίνος του προστάτη (PC) είναι η τρίτη πιο συχνά διαγνωσμένη μορφή καρκίνου στους άνδρες, και η έκτη πιο συχνά διαγνωσμένη μορφή καρκίνου στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο Έρευνας & το Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον Καρκίνο (AICR & WCRF).

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η κακοήθης νεοπλασία κυττάρων του προστάτη.

Επιδημιολογικές έρευνες έδειξαν ότιη εθνικότητα και η καταγωγή, η ηλικία, γενετικοί και ιδιαίτεραπεριβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, επηρεάζουν τον κίνδυνο της εμφάνισηςκαρκίνου του προστάτη. Σε Καυκάσιους Αμερικάνους, η συχνότητα εμφάνισης είναι περίπου 200 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στους Κινέζους άνδρες, ενώ η συχνότητα εμφάνισης σε Αφροαμερικανούς είναι περίπου 300 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στους Κινέζους άνδρες.

Επίσης, εκείνοι που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με το άτομο που παρουσίασε τον καρκίνο έχουν τριπλάσια πιθανότητα εμφάνισής του, στοιχείο που δείχνει την έντονη σχέση και αλληλεπίδραση ανάμεσα στα γονίδια και το περιβάλλον.

Ωστόσο, έρευνες σε πληθυσμούς μεταναστών τονίζουν την πολύ ισχυρή επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων στον κίνδυνο της εμφάνισης καρκίνου. Σε μετανάστες στις ΗΠΑ από την Ιαπωνία και την Κίνα, το ποσοστό του καρκίνου βρέθηκε να αυξάνει, σε σύγκριση με τα άτομα που παρέμεναν στις χώρες καταγωγής τους.

Στη δεύτερη γενιά, η συχνότητα εμφάνισης πλησίαζε ήδη τον μέσο όρο τους.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2008, σε Ασιάτες στις νότιες ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Σιγκαπούρη και την Ινδία επιβεβαιώνει την αυξημένη συχνότητα των συμβαμάτων καρκίνου του προστάτη σε μετανάστες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διατροφή μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα, που συμβάλλει στην αύξηση των κρουσμάτων.

Διατροφικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του προστάτη

• Φυτικής προέλευσης συστατικά τροφίμων. Τα ιχνοστοιχεία, οι βιταμίνες, όπως π.χ. οι βιταμίνες C και Ε και τα φυτοχημικά (π.χ. τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή, τα φυτοοιστρογόνα και οι isothiocyanates), έχει αποδειχθεί ότι διαθέτουν αντικαρκινογόνες ιδιότητες.Τα καροτενοειδή, που βρίσκονται κυρίως στα κίτρινο-πορτοκαλί λαχανικά και φρούτα και τα σταυρανθή λαχανικά έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και αναστέλλουν την προώθηση του όγκου. Μερικά φλαβονοειδή έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες, που οδηγούν σε δέσμευση των ελεύθερων ριζών και στη μείωση της οξειδωτικής βλάβης του DNA και πιθανώς καρκίνο.
• Ντομάτα και λυκοπένιο. Το λυκοπένιο είναι ένα καροτενοειδές, που κατά κύριο λόγο βρίσκεται σε ντομάτες και σε φρούτα όπως το καρπούζι, το οποίο περιορίζει την οξειδωτική βλάβη σε κυτταρικά μακρομόρια. Η κατανάλωση του λυκοπένιου, σύμφωνα με μελέτες, παρουσιάζει αντιστρόφως ανάλογη σχέση με την εμφάνιση των συμβαμάτων καρκίνου του προστάτη σε μελέτες ασθενών-μαρτύρων. Η πρόσληψη ντομάτας και τα επίπεδα λυκοπένιου στον ορό του αίματος, συνδέονται με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου προστάτη ή την εξέλιξη των καρκίνων σε τρεις τελευταίες μελέτες ασθενών-μαρτύρων.
• Σταυρανθή λαχανικά. Τα σταυρανθή ή κραμβοειδή λαχανικά, που περιλαμβάνουν το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, τη λαχανίδα, το λάχανο και το μπρόκολο. Έχει βρεθεί ότι συγκεκριμένες ουσίες π.χ. η σουλφοραφάνη (βοηθά τις πρωτεΐνες του σώματος που προστατεύουν από την αφομοίωση καρκινογόνων πρωτεϊνών) προστατεύουν τα κύτταρα του DNA από βλάβη. Μια αντίστροφη σχέση μεταξύ των σταυρανθών λαχανικών και της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη έχει βρεθεί σε πολλές μελέτες ασθενών-μαρτύρων. Σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχει καμία πειστική ένδειξη ότι η κατανάλωση των λαχανικών αυτών μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου.
• Πράσινο τσάι. Οι πολυφαινολικές ενώσεις, που βρίσκονται στο πράσινο τσάι έχουν επιστημονικά συσχετιστεί με την πρόληψη μεταστάσεων του καρκίνου του προστάτη. Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την κατανάλωση πράσινου τσαγιού και τις πολυφαινόλες, με την αναστολή της ανάπτυξης του όγκου και χαμηλότερα επίπεδα IGF-I. Μια μεγάλη προοπτική μελέτη στην Ιαπωνία, διαπίστωσε ότι το πράσινο τσάι δεν συσχετίστηκε με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη, αλλά βρέθηκε να συνδέεται με μια δοσοεξαρτώμενη μείωση του κινδύνου, για άντρες που πίνουν περισσότερα από 5 φλιτζάνια την ημέρα.
• Σόγια. Η σόγια είναι πηγή ισοφλαβονών, που αναστέλλουν την ανάπτυξητόσο των καλοήθων,όσο και των κακοήθωνεπιθηλιακών κυττάρων του προστάτη in vitro. Σύμφωνα με πολλές μελέτες, μια διατροφή που περιέχει προϊόντα σόγιας όπως π.χ. το tofu (τυρί σόγιας) έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη.
• Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Τα λιπαρά ψάρια -όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, ο τόνος και η πέστροφα- περιέχουν τα γνωστά πλέον για τις ποικίλες ευεργετικές τους δράσεις λιπαρά οξέα, που ονομάζονται ωμέγα-3 και έχουν συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Μεμονωμένες μελέτες με χρήση λιναρόσπορου (επίσης πλούσια πηγή ω3) έδειξαν επίσης συσχέτιση με την πρόληψη του καρκίνου.
• Βιταμίνη Ε. Η βιταμίνη Ε έχει προστατευτική δράση κατά διαφόρων μορφών καρκίνου, κυρίως λόγω της αντιοξειδωτικής της δράσης. Η βιταμίνη Ε έχει δράση ‘αντι-προσταγλαδίνης’, συμβάλλοντας στη μειωμένη εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων WCRF / AICR εξέτασε συνολικά έξι μελέτες, 14 μελέτες ασθενών-μαρτύρων και σχετικά με τις διαιτητικές συνήθειες και την πρόσληψη της βιταμίνης Ε και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια ‘πιθανή’ σχέση μεταξύ πρόσληψης βιταμίνης Ε και μειωμένου κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του προστάτη.
  Ένα στοιχείο που απαιτούσε προσοχή ήταν ότι η κατανάλωση της βιταμίνης Ε σε επίπεδα άνω των 400 IU βρέθηκε να συνδέεται με την αύξηση της θνησιμότητας κάθε αιτιολογίας. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο του καρκίνου, ιδιαίτερα σε καπνιστές και σε άτομα με χαμηλά επίπεδα ορού. Ωστόσο, υψηλή πρόσληψη βιταμίνης Ε(400 IU) μπορεί να αποδειχθεί επιβλαβής.

Αρνητική επίπτωση

• β-καροτένιο: Το β-καροτένιο είναι ένα καροτενοειδές που μετατρέπεται σε βιταμίνη Αστο έντερο. Σύμφωνα με μελέτες, υψηλή πρόσληψη β-καροτίνης οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου καρκίνου των πνευμόνων και της θνησιμότητας από κάθε αιτία στους καπνιστές. Υπάρχουν μεμονωμένες μελέτες που συσχετίζουν την κατανάλωση του πάνω από 20 mg ημερησίως, με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, καθώς με αυξημένο κίνδυνο επιθετικού PC και τα στοιχεία είναι περιορισμένα.

Διατροφή πλούσια σε λιπαρά

Μια ‘δυτικού’ τύπου δίαιτα που είναι υψηλή σε κορεσμένα λιπαρά από κρέας και τυριά, αλλά ταυτόχρονα πτωχή σε φρούτα και λαχανικά, έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη.

Ένα στοιχείο που έχει ενοχοποιηθεί ιδιαίτερα είναι το ψήσιμο στο γκριλ. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται η αποφυγή του ψημένου με αυτό τον τρόπο κρέατος.

Αυξημένο βάρος και μειωμένη φυσική δραστηριότητα

Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους και η υιοθέτηση τακτικής φυσικής δραστηριότητας φαίνεται να δρουν προστατευτικά από την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Συνιστάται, λοιπόν, η διατήρηση του βάρους σε υγιή πλαίσια (Δείκτης Μάζας Σώματος μεταξύ 20 και 25) και η τακτική φυσική δραστηριότητα (τουλάχιστον 30' την ημέρα μέτρια αερόβια άσκηση).

Γενικές Οδηγίες

• Επιλέξτε μια διατροφή χαμηλή σε λιπαρά.
• Τρώτε κυρίως φυτικής προέλευσης λίπος και αποφύγετε τα ζωικά λιπαρά.
• Αυξήστε την ποσότητα των φρούτων και των λαχανικών που τρώτε καθημερινά.
• Τρώτε ψάρια.
• Μειώστε την ποσότητα των γαλακτοκομικών προϊόντων που τρώτε καθημερινά.
• Πίνετε πράσινο τσάι.
• Δοκιμάστε να προσθέσετε τη σόγια στη διατροφή σας.
• Πίνετε αλκοόλ με μέτρο, αν όχι καθόλου.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος.

Πηγές:
Chan, J.M., Gann, P.H. & Giovannucci, E.L. (2005) Role of diet in prostate cancer development and progression. J. Clin.Oncol. 23, 8152–8160.
Darlington, G.A., Kreiger, N., Lightfoot, N., Purdham, J. & Sass-Kortsak, A. (2007) Prostate cancer risk and diet, recreational physical activity and cigarette smoking. Chronic Dis. Can. 27, 145–153.
Giovannucci, E., Liu, Y., Platz, E.A., Stampfer, M.J. & Willett, W.C. (2007) Risk factors for prostate cancer incidence and progression in the health professionals follow-up study. Int. J. Cancer 121, 1571–1578.
Greenwald, P. (2004) Clinical trials in cancer prevention: current results and perspectives for the future. J. Nutr. 134, 3507S–3512S.
Hedelin, M., Chang, E.T., Wiklund, F., Bellocco, R., Klint, A.,Adolfsson, J., Shahedi, K., Xu, J., Adami, H.O., Gronberg, H. & Balter, K.A. (2007) Association of frequent consumption of fatty fish with prostate cancer risk is modified by COX-2 polymorphism. Int. J. Cancer 120, 398–405.
Jatoi, A., Burch, P., Hillman, D., Vanyo, J.M., Dakhil, S., Nikcevich, D., Rowland, K., Morton, R., Flynn, P.J., Young, C. & Tan, W. (2007) A tomato-based, lycopene-containing intervention for androgen-independent prostate cancer: results of a Phase II study from the North Central Cancer Treatment Group. Urology 69, 289–294.
Kurahashi, N., Sasazuki, S., Iwasaki, M., Inoue, M. & Tsugane, S. (2008) Green tea consumption and prostate cancer risk in Japanese men: a prospective study. Am. J. Epidemiol. 167, 71–77.
Peters, U., Littman, A.J., Kristal, A.R., Patterson, R.E., Potter, J.D. & White, E. (2008) Vitamin E and selenium supplementation and risk of prostate cancer in the Vitamins and lifestyle (VITAL) study cohort. Cancer Causes Control 19, 75–87.